Του Χάρη Θεοχάρη
Σε αυτή την περίοδο που διανύει η χώρα υπάρχουν δυο σχολές σκέψης. Αν πιστέψουμε την αισιόδοξη-την κυβερνητική θεωρία του ελατηρίου- τότε με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα συμβούν τρία πράγματα:
Πρώτον, θα επέλθει η πολιτική και οικονομική ομαλότητα. Αυτό θα συμβεί καθώς η κυβέρνηση απερίσπαστη θα κυβερνήσει μέχρι το 2019 χωρίς κανένα εμπόδιο.
Δεύτερον, θα αποκατασταθεί η επενδυτική εμπιστοσύνη. Η κυβέρνηση θα μπορέσει να ασχοληθεί με την προσέλκυση επενδύσεων και την αύξηση των θέσεων εργασίας, άρα και με τη μείωση της ανεργίας.
Τρίτον, η ευημερία θα περάσει στα ασθενέστερα- οικονομικά - στρώματα του πληθυσμού, στρώματα που στηρίζουν την κυβερνητική παράταξη και άρα θα της εξασφαλίσουν την πολιτική της μακροημέρευση.
Η πραγματικότητα όμως δε θα δικαιώσει αυτή την άποψη. Ούτε βέβαια και την καταστροφολογία περί επικείμενης κατάρρευσης που ίσως κάποιοι προτιμούν.
Η οικονομία έχει αρκετές αντοχές. Όμως κάποια στιγμή η ζημιά την οποία η οικονομία υφίσταται γίνεται μικρότερη από την ενέργεια που χρειάζεται για να αποκατασταθεί. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως θα μας πάρει δεκαετίες για να επιστρέψουμε εκεί που ήμασταν μόλις πέντε ή έξι χρόνια πριν.
Τι συμβαίνει αυτή την περίοδο στην οικονομία;
Καταρχάς από τα “καλά”: Σημαντικό μέρος από τα προβλήματα που βιώνουμε είναι πράγματι αποτέλεσμα της παρατεταμένης διαπραγμάτευσης. Η κυβέρνηση συνειδητοποιεί αυτό που έμαθαν και οι προηγούμενοι: Πως η διαπραγμάτευση φέρνει λιγότερες βελτιώσεις σε σύγκριση με την επιδείνωση της κατάστασης που επέρχεται λόγω της καθυστέρησης. Το έμαθαν όλοι, στην πλάτη δυστυχώς του ελληνικού λαού.
Θα επέλθει συνεπώς μια κάποια ομαλότητα στις συναλλαγές, θα αρθεί μια κάποια αβεβαιότητα για το μέλλον και συνεπώς θα δούμε μια σχετική βελτίωση στους δείκτες.
Εδώ όμως τελειώνουν τα καλά νέα. Ας δούμε μερικές ακόμη παραμέτρους.
Τα μέτρα θα φέρουν ύφεση στην οικονομία τουλάχιστον για φέτος. Η υφεσιακή στροφή έχει κόψει τουλάχιστον 10δις από χαμένη ανάπτυξη και η ελπίδα για επιστροφή στην άνοδο μετατίθεται για το 2017.
Ο κόφτης, αντί να βελτιώσει την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση μάλλον θα εστιάσει την κριτική επάνω της. Ποιος θα κάνει προγραμματισμό όταν δεν ξέρει αν θα κοπούν απότομα δαπάνες; Κάθε μήνα θα παρακολουθούμε πώς πάνε τα δημοσιονομικά, θα διαφωνούμε αν τα νούμερα είναι σε ταμειακή βάση ή τροποποιημένη ταμειακή βάση, με όρους ΕΛΣΤΑΤ ή με όρους προγράμματος και θα μπερδεύουμε ακόμη περισσότερο τους πολίτες.
