Του Παναγιώτη Καρκατσούλη
Η ΕΡΤ αποτελεί ένα ενδιαφέρον παράδειγμα μελέτης διοικητικών ανορθογραφιών. Αυτές εκτείνονται από τον ορισμό της αποστολής της μέχρι τεχνικού και διαχειριστικού χαρακτήρα λεπτομέρειες οι οποίες διαφοροποιούν το σύστημα διοίκησης της ελληνικής δημόσιας τηλεόρασης από εκείνο των ευρωπαϊκών αντιστοίχων της.
Θα περιοριστούμε, λόγω χώρου, μόνο σε δύο θέματα τα οποία θεωρούμε ότι μπορούν να στοιχειοθετήσουν τον βασικό μας ισχυρισμό: Η ΕΡΤ είναι μια διοικητική παρωδία: Ούτε δημόσια ούτε ιδιωτική οργάνωση. Ένας διοικητικός Φρανκενστάϊν και, μάλλον, το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα οργανωσιακής δυστοπίας που οφείλεται στο πελατειακό κράτος.
Το πρώτο θέμα αφορά τη διοίκηση του προσωπικού της ΕΡΤ. Στο κεντρικό ερώτημα γιατί το προσωπικό της δημόσιας τηλεόρασης θα πρέπει, ντε και καλά, να αποτελείται από μόνιμους δημοσίους υπαλλήλους, δεν διατυπώνεται από την κυβέρνηση ή την ΕΡΤ μια επαγγελματική απάντηση.
Προφανώς δεν υπάρχει τέτοια απάντηση. Πως μπορεί κανείς να συνηγορήσει υπέρ του επιχειρήματος ότι η δημοσιοϋπαλληλική σχέση του εργαζόμενου βελτιώνει τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτείται να διαθέτει, προκειμένου να κάνει καλά τη δουλειά του και να διαπρέπει;
Η μόνη απάντηση που μπορεί να δοθεί είναι νομική-διοικητική. Σύμφωνα με την ισχύουσα «οργανική» (δηλαδή, όχι ουσιαστική) αντίληψη των δημοσιολόγων και δημοσιολογούντων, οποιαδήποτε οργάνωση περιλαμβάνεται στον λεγόμενο «δημόσιο τομέα» μπορεί/πρέπει να στελεχώνεται από υπαλλήλους τριακονταπενταετούς θητείας.
Ενδεχομένως, εκείνοι που κάνουν χρήση των ευεργετικών διατάξεων του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, να μην φταίνε. Εκείνοι που φταίνε, μετά βεβαιότητας, είναι οι πελατοκράτες πολιτικοί προϊστάμενοι της ΕΡΤ που βρίσκουν την ευκαιρία για μερικά ακόμη ρουσφέτια. Ωστόσο, από τις συμβάσεις γαλέρας των ιδιωτικών σταθμών μέχρι την δημοσιοϋπαλληλική ραστώνη, υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες μορφές απασχόλησης που αξιοποιούν καλύτερα τόσο τη διάθεση των εργαζομένων να προσφέρουν όσο και τον οβολό του Έλληνα φορολογούμενου.
Η ΕΡΤ έχει επιλέξει την βασιλική οδό της δημοσιοϋπαλληλίας, εμπλουτισμένης με στοιχεία του ιδιωτικού τομέα, έτσι, ώστε να τηρούνται τα προσχήματα του υβριδικού χαρακτήρα της εταιρείας. Για παράδειγμα, με μια απλή απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της προσδιορίζονται οι ανάγκες πρόσληψης προσωπικού κάθε είδους, ο αριθμός των θέσεων και των ειδικοτήτων του. Ο εστί μεθερμηνευόμενον: Στον καλλιτεχνικό κλάδο, μόνον, εμφανίζονται 19 διαφορετικές ειδικότητες: Από σκηνοθέτες και βοηθούς σκηνοθέτες μέχρι μακιγιέρ και floor managers.
