Όπως τα πανεπιστήμια, έτσι και τα νοσοκομεία, πολλά από τα οποία βρίσκονται σήμερα σε φάση κατάρρευσης, αναπτύχθηκαν στους νομούς και τις πόλεις με ψηφοθηρικά κριτήρια, όχι βάσει των πραγματικών αναγκών των κατοίκων τους.
Χρειαζόμαστε ένα νέο υγειονομικό χάρτη της χώρας που θα αποτυπώνει αντικειμενικά τις πραγματικές ανάγκες της κάθε περιοχής, όχι βάσει πολιτικών συσχετισμών, μόνο έτσι θα πάψει το φαινόμενο μεγάλα νοσοκομεία της περιφέρειας να στέλνουν τα δύσκολα περιστατικά στην πρωτεύουσα ή καρδιαγγειακός ασθενής στην Κεντρική Εύβοια να χρειάζεται δύο ώρες για να φτάσει σε νοσοκομείο, λέει στο liberal ο Σπύρος Πνευματικός, βουλευτής ΝΔ και γιατρός, μιλώντας για την επόμενη επιβεβλημένη μεγάλη μεταρρύθμιση στην χώρα, αυτή του συστήματος υγείας.
Πυλώνες αυτού του «νέου ΕΣΥ», η ανάπτυξη εκτεταμένου δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που θα περιορίσει τις επισκέψεις στα νοσοκομεία στις απολύτως απαραίτητες, αλλά και ένα εντελώς νέο μοντέλο λειτουργίας των μεγάλων μονάδων, μακριά από τις επιχορηγήσεις «επαιτείας» για να καλύπτουν τις μαύρες τους τρύπες.
Σε αυτή τη νέα σελίδα του ΕΣΥ, κάθε δημόσιο νοσοκομείο, όπως λέει ο βουλευτής, θα πρέπει να έχει καθαρά έσοδα από τον ΕΟΠΠΥ ανά ιατρική πράξη, να συντάσσει ισολογισμό, εργαζόμενοι, διοίκηση, όλα πρέπει να αξιολογούνται, χρειάζεται να καθιερωθούν τα απογευματινά χειρουργεία και γενικά η παροχή 24ωρων υπηρεσιών υγείας για όσους ασθενείς έχουν την δυνατότητα, οι προμήθειες να γίνονται βάσει όγκου, να υιοθετηθεί, όπως σε πλειάδα χωρών του εξωτερικού, το leasing για την προμήθεια του ακριβού ιατρικού εξοπλισμού και φυσικά το Δημόσιο να συμπράξει με τον ιδιωτικό τομέα.
«Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται πολύ φιλελεύθερα και ριζοσπαστικά, αλλά αυτός είναι ο συντηρητικός τρόπος προσέγγισης, γιατί η συγκεκριμένη πορεία που ακολουθούμε, οδηγεί σε ολική καταστροφή», είναι το μήνυμα που εκπέμπει ο καθηγητής Ορθοπεδικής ο οποίος έχει αφιερώσει χρόνια στην ανάγκη αναμόρφωσης του ΕΣΥ.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Έχετε ασχοληθεί πολύ με τις αδυναμίες του ΕΣΥ, τις οποίες μεγέθυνε η πανδημία, αλλά και με τις λύσεις που απαιτούνται. Είναι τόσο δύσκολο να αποκτήσουμε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό σύστημα υγείας;
Σαφώς δεν είναι δύσκολο, αρκεί να υπάρχει η βούληση και το θάρρος να προχωρήσουμε σε γενναίες και στοχευμένες αλλαγές, μακριά από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, ακόμα και αν χρειαστεί να συγκρουστούμε με τις ‘αντιστάσεις’ του συστήματος.
