Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας Ignazio Visco διαμαρτυρήθηκε έντονα για την ακαμψία του πλαισίου της ΕΕ, που οριοθετεί τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να διασώσουν δανειστές σε περίπτωση κρίσης. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτή την τοποθέτηση;
Όταν ο κύριoς Visco τόνισε ότι «δεν πρέπει να στιγματίζεται ως ακατάλληλη η κρατική ενίσχυση», δεν μίλαγε με φιλοσοφική διάθεση αλλά με καθαρά πρακτική. O μεγαλοτραπεζίτης, βλέπει ότι οι Ιταλικές τράπεζες πάνε για χρεοκοπία, και ο εμφανής τρόπος να σωθούν όχι μόνο οι Ιταλικές τράπεζες, αλλά γενικά το τραπεζικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι να αφήσουν τις χώρες, στη συγκεκριμένη την Ιταλία ,να τις διασώσουν.
Η Ιταλία έχει πληγεί σοβαρά τα τελευταία χρόνια από την κρίση. Η ανεργία εκτοξεύτηκε από το 6% που ήταν το 2008 σε 12% το 2015, το ΑΕΠ μειώθηκε, και το χρέος αυξήθηκε από 100% που ήταν το 2008 σε 130% περίπου του ΑΕΠ τώρα. Φυσικό επακόλουθο είναι οι τράπεζες της Ιταλίας να έχουν αρκετά κόκκινα δάνεια. Τυπικά, τα διαγραμμένα δάνεια είναι λίγο κάτω από 120 δισ., όμως εξειδικευμένοι αναλυτές ανεβάζουν τα εναπομείναντα προβληματικά δάνεια σε 360 δισ. ευρώ, ποσό που συνεχώς αυξάνεται! Όλα αυτά, παρότι με την 'Ποσοτική Χαλάρωση', διοχετεύονται κολοσσιαία ποσά, που ξεπερνούν τα 100 δισ., για διάσωση Ιταλικών τραπεζών και δημοσίου!
Οι Ιταλοί τραπεζίτες «χτύπησαν καμπανάκι» πριν 2 μήνες. Συγκεκριμένα, θα θυμόμαστε ότι πριν 7 βδομάδες, οι ιταλικές Τράπεζες έφτιαξαν το δικό τους σχέδιο διάσωσης! Το σχέδιο «Άτλας»! Με την δημιουργία λοιπόν του «Άτλαντα», οπουδήποτε υπάρχει πρόβλημα, θα διοχετεύεται ρευστότητα ώστε να διασώζεται η τράπεζα ή το ασφαλιστικό ταμείο άμεσα.
Η διάσωση είναι σημαντική καθώς ο χρόνος απόφασης για το αν μια εταιρία χρεοκόπησε στην Ιταλία είναι 7-15 χρόνια περίπου, δηλαδή όταν βγει η απόφαση ο «νεκρός» θα είναι τόσο παλιός, όσο τα κόκκαλα που βρέθηκαν στον τάφο του… Αριστοτέλη! Επί του παρόντος, εταιρίες με δάνεια χρεοκοπούν και συνεχίζουν να… εμφανίζεται ως «κακό δάνειο» στα περιουσιακά στοιχεία Ιταλικών Τραπεζών, χωρίς η τράπεζα να έχει τη δυνατότητα να την βγάλει στο σφυρί, έτσι οι τράπεζες κρατούν πολλούς σκελετούς, και σαπίζουν / χρεοκοπούν άμεσα οι ίδιες τελικά!
Το ιταλικό τραπεζικό σύστημα διαθέτει 30 σημαντικές τράπεζες, με 3 από αυτές , τις UniCredit, Intesa Sanpaolo, Cassa Depositi e Prestiti, να ξεπερνούν τα 300 δισ. ενεργητικό (ξένα και ίδια κεφάλαια) έκαστη. Ο «Άτλαντας», είναι μια εταιρία-όχημα που χρηματοδοτείται από μεγάλες κυρίως τράπεζες, και που (ήθελε και η ίδια η κυβέρνηση να χρηματοδοτεί) κάνει… «τσιμεντοενέσεις» με μετρητά όπου γκρεμίζονται τα θεμέλια των τραπεζών, συμμετέχοντας στις αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων τραπεζών που κινδυνεύουν! Η πρόσφατη προσπάθεια όμως της UniCredit να διασώσει μια μικρότερη τράπεζα μέσω του συστήματος «Άτλας», τιμωρήθηκε από τους ίδιους τους μετόχους της UniCredit, που καρατόμησαν τον Πρόεδρο της Τράπεζας Federico Ghizzoni σε μια νύχτα! Οι ίδιοι οι μέτοχοι ακύρωσαν τον «Άτλα»!
Είναι πλέον ξεκάθαρο, ότι υπάρχει διπλό πρόβλημα! Από τη μία η ΕΚΤ απαγορεύει τη χρήση Κρατικών κεφαλαίων για διασώσεις. Από την άλλη οι μέτοχοι των μεγάλων τραπεζών είναι απρόθυμοι να διασώσουν μικρές τράπεζες, ακόμη και αν αυτό τελικά διασώζει τις… τράπεζες τους! Αυτό οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αυξημένες πιθανότητες να χρεοκοπήσουν με κανόνια 3-4 δισ. κάποιες μικρές τράπεζες. Χρεοκοπίες που όμως δημιουργούν πολύ μεγαλύτερα κανόνια-Καραμπόλα στους αντισυμβαλλόμενούς τους, δηλαδή στις μεγάλες τράπεζες! Κανόνια μεγέθους 50 δισ. (λόγω μόχλευσης)! Αν όμως, χρεοκοπήσει μια μόνο μεγάλη τράπεζα, από την τρύπα 50 δις της «μικρής», το δικό της κανόνι στη συνέχεια θα είναι…. 350-650 δισ., δηλαδή 20%-40% του ΑΕΠ της Ιταλίας!
Το τι θα κάνει η Ιταλία για να λύσει το πρόβλημα με τις τράπεζες δεν το ξέρουμε. Το μόνο σίγουρο ότι τα πράγματα είναι πολύ επικίνδυνα! Οι μετοχές στις Ιταλικές τράπεζες έχασαν 5% στην χτεσινή μέρα, αντικατοπτρίζοντας τον τρόμο των επενδυτών, αλλά αυτό είναι το λιγότερο! Με την ανεργία στο 12%, με το χρέος στο 130% του ΑΕΠ, με κόκκινα δάνεια 360 δις, και με την αρτηριοσκληρωτική Γερμανοκρατούμενη Ευρωπαική Ένωση του Σόιμπλε να παίρνει αποφάσεις, οι πιθανότητες για μέγα-κανόνι όχι μόνο στις ιταλικές Τράπεζες, αλλά και στην ίδια την Ιταλία, αυξάνονται εκθετικά! Αν όμως χρεοκοπήσει το τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας και η ίδια η Ιταλία, και με τη Γαλλία σε κρίση, τότε πια Ευρώπη ακριβώς θα διαχειρίζεται ο κύριος Σόιμπλε;
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
