Μια μαμά που όταν διάβαζε μπορεί και να τους άφηνε νηστικούς, μια φοβερή βιβλιοπώλης ακριβώς απέναντι από το σπίτι της και η αχαλίνωτη φαντασία της, ήταν αρκετά για να γεννηθεί τον Απρίλιο του 1978 στην Κομοτηνή, η συγγραφέας Φωτεινή Ναούμ. Γρήγορη, τολμηρή, ένας χείμαρρος, έχει ήδη έξι βιβλία υπογράψει. Αναγνωρίζοντας ότι την περιφέρεια άργησε η οικονομική κρίση να την επισκεφτεί, θα μας πει στο Liberal για την πανδημία εκεί, και για τον φόβο της επόμενης ημέρας. Αν, δηλαδή, ακόμα και για την τολμηρή Φωτεινή, η ανασφάλεια της επόμενης ημέρας ισχύει.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
-Κυρία Ναούμ, σας φοβίζει η επόμενη μέρα;
Θα έλεγα όχι. Έχω φοβηθεί αρκετά τις προηγούμενες ημέρες στήνοντας στο μυαλό μου κάθε εφιαλτική προοπτική. Γνωρίζετε καλά πως οι συγγραφείς «πάσχουν» από τρομαχτική φαντασία. Έζησα στο πετσί μου όσα θα μπορούσαν, μπορούν να συμβούν. Είμαι έτοιμη ακόμη και για την επέλαση εξωγήινων λέω χαριτολογώντας στους φίλους μου κι αρνούμαι να δεχτώ πως η πραγματικότητα ξεπερνάει την φαντασία. Δεν με συμφέρει αυτή τη στιγμή.
-Μπορείτε να φανταστείτε την επόμενη μέρα;
Ναι. Αν δεν με βρει κομήτης ή ανακοπή, θα τρώω κάτι λιπαρό με την δέσμευση πως θα αρχίσω δίαιτα την επομένη, γνωρίζοντας πως αυτό δεν θα συμβεί, και θα δω για τριακοστή φορά τις ταινίες του «Νονού» ενώ θα προσπαθώ να αποστηθίσω ατάκες, να ανακαλύψω γκριμάτσες του Μπράντο και του Πατσίνο που ίσως μου διέφυγαν τις προηγούμενες φορές.
Κάποιοι λένε για πείνες, οικονομικές καταστροφές και τα σχετικά. Θα με απασχολήσουν όταν ‘ρθουν. Και τότε θα αναζητήσω μαζί τους τρόπους να τα αντιμετωπίσω. Έχω πίστη στον άνθρωπο και στην ζωή που μπορεί να κάνει την ανατροπή.
-Το ότι ο εχθρός είναι αόρατος, έχει κάτι να μας πει; Κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα;
Όλες οι συμφορές είναι αόρατες. Δεν προειδοποιούν. Μας πιάνουνε στον ύπνο. Εδώ τουλάχιστον γνωρίζουμε πως απειλούμαστε. Λαμβάνουμε μέτρα. Είναι μια νέα κατάσταση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Είμαστε σε πόλεμο, πολεμάμε. Είμαστε σε χορό, χορεύουμε. Δεν έχουμε επιλογή.
-Εμείς; Θα είμαστε άλλοι την επόμενη μέρα;
Αδιαμφισβήτητα όχι. Διαβάζω παντού απόψεις για την επικείμενη αλλαγή μας. Δεν συμφωνώ με κάτι τέτοιο. Θα μας επηρεάσει ελαφρώς το πρώτο διάστημα κι αμέσως μετά θα επιστρέψουμε όλοι στον γνώριμο «καλό» εαυτό μας. Δεν αλλάζει η ανθρωπότητα από έναν ιό. Όπως δεν άλλαξε από κανέναν πόλεμο, επιδημία, καταποντισμό στο παρελθόν. Δυστυχώς.
- Συγγραφικά η εποχή; Θα γράφουμε αλλιώς; Θα γεμίσουμε από βιβλία εγκλεισμού;
Δεν με ενδιαφέρει καθόλου συγγραφικά κι αναγνωστικά η περίοδος του εγκλεισμού. Την ζω έτσι κι αλλιώς με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Δεν μου ασκεί καμία γοητεία να δω πώς το αντιλαμβάνεται κάποιος άλλος. Πάνω κάτω το βιώνουμε με τον ίδιο τρόπο. Θα συνεχίσουν να με ενδιαφέρουν αυτά που με ενδιέφεραν πάντοτε. Οι ανθρώπινες σχέσεις, το εσωτερικό κομμάτιασμα, η αγάπη. Ο εγκλεισμός θα έχει ενδιαφέρον για τους αναγνώστες του μέλλοντος. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα υπάρξει τάση στο χώρο της λογοτεχνίας του καιρού μας. Το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει. Προσωπικά, όπως είπα, εν με αγγίζει. Δεν με αφορά.
-Στο μεταξύ πρέπει να επιζήσουμε, οδηγίες προς ναυτιλομένους;
Όσο ζούμε επιζούμε, συνεχίζοντας να ζούμε. Πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας, κρατούμε αποστάσεις και κάνουμε όνειρα για την επόμενη μέρα. Τότε που ο ήλιος θα πέφτει κατακόρυφα πάνω μας κι εμείς θα χαμογελούμε σ έναν θεό, σ έναν άντρα, στο άγνωστο.
-Ας σας ζητούσα μικρό ημερολόγιο εγκλεισμού;
Κοιμάμαι αργά, ξυπνώ νωρίς. Σέρνομαι μέχρι το μεσημέρι κάπως άτονη, μιλάω με δυο τρεις ανθρώπους στα τηλέφωνα, παίζω τάβλι με τον γιο μου, κουβεντιάζουμε, λέω θα διαβάσω - δεν διαβάζω, λέω θα γράψω - δεν γράφω, λέω θα κάνω γυμναστική - δεν κάνω, θα κάνω δίαιτα - δεν κάνω. Με λίγα λόγια έχω αποτύχει σε όλα τα “πρέπει να κάνω” της καραντίνας. Μου αρκεί που βιώνω ένα βαθύ, σχεδόν απόκοσμο συναίσθημα, μια γλυκιά και λίγο τρομαχτική εσωτερικότητα που δεν ξέρω που θα βγάλει, αλλά είμαι σίγουρη κάπου ωραία.
-Τι πιστεύετε ότι είναι εκείνο που θ’ αντέξει;
Μα ο έρωτας! Παντού και πάντα ο έρωτας. Το μόνο αντίδοτο στην αρρώστια, το μόνο αντίδοτο στον θάνατο. Ακόμη κι αν χρειαστεί να κρυφτούμε σε καταφύγιο πυρηνικού πολέμου κάτω απ τη γη, οι άνθρωποι θα βρίσκουν τρόπο να ερωτεύονται.
Και παραφράζοντας το γνωστό σύνθημα στους τοίχους, θα κλείσω λέγοντας, «εδώ δεν πεθάναμε από έρωτα, θα πεθάνουμε από κορονοϊό;»