Το ΕΣΥ ήταν μία καινοτομία για την εποχή του αλλά, μετά από 40 χρόνια, πρέπει να προσαρμοστεί στα δεδομένα της εποχής. Υπάρχουν καλά παραδείγματα από συστήματα του εξωτερικού που μπορούμε να προσαρμόσουμε στις ελληνικές συνθήκες. Οι Έλληνες ασθενείς αξίζουν την πρόσβαση στην πιο άρτια και σύγχρονη υγεία, αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο.
- Ποια είναι τα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση; Πόσο απαραίτητο είναι να συνταχθεί ένας νέος υγειονομικός χάρτης της χώρας που να καταγράφει τις πραγματικές ανάγκες κάθε νομού και πόλης σε νοσοκομειακές μονάδες, χωρίς να συνδέεται με τις πιέσεις τοπικών αρχόντων ή βουλευτών;
Η δημιουργία ενός υγειονομικού χάρτη, που θα αποτυπώνει αντικειμενικά τις πραγματικές ανάγκες κάθε περιοχής, πόλης, νομού, σε υπηρεσίες και δομές υγείας είναι το πρώτο βήμα, αν θέλουμε να είμαστε αποτελεσματικοί.
Είναι, βέβαια, και το πιο δύσκολο βήμα γιατί παραδοσιακά το σύστημα υγείας αναπτύχθηκε βάσει πολιτικών συσχετισμών, όχι βάσει σχεδίου.
Έχουμε μεγάλα νοσοκομεία στην περιφέρεια που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δύσκολα περιστατικά και τα στέλνουν στην πρωτεύουσα και, την ίδια στιγμή, κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών χάνουν τη ζωή τους περιμένοντας το ασθενοφόρο.
Για παράδειγμα, στο Μαντούδι στην Κεντρική Εύβοια, ο καρδιαγγειακός ασθενής μπορεί να χρειαστεί και 2 ώρες για να φτάσει σε νοσοκομείο, 2 ώρες που είναι φυσικά κρίσιμες για τη ζωή του. Είναι αδιανόητο να συμβαίνει αυτό εν έτει 2021.
Φτιάχνοντας τον υγειονομικό χάρτη σωστά, βάσει αναγκών και συνθηκών, αναπτύσσοντας δομές όπως είναι οι αεροδιακομιδές και η τηλεϊατρική, και ξεφεύγοντας από τη λογική «Κάθε νομός και 2 νοσοκομεία», μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι ο ασθενής θα φτάνει εγκαίρως στη θεραπεία του, που είναι και το ζητούμενο.
Κυρίως, όμως, η επιτυχία του υγειονομικού χάρτη εξαρτάται και από μία ενισχυμένη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας η οποία θα μπορεί να καλύψει το μεγαλύτερο ποσοστό των βασικών αναγκών της καθημερινότητας των πολιτών.
- Ένα άλλο θέμα αφορά τα ίδια νοσοκομεία και κατά πόσο πρέπει να λειτουργούν ως αυτόνομοι και αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί που θα δημοσιεύουν ισολογισμούς και θα λογοδοτούν στα τέλη του χρόνου. Ποια η γνώμη σας;
Τα δημόσια νοσοκομεία αυτή τη στιγμή είναι υπό μορφή κατάρρευσης, εξαρτώνται απολύτως από την κρατική επιχορήγηση, που έχει υποστεί τεράστιες περικοπές στα χρόνια των μνημονίων, για να επιβιώσουν.
Είναι οξύμωρο το δημόσιο νοσοκομείο να περιμένει μόνο επιχορηγήσεις «επαιτείας» για να καλύψει τις «μαύρες τρύπες» και ο ΕΟΠΥΥ, ο μεγαλύτερος και δημόσιας ασφαλιστικός οργανισμός της χώρας, να πληρώνει τα ιδιωτικά νοσοκομεία ανά πράξη.
Θα πρέπει τουλάχιστον το δημόσιο νοσοκομείο να έχει καθαρά εισοδήματα, έσοδα από τον ΕΟΠΥΥ ανά ιατρική πράξη που εκτελεί, να ξέρει πόσα είναι αυτά κάθε χρόνο και να συντάσσει ισολογισμό.
