Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Στο τέλος των βιβλίων συνηθίζουμε να βάζουμε ένα μικρό ανεξάρτητο Κεφάλαιο, τις Ευχαριστίες. Εκεί, ο συγγραφέας μνημονεύει όσους τον βοήθησαν να γράψει το βιβλίο του, όσους τού στάθηκαν όσο το έγραφε, όσους τον ενέπνευσαν, όσους μοιράστηκαν μαζί του πληροφορίες, όσους έλυσαν τις απορίες ή απάντησαν τις ερωτήσεις του — με δυο λόγια, όποιον κρίνει ο ίδιος πως οφείλει να ευχαριστήσει.
Λένε πως η ζωή —η ζωή όλων μας, η ζωή του καθενός μας, ή η ζωή γενικώς— τείνει να γίνει ένα βιβλίο. Δεν ξέρω αν ισχύει αυτό. Ανήκει στο είδος των πραγμάτων που μαθαίνει κανείς την τελευταία —κυριολεκτικά— στιγμή? εκείνην που μεσολαβεί ανάμεσα στο εδώ και στο Μεγάλο Τίποτα. Αλλά είμαι κι εγώ τέτοιος τύπος που, από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, τείνω έτσι κι αλλιώς να βλέπω τα πάντα σαν βιβλία? οπότε νά το δικό μου τελευταίο Κεφάλαιο σ' αυτό το βιβλίο που γράψαμε μαζί, που διαβάσαμε μαζί, και που τυπώθηκε στο σώμα και στην καρδιά όλων μας —όλων μας μαζί όμως— την τελευταία δεκαετία. Κι επειδή πάντα στις Ευχαριστίες λέμε ότι σίγουρα έχουμε ξεχάσει πολλούς, σπεύδω να πω προκαταβολικά πως κι εγώ δεν θα μνημονεύσω παρά λίγους μόνο από τους πολλούς.
Πάμε.
* * *
Ευχαριστώ όσους προειδοποίησαν, κι ας το πλήρωσαν στη συνέχεια ακριβά — και ειδικά όσους ήξεραν πως θα το πληρώσουν ακριβά. Όσους φώναξαν από την αρχή, αλλά και πριν ακόμα από την αρχή, και δεν κρύφτηκαν. Όσους πείσμωσαν και δεν το 'βαλαν κάτω.
Ευχαριστώ όσους δεν μάσησαν τα λόγια τους, δεν στοιχήθηκαν πίσω από βεβαιότητες, δεν πάτησαν σε δύο βάρκες και είπαν, «Όχι, ευχαριστώ, δεν θα πάρω», όταν τούς προσφέρθηκαν πολλά απλώς και μόνο για να κλείσουν το στόμα τους και να σπάσουν τα μολύβια τους. Δεν το έκλεισαν? δεν τα έσπασαν.
Ευχαριστώ αυτούς που δεν τρύπωσαν.
Ευχαριστώ όσους ξεχώρισαν. Όσους δεν επιβιβάστηκαν στις άμαξες του μεγάλου καραβανιού. Όσους είπαν, Όχι.
Ευχαριστώ όσους συνέχισαν να δημιουργούν, όχι σαν να μη συμβαίνει τίποτε, αλλά ακριβώς επειδή συνέβαιναν τόσα. Μας κράτησαν ζωντανούς: γιατί αυτό που σε κρατά ζωντανό είναι η ελπίδα.
Ευχαριστώ όσους έδειξαν να μη χάνουν το κουράγιο τους, κρύβοντας αυτά που στ' αλήθεια ένιωθαν πίσω από το χιούμορ τους και τη φαινομενική ανεμελιά τους.
Ευχαριστώ όλους τους αρθρογράφους που δεν κουράστηκαν να λένε εμμονικά τα ίδια και τα ίδια, αδειάζοντας την πισίνα με την κούπα του καφέ. Έμοιαζε άθλος? αλλά νά που η πισίνα άδειασε. Ευχαριστώ τους πέντε-δέκα σχολιαστές των Μέσων που δεν είπαν ούτε μισή φορά, «Ναι, αυτό όμως είναι καλό». Γιατί, λυπάμαι, μα δεν ήταν.
Ευχαριστώ τα —ελάχιστα— Μέσα που δεν παρέδωσαν την ανεξαρτησία της φωνής τους. Όχι σήμερα ή όλο το '19, που ήταν εύκολο, και συρμός, αλλά το τρομερό και άθλιο '15, και όλη την περίοδο ειδικά της πρώτης τριετίας. Κάποια, μα πραγματικά μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, πολεμούν αυτό τον αγώνα κοντά δέκα χρόνια τώρα. Και είναι ένα θαύμα που έχουν επιβιώσει.
Ευχαριστώ όσους «λογαριασμούς» στα κοινωνικά δίκτυα έδωσαν καθημερινά τρομερές μάχες, όχι σε καφενειακό ή απλώς χυδαίο επίπεδο, αλλά με επιχειρήματα και ντοκουμέντα. Για πολλούς από εμάς, έγιναν οι καθημερινοί μας σύμμαχοι. Κι ας ήταν ανώνυμοι. Μπράβο τους.
Ευχαριστώ τους καθηγητές στα πανεπιστήμια που στάθηκαν αταλάντευτα απέναντι σε όλη τη βρομιά και στη βία. Από όπου κι αν ερχόταν. Και τους βγάζω το καπέλο.
Ευχαριστώ όσους συγκρατήθηκαν και δεν ανταπέδωσαν τα ίδια. Δεν ξέρω πώς το έκαναν. Αλλά με δίδαξαν πολλά.
Ευχαριστώ αυτούς που βοήθησαν άλλους, είτε τους περίσσευαν είτε όχι. Στάθηκα εγώ ο ίδιος μάρτυρας μερικών απίστευτα γενναίων τέτοιων περιπτώσεων —και αυτό που λέμε ανιδιοτελών, δηλαδή ανωνύμων ως προς αυτόν που λαμβάνει την προσφορά—, και γνωρίζω πολύ περισσότερες.
Ευχαριστώ όσους οργάνωσαν, συνέδραμαν και μοιράστηκαν γνώσεις που οι ίδιοι απέκτησαν ακριβά και με κόπο σε όσους προτίμησαν να φύγουν — γιατί δεν γινόταν αλλιώς.
Ευχαριστώ έναν-έναν προσωπικά όσους μάς κράτησαν στην Ευρώπη. Την πατρίδα μας. Αυτή ήταν η πιο γενναία στιγμή της μεταπολιτευτικής ιστορίας μας.
Ευχαριστώ τους φίλους που περάσαμε τόσα βράδια μαζί στηρίζοντας ο ένας τον άλλο. Δεν θα τους ξεχάσω ποτέ. Με τη συντριπτική πλειονότητά τους, δεν έχουμε βρεθεί ποτέ από κοντά — ούτε πρόκειται να βρεθούμε. Κι όμως, αυτά τα βράδια ήμαστε όσο πιο κοντά μπορούν να βρεθούν δύο άνθρωποι.
Σας ευχαριστώ, κι εσάς, όλους. Να είστε καλά. Τιμή μου.