Δεν ξέρω τι διαθεσιμότητα έχει η αγορά εργασίας εν σχέσει προς τις ειδικότητες αυτές, πάντως όμως, το δημόσιο μπορεί να περιγράφει τα προσόντα και τις δεξιότητες όποιου θέλει να προσλάβει- και μάλιστα μέχρι κεραίας. Το ερώτημα είναι, εν συνεχεία, ποιος και με ποια διαδικασία θα αξιολογήσει τον εικονολήπτη ή τον μακιγιέρ; Κι εδώ όμως, η ΕΡΤ και οι κήνσορες που την διοικούν έχουν εύκολη την απάντηση.
Μα, με τη διαδικασία αξιολόγησης του κ. Βερναρδάκη, όπως εξειδικεύτηκε από την κ. Γεροβασίλη. Εννοούν εκείνη την αξιολόγηση-παρωδία στο δημόσιο, την φαιδρότητα της οποίας κατανόησαν μέχρι και οι καλοπληρωμένοι κοινοτικοί υπάλληλοι. Είναι ένας σίγουρος τρόπος για να μην αξιολογείται κανείς αλλά να φαίνεται ότι αξιολογείται. Περαιτέρω, το ίδιο ΔΣ μπορεί να αποφασίζει και την αλλαγή ειδικότητας! Αρκεί ο ενδιαφερόμενος που, ας πούμε, ξεκίνησε από βοηθός μακιγιέρ και στην πορεία απέκτησε τα εφόδια που απαιτεί το επάγγελμα του σκηνοθέτη να μην ξεχάσει να υποβάλλει τη σχετική αίτηση!
Με το ερώτημα «ποιος είναι εκείνος που θα τον κρίνει ως κατάλληλο για τη νέα θέση;», περνάμε στη δεύτερη διοικητική ανορθογραφία. Κάποιος από τους πολλούς προϊσταμένους του είναι η απάντηση. Οι «βασικές βαθμίδες της ιεραρχίας» όπως αναφέρονται στο ισχύον οργανόγραμμα της ΕΡΤ είναι:
Ο διευθύνων σύμβουλος, οι προϊστάμενοι των γενικών διευθύνσεων, οι προϊστάμενοι των διευθύνσεων–τομέων, οι προϊστάμενοι των υποδιευθύνσεων, οι συντονιστές, οι προϊστάμενοι τμημάτων και οι υπεύθυνοι διοίκησης έργου.
Είναι αξιοθαύμαστη η διοικητική ευρηματικότητα των ινστρουχτόρων της ΕΡΤ. Αφού πρόσθεσαν βαθμούς και ιεραρχικά επίπεδα διοίκησης, τα οποία δεν υπάρχουν στον υπαλληλικό κώδικα, δημιούργησαν μια ιεραρχία-κομφούζιο στην οποία όλοι μπορούν να κάνουν τα πάντα.
Παράδειγμα δημιουργικής ασάφειας: Ποιος αποφασίζει σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ του «διευθύνοντος συμβούλου» και του «υπεύθυνου έργου»; Μεταξύ του «συντονιστή» και του «υπο-διευθυντή»; Μεταξύ όλων αυτών και των πολλών μετακλητών υπαλλήλων και συμβούλων; Μα, ο πολυπράγμων υπουργός, ο πολιτικός προϊστάμενος της εταιρείας.
Κι αν, εν τέλει, για όλους βρίσκεται ένας ρόλος και μια θέση, εκείνος ο οποίος ζημιώνεται από μια τέτοια χαοτική οργάνωση είναι η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα.
Ποιος νοιάζεται, όμως, γι αυτές; Δεν αρκεί η συνεχής διαμαρτυρία του Έλληνα φορολογούμενου. Δεν μπορεί να αποτρέψει την αποικιοποίηση της δημόσιας τηλεόρασης από τους σημερινούς κομματανθρώπους. Όπως δεν μπόρεσε και στο παρελθόν να αναχαιτίσει τους 7.500 (!) χρυσοκάνθαρους που απομυζούσαν την «εθελοντική» μας συνεισφορά υπέρ της δημόσιας τηλεόρασης. Απαιτείται η συστηματική αποκάλυψη των έργων και των ημερών των πελατοκρατών, αριστερών και δεξιών, η συνακόλουθη έμπρακτη εγρήγορση και ο έλεγχος τόσο αυτών όσο και των τοποτηρητών τους.