Βάσει αυτού του ισολογισμού, θα κρίνονται φυσικά και οι διοικήσεις των νοσοκομείων για την αποτελεσματικότητά τους. Τα κέρδη κάθε χρονιάς θα επιστρέφουν στο νοσοκομείο, για να μπορεί να ανακαινιστεί και ως κίνητρο στο προσωπικό του.
Η αξιολόγηση των ανθρώπων του συστήματος και η αποδοτικότητα, να βρούμε δηλαδή ποιος παράγει και να πριμοδοτείται μέσα στο νοσοκομείο, είναι το επόμενο βήμα.
Η παραγωγικότητα πρέπει να έχει ανταποδοτικότητα αλλιώς ρίχνουμε τον πήχη χαμηλά. Υπάρχει εδώ το παράδειγμα των DRGs και των RVUs στην Αμερική, όπου κάθε ιατρική πράξη χωρίζεται σε «κουτάκια», ανάλογα με τις μονάδες εργασίας που περιλαμβάνει. Έτσι, αποδίδεται αντικειμενικά η παραγωγικότητα του προσωπικού ανάλογα με τις μονάδες που έχει συγκεντρώσει.
Αξιολόγηση πρέπει να υπάρχει και όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των ιατρικών πράξεων. Ήδη στο εξωτερικό εφαρμόζονται συστήματα mega data, συγκεντρώνοντας δηλαδή στοιχεία από πληθώρα κέντρων και συγκρίνοντας με τα διαγνωστικά στοιχεία του κάθε ασθενή, μπορούμε να αξιολογήσουμε ποια πράξη θα έχει πραγματικό όφελος για την υγεία του.
Μπορούμε να κατευθύνουμε τις πράξεις εκεί που θα υπάρχει το καλύτερο αποτέλεσμα. Με τον τρόπο αυτό, δεν περιορίζουμε το δικαίωμα του ασθενή στη ζωή και την υγεία, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, αλλά θεραπεύουμε βάσει ενδείξεων π.χ. ότι η πλειοψηφία πήγε καλύτερα με κάποια συγκεκριμένη θεραπεία.
- Έτερο θέμα στο οποίο «πονάει» το ΕΣΥ αφορά τις προμήθειες εξοπλισμού. Τι μοντέλα ακολουθούν στο εξωτερικό;
Οι προμήθειες είναι μια πονεμένη ιστορία. Από τότε που γύρισα στην Ελλάδα από την Αμερική, δεν έχω δει να ολοκληρώνεται εγκαίρως και σοβαρά ούτε ένας διαγωνισμός.
Ο τρόπος που είναι δομημένη η διαδικασία, βάσει τεχνικών προδιαγραφών που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, προκαλεί ενστάσεις και δικαστικές διαμάχες, με αποτέλεσμα να μην τελειώνει ποτέ ο διαγωνισμός. Πρέπει να σκεφτούμε εναλλακτικούς τρόπους, που ήδη εφαρμόζονται σε άλλες χώρες.
Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Μέσα από volume-based προμήθειες, βάσει όγκου δηλαδή, μπορούμε να πετύχουμε καλύτερες τιμές. Βασικός παράγοντας είναι, φυσικά, το κράτος να πληρώνει σε εύλογο χρονικό διάστημα γιατί οι καθυστερήσεις είναι ακόμα ένας λόγος που πληρώνουμε πιο ακριβά.
Γενικά, πρέπει να βασιστούμε σε προμήθειες όγκου, αντί γενικευμένες που φαίνεται ότι δεν έχουν δουλέψει, ανά ΥΠΕ ή νοσοκομεία, ιδίως για τα μεγάλα νοσοκομεία, που έχουν εικόνα του όγκου υλικών που χρειάζονται.
