Ο υπουργός Εργασίας «εκμυστηρεύτηκε» ότι υπογράφει σημαντικές αποφάσεις που αφορούν τις συντάξεις μόνος του, ενώ η διοικητική ιεραρχία του υπουργείου αρνείται να τις υπογράψει.
Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η γραφειοκρατία ενός Υπουργείου να μην συνυπογράφει τις αποφάσεις του πολιτικού προϊσταμένου της, για τους επαΐοντες, είναι μια ιστορία που έχει επαναληφθεί αρκετές φορές στο παρελθόν.
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό το ανορθόδοξο γεγονός πρέπει να αναζητηθεί στη στρέβλωση της έννοιας της νομιμότητας και στην απουσία ουσιαστικών κριτηρίων αξιολόγησης του έργου των δημοσίων οργανώσεων και των δημοσίων υπαλλήλων.
Στρέβλωση της νομιμότητας είναι ο νομικισμός και η τυπολατρία. Αποτελούν γραφειοπαθολογίες οι οποίες ταλανίζουν, επί σειρά ετών, το Δημόσιο. Η ελληνική δημόσια διοίκηση παραμένει μια αρχαϊκή γραφειοκρατία: Κάθε διοικητική ενέργεια πρέπει να προβλέπεται σε ειδική, προς τούτο, διάταξη.
Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στα νομοσχέδια που ψηφίζονται στη Βουλή για να διαπιστώσει τις πολλές ειδικές ρυθμίσεις που έρχονται, συχνά, για να υπηρετήσουν τον φόβο και την ανασφάλεια των στελεχών της δημόσιας διοίκησης να μην βρεθούν ακάλυπτοι σε μια μελλοντική αλλαγή πολιτικής ηγεσίας.
Εξίσου πολλές, βεβαίως, είναι οι πελατειακές διευθετήσεις των πολιτικών προϊσταμένων που κινούνται στα όρια της νομιμότητας. Εντέλει, ο νομικισμός και η γραφειοκρατία θεραπεύονται τόσο από την πολιτική όσο και από τη διοικητική ηγεσία.
Ο νομικισμός ξεπεράστηκε στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν την ίδια παράδοση θετικού δικαίου με μας, μέσα από μια σταδιακή και συχνά, επώδυνη ενσωμάτωση μεθόδων και τεχνικών του δημόσιου μάνατζμεντ: Στοχοθεσία, κριτήρια αξιολόγησης επιδόσεων, διασφάλιση ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και άλλα πολλά αποτελούν τα όπλα για την καταπολέμηση του γραφειοκρατικού Λεβιάθαν.
Στη χώρα μας η διοικητική άνοιξη δεν ήρθε ποτέ. Η βαριά παράδοση πελατειακών σχέσεων δεν επέτρεψε τη διοικητική χειραφέτηση. Οι πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις είναι εκείνες που επέφεραν κάποια πλήγματα στην πελατειακή γραφειοκρατία. Κάποιες ψηφιακές ψηφίδες που προστίθενται σ’ αυτή την πεπαλαιωμένη μηχανή δεν μπορούν ν’ αλλάξουν ούτε τον χαρακτήρα της ούτε να της προσδώσουν κοινωνική αξία.
Το έργο της διοικητικής μεταρρύθμισης φαντάζει σισύφειο στην Ελλάδα. Η αδυναμία, όμως, επίτευξής της θα επιφέρει περισσότερα δεινά απ’ όσα μπορεί το πολιτικό κόστος των αλλαγών να προκαλέσει σήμερα.
Έστω τώρα, έστω ουραγοί στην Ευρώπη, πρέπει να θέσουμε τα θεμέλια μιας βιώσιμης διοικητικής μεταρρύθμισης. Τα επιτεύγματα του ΑΣΕΠ, του Συνηγόρου του Πολίτη και της Διαύγειας ας μην μείνουν οδοδείκτες ενός πολέμου με τον Λεβιάθαν που χάθηκε.
* Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας Ρυθμιστικών Πολιτικών
