Της Νίκης Κ. Κεραμέως*
Με αφορμή την 6η Μαρτίου, Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, συζητούμε κάθε χρόνο για το φαινόμενο της άσκησης εσκεμμένης, απρόκλητης, συστηματικής και επαναλαμβανόμενης βίας και επιθετικής συμπεριφοράς με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. Ήρθε η ώρα να αναλάβουμε πιο δραστικό ρόλο, ώστε καμία άλλη οικογένεια να μη θρηνήσει αδικοχαμένα παιδιά, κανένα σχολείο να μη γίνεται πια, από κοιτίδα γνώσης και ευκαιρία συναναστροφής, τόπος μαρτυρίου.
Οι αριθμοί είναι αποκαρδιωτικοί. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, ένα στα τρία παιδιά πέφτει θύμα εκφοβισμού εντός σχολικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Τα στατιστικά δεδομένα για την Ελλάδα είναι εξίσου αποθαρρυντικά: ένας στους τρεις μαθητές δέχεται σωματικό εκφοβισμό, ενώ λεκτικό εκφοβισμό δέχονται περισσότεροι από τους μισούς μαθητές. Η χώρα μας, επίσης, κρατά και τη δεύτερη θέση στο διαδικτυακό bullying, όπως προέκυψε από έρευνα σε εφήβους ηλικίας από 14-17 ετών από επτά ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Πολωνία, Γερμανία, Ρουμανία, Ολλανδία και Ισλανδία). Δυστυχώς, η πραγματικότητα επιβεβαιώνει τα στοιχεία, καθώς αποκαλύπτονται ολοένα και περισσότερα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού ανά την επικράτεια.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να εντοπίσουμε τις μεταβλητές του περιβάλλοντος που μπορεί να εξηγούν ή να συμβάλλουν στην εμφάνιση τέτοιων προβληματικών συμπεριφορών, ώστε να μπορέσουμε να τις εξαλείψουμε.
- Παρα?γοντες κινδυ?νου εντός της οικογε?νειας συνιστούν οι αυταρχικοι?, τιμωρητικοι? γονει?ς, η χρη?ση βι?ας ως με?θοδος επι?λυσης προβλημα?των, η συναισθηματικη? παραμε?ληση και η ε?λλειψη τρυφερο?τητας τα πρω?τα χρο?νια της ζωη?ς, η έλλειψη ορι?ων που εκλαμβα?νεται ως αδιαφορι?α απο? τα παιδιά, η ανοχη? στη βι?αιη συμπεριφορα? των παιδιω?ν.
- Παρα?γοντες κινδυ?νου εντός του σχολει?ου, αποτελούν, μεταξύ άλλων, η ανταγωνιστικο?τητα και η ε?λλειψη συνεργασι?ας στη μα?θηση, η έλλειψη ενθα?ρρυνσης μαθητικω?ν πρωτοβουλιω?ν και δημιουργικο?τητας στη μα?θηση, η ανοχη? στη βι?αιη συμπεριφορά, η έλλειψη προγραμμα?των ψυχοκοινωνικη?ς αγωγη?ς.
- Τέλος, εντός της ευρύτερης κοινο?τητας, ενοχοποιούνται τα υψηλα? επι?πεδα ανεργι?ας και εγκληματικο?τητας, το έλλειμμα επικοινωνι?ας μεταξυ? των πολιτισμικω?ν ομα?δων, η ανεπα?ρκεια ελευ?θερων χω?ρων αθλητισμου? και ψυχαγωγι?ας, οι κοινωνικε?ς νο?ρμες που ανε?χονται η? ενθαρρυ?νουν τη βι?α (π.χ. κατα? των γυναικω?ν, των μεταναστω?ν, των παιδιω?ν), οι πάσης φύσεως κοινωνικε?ς ανισο?τητες.
Στη Νέα Δημοκρατία δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόληψη ως βασικό τμήμα της λύσης. Έτσι, στο πρόγραμμά μας για την παιδεία, περιλαμβάνεται ενδεικτική δέσμη μέτρων πρόληψης του φαινομένου:
1. Καθιέρωση του θεσμού του «Δάσκαλου/Καθηγητή Εμπιστοσύνης», στον οποίο θα μπορούν να απευθύνονται οι μαθητές ατομικά ή ομαδικά, συζητώντας προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όπως θέματα σχολικού εκφοβισμού κ.α.
2. Παροχή της δυνατότητας σε κάθε σχολείο να αξιοποιεί εκπαιδευτικούς με ειδικές γνώσεις, όπως και διεπιστημονική ομάδα συνεργατών (π.χ. ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.ά.) ανάλογα με τις ανάγκες του.
3. Καθιέρωση τακτικών συναντήσεων επικοινωνίας μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων σε κάθε τάξη, με την ευθύνη του δάσκαλου στην πρωτοβάθμια και του υπεύθυνου εκπαιδευτικού τάξης/τμήματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
4. Ενίσχυση του ομαδοσυνεργατικού πνεύματος, μέσω των ομαδικών δημιουργικών δραστηριοτήτων στο σχολείο και των μαθητικών ομίλων.
5. Εμπλουτισμός της ύλης με διδακτικές ενότητες σχετικές με τα δικαιώματα, τις ευθύνες και τις κοινωνικές σχέσεις των μαθητών.
6. Πραγματοποίηση ειδικών συζητήσεων και προγραμμάτων για την εκπαίδευση των μαθητών στον σεβασμό των δικαιωμάτων των άλλων κατά την χρήση του διαδικτύου και την αποφυγή της άσκησης βίας, των προσβολών και του εκφοβισμού που συμβαίνει μέσω αυτού (cyberbullying).
7. Σύνταξη και εφαρμογή Σχολικών Κανονισμών σε κάθε σχολική μονάδα, με τη συμμετοχή και των μαθητών. Εκεί θα καταγράφονται μεταξύ άλλων οι κανόνες που θα διέπουν τη σχολική ζωή και θα κοινοποιούνται σε όλους τους εμπλεκόμενους.
8. Ενίσχυση μέτρων προστασίας στον περιβάλλοντα χώρο σχολείων στα οποία παρατηρούνται παραβατικές συμπεριφορές.
Στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, δεν υπάρχει θύμα και θύτης. Και οι δυο πλευρές είναι θύματα. Και εμείς οφείλουμε να απλώσουμε δίχτυ προστασίας και για τις δύο πλευρές. Χρέος όλων μας η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, η πρόληψη και η αποτροπή. Ας εντείνουμε την προσπάθεια από σήμερα.
* Η Νίκη Κ. Κεραμέως είναι Βουλευτής Επικρατείας, Τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας, Δικηγόρος και μητέρα δύο αγοριών