Όσο για τα μικρά νοσοκομεία, ιδίως σε νησιά και απομακρυσμένες περιοχές, ας παραμείνει το παλαιό σύστημα γιατί ουσιαστικά η επίπτωση στη γενική εικόνα είναι πάρα πολύ μικρή. Αυτό μπορεί να διευθετηθεί σε δεύτερο χρόνο. Αυτό που έχει καταρχήν σημασία είναι τα μεγάλα νοσοκομεία, μεγάλου όγκου όπου η οικονομία κλίμακας μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά.
- Η Υγεία είναι μια πολύ ακριβή υπόθεση. Επειδή το κράτος δεν αντέχει να καλύπτει όλα τα κόστη, σε αρκετές χώρες τα νοσοκομεία προμηθεύονται τον ακριβό ιατρικό εξοπλισμό μέσω leasing. Είστε υπέρ μιας τέτοιας λύσης και αν ναι, πως θα μπορούσε να γίνει πράξη;
Πράγματι, η υγεία και ιδιαίτερα η ιατρική τεχνολογία είναι πολύ ακριβή για να μπορέσει ένα δημόσιο σύστημα μόνο του να ανταποκριθεί.
Η λύση είναι η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού φορέα, ώστε το δημόσιο νοσοκομείο να μπορέσει να γίνει ανταγωνιστικό με το ιδιωτικό. Ο μεγάλος κερδισμένος θα είναι ο ασθενής, ο οποίος θα μπορεί να επιλέγει βάσει ποιότητας περίθαλψης και όχι βάσει ξενοδοχειακών υποδομών.
Αυτός ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα θα φέρει εξαιρετικά αποτελέσματα για τον απλό πολίτη, αφού και οι 2 τομείς θα αναγκαστούν να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους. Όσο για τη μέθοδο αποζημίωσης του ιδιωτικού τομέα, μπορεί να είναι κατά πράξη, με ποσοστό από τα ΚΕΝ ή με άλλο τρόπο.
- Ένα άλλο θέμα αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες του ΕΣΥ, όπως για παράδειγμα την λειτουργία χειρουργείων στα δημόσια νοσοκομεία τα απογεύματα, όπως στον ιδιωτικό τομέα. Γιατί δεν τα βλέπουμε;
Τα απογευματινά χειρουργεία, γενικά η παροχή 24ωρων υπηρεσιών υγείας από το δημόσιο σύστημα είναι το επόμενο βήμα.
Έτσι, ο ασθενής που έχει τη δυνατότητα ή μέσω της ασφαλιστικού του φορέα θα μπορεί να επιλέξει την περίθαλψη που θέλει και να διεκπεραιώνει το πρόβλημά του με ταχύτητα.
Παράλληλα, το προσωπικό θα πληρώνεται νόμιμα και το νοσοκομείο θα προσθέτει ένα ακόμα έσοδο (το προσωπικό και οι γιατροί μπορούν να πληρώνονται ανά πράξη ή τα χρήματα να συγκεντρώνονται από το νοσοκομείο και στο τέλος του χρόνου να χορηγούνται ως μπόνους στο προσωπικό με διαφάνεια και καθαρότητα, όπως γίνεται σε άλλες χώρες του εξωτερικού).
Όλα αυτά ίσως ακούγονται πολύ φιλελεύθερα και ριζοσπαστικά. Δεν είναι αλήθεια.
Αυτός είναι ο συντηρητικός τρόπος προσέγγισης γιατί η συγκεκριμένη πορεία που είμαστε οδηγεί σε ολική καταστροφή.
Μετά από λίγα χρόνια, το δημόσιο σύστημα υγείας δεν θα είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Χρειάζεται μια αλλαγή πορείας που θα φέρει το σύστημα σε ανταγωνιστική τροχιά προς όφελος του ασθενούς και αυτός είναι ο πυρήνας των προτάσεών μου.
* Ο Σπύρος Πνευματικός είναι βουλευτής ΝΔ και γιατρός