Τα ταμεία μετά την «μεταρρύθμιση» Κατρούγκαλου θα ανοίξουν νέες τρύπες. Αυτό θα συμβεί από δύο πλευρές. Πρώτον, με τη μείωση της κατώτατης κλάσης μεγάλο μέρος των ασφαλισμένων θα πληρώνει λιγότερα από όσα πλήρωνε. Δεύτερον, οι μεγάλοι θα μικρύνουν τζίρους ή θα φύγουν εντελώς από τη χώρα σε μια προσπάθεια να αντιδράσουν στην τεράστια αύξηση των εισφορών.
Δε θα καταρρεύσουν αμέσως καθώς η ενοποίηση των ταμείων επιτρέπει μια κάποια καλύτερη διαχείριση των χρημάτων, ώστε να κρύψουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί για ένα περίπου έτος.
Σίγουρα όμως περί το τέλος του 2017 ή το 2018 θα έρθει η ώρα της αναμέτρησης με τα ψέματα.
Η φοροδιαφυγή θα γιγαντώσει. Η κυβέρνηση κάνει ένα κλασσικό λάθος: Φορτώνει φόρους στους «πλούσιους» τη στιγμή που δεν έχει ισχυροποιήσει την αποτελεσματικότητα της φορολογικής διοίκησης. Το αποτέλεσμα γνωστό: Φούντωμα της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου, μείωση της εισπραξιμότητας και της συμμόρφωσης, νέες τρύπες και νέα μέτρα. Ο κόφτης θα ενεργοποιηθεί ή θα μπουν νέοι φόροι που θα οδηγήσουν στην πλήρη αποψίλωση της οικονομίας από κάθε παραγωγικό στοιχείο.
Αυτή την περίοδο οι πιο ακριβοπληρωμένοι υπάλληλοι, οι νέοι με τα περισσότερα προσόντα, όσοι θέλουν να κάνουν μεταπτυχιακά ή διδακτορικά, φεύγουν και δεν ξαναγυρίζουν. Ακούμε ιστορίες ανθρώπων που προτιμούν την Αντίς Αμπέμπα από την χώρα μας. Ένα μέρος που δεν ήξεραν καν την ύπαρξή του πριν την κρίση.
Χρήματα δε θα δοθούν άμεσα από το ΕΣΠΑ. Αυτό το έχει τελματώσει η ανικανότητα της κυβέρνησης. Δυστυχώς, ακόμη και στον τομέα των ληξιπρόθεσμων οφειλών με τα επιπλέον χρήματα της πρώτης αξιολόγησης, φαίνεται πως η κυβέρνηση πρέπει να ιδρώσει πριν ρίξει ρευστότητα στην αγορά. Εκτιμώ πως δε θα γίνει πριν το τέλος του Φθινοπώρου.
Τι μπορεί να σταματήσει αυτή την κατρακύλα;
Μια κυβέρνηση αποφασισμένη να σταματήσει τη διαπραγμάτευση. Αποφασισμένη να φτιάξει ένα δικό της Εθνικό σχέδιο αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου. Εξωστρέφεια, αύξηση της παραγωγικότητας, αύξηση της ανταγωνιστικότητας, αυστηρή τήρηση των νόμων ιδιαίτερα της εργατικής νομοθεσίας, μείωση της γραφειοκρατίας μέσω ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ριζοσπαστική απλοποίηση των δομών του δημοσίου, αποκομματικοποίηση των υπηρεσιών.
Όλα αυτά μόνη της, ενάντια στον κομματικό στρατό και χωρίς καμία διαπραγμάτευση. Και μόλις δώσει δείγματα γραφής, να ζητήσει αυτό που η χώρα θα αξίζει: τραπεζική ρευστότητα, παύση κάθε δημοσιονομικού μέτρου, κούρεμα χρέους ή ριζική αλλαγή του προφίλ του.
Αυτή η διάθεση δυστυχώς - στην παρούσα φάση - δεν είναι ορατή από πουθενά.
