Του Δημήτρη Χριστοδουλάκη
Κάθε φορά που ακούω κάποιον πολιτικό να αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη για ένα γεγονός, με πιάνει το στομάχι μου. Πρώτη φορά που άκουσα για πολιτική ευθύνη, ήταν το μακρινό 1988, όταν ο Ανδρέας αναγκάστηκε να πει το περίφημο πλέον «mea culpa», αναγνωρίζοντας ότι ήταν λάθος του που για χάρη της εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία έβαλε «στο ράφι» το Κυπριακό.
Έκτοτε, η ανάληψη πολιτικών ευθυνών, γίνεται σχεδόν αποκλειστικά για να συγκαλυφθούν ποινικές ευθύνες.
Χωρίς να είμαι νομικός και με καμία διάθεση να κάνω τον νομικό, είχα πάντα την εντύπωση πως όταν μία πολιτική ενέργεια, έχει ως αποτέλεσμα ποινικά κολάσιμες πράξεις, τότε η ενέργεια αυτή αποκτά αυτομάτως και ποινικό χαρακτήρα.
Επιστρέφοντας λοιπόν στον Ανδρέα, πρέπει να παραδεχτώ πως παρότι ήταν ο πολιτικός άνδρας που χρησιμοποίησε όσο κανένας άλλος τη δικαιολογία των πολιτικών ευθυνών, εκείνος που την νομιμοποίησε στις συνειδήσεις του λαού, ήταν άλλος.
Η μνημειώδης φράση «Οι πρωθυπουργοί δεν πηγαίνουν στη φυλακή, πηγαίνουν σπίτι τους», υπήρξε το σχόλιο του Κωνσταντίνου Καραμανλή αναφορικά με την πιθανότητα καταδίκης του Ανδρέα λόγω των κατηγοριών που αντιμετώπιζε στο πλαίσιο της φερόμενης εμπλοκής του στο Σκάνδαλο Κοσκωτά. Αυτή η φράση, όπως σοφά έχει παρατηρηθεί, έμοιαζε να πηγάζει από μία αρχαιοελληνικής επιρροής αντίληψη, η οποία θεωρούσε πως για κάποιον εμπλεκόμενο με τη δημόσια ζωή δεν υπάρχει πιο σκληρή τιμωρία από την υποχρέωση απόσυρσης του από τα κοινά και την ιδιώτευση.
Έκτοτε, οι πρωθυπουργοί συνηθίζουν να σκεπάζουν τις ποινικές ευθύνες των υφισταμένων τους, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι την πολιτική ευθύνη. Για κάποιο παράδοξο λόγο, ο λαός ηρωοποιεί τον πρωθυπουργό που δεν διστάζει να αναλάβει τις πολιτικές ευθύνες για τις πράξεις του, ακόμα και όταν οι συνέπειες τους πλήττουν βάναυσα την ίδια την κοινωνία.
Ο Αλέξης, ως γνήσιος αντιγραφέας του Ανδρέα, αναλαμβάνει αδιάκοπα τον τελευταίο καιρό την πολιτική ευθύνη για κάθε εγκληματικό λάθος των υφιστάμενων του, χαρίζοντας τους την ποινική ασυλία και δίνοντας τους την εντύπωση πως δεν υπάρχει καμία ανάγκη να ανησυχούν μήπως και κάνουν κάποιο λάθος κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Έτσι έκανε και αυτή τη φορά με την πυρκαγιά στο Μάτι. Ο πρωθυπουργός λοιπόν, με μία βαρυσήμαντη δήλωση, ανέλαβε στο πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο την πολιτική ευθύνη για την τραγωδία.
Γιατί την ανέλαβε αυτός; Δεν υπάρχουν υφιστάμενοι που πληρώνονταν από τον Ελληνικό λαό για να διαχειριστούν τέτοιες καταστάσεις; Δεν υπάρχουν ειδικοί που έχουν τοποθετηθεί σε νευραλγικά πόστα με μόνο έργο τους την αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων;
Θα το καταλάβαινα εάν η δικαιοσύνη εντόπιζε τον υπαίτιο της ολιγωρίας με επακόλουθο την τραγωδία και τότε ο πρωθυπουργός, ως πολιτικός του προϊστάμενος, αναλάμβανε την πολιτική ευθύνη του διορισμού του. Τότε ο λαός θα καλούνταν να αποφασίσει εάν ο πρωθυπουργός είναι αρκετά ευφυής, διορατικός, δίκαιος και αμερόληπτος, ώστε να επιλέγει τα κατάλληλα πρόσωπα για τις κατάλληλες θέσεις.
Δεν συνέβη όμως αυτό. Δεν πρόλαβε η δικαιοσύνη να εντοπίσει τον φταίχτη. Ποια πολιτική ευθύνη λοιπόν αναλαμβάνει ο πρωθυπουργός;
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε πως αυτή η φαινομενικά γενναία πράξη του πρωθυπουργού, έχει καταστροφικές συνέπειες.
Στην πρόσφατη πλημμύρα στη Μάνδρα όπου βρήκαν τραγικό θάνατο πολλοί συνάνθρωποι μας, ο πρωθυπουργός ανέλαβε την πολιτική ευθύνη για τα τυχόν λάθη του κράτους στην διαχείριση της κρίσης. Ο λαός είδε τον πρωθυπουργό του να μην διστάζει να αναλάβει τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου στην υπόθεση και κάπως συμπάθησε την ενέργεια του αυτή. Άλλοι τον ηρωποίησαν και άλλοι τον κατανόησαν συγκαταβατικά.
Κανείς δεν τον κατηγόρησε ωστόσο για απόπειρα συγκάλυψης εγκληματικών πράξεων.
Την ώρα ωστόσο που εξελίσσονταν τα έντονα καιρικά φαινόμενα στην περιοχή της Μάνδρας τον περασμένο Νοέμβριο, κάποιος αρμόδιος προϊστάμενος, όφειλε να γνωρίζει πως σε τέτοιες συνθήκες η παλιά εθνικής οδός Μάνδρας - Θηβών, σχεδόν πάντοτε πλημμυρίζει. Οπότε έπρεπε να είχε δώσει εντολή, με το που έλαβε την πρόγνωση του καιρού, να στείλει περιπολικό στην περιοχή για να κλείσει τον δρόμο, μόλις λάβει εντολή.
Δεν το έκανε ποτέ. Αμέλησε και οι συνέπειες της αμέλειας του, ήταν να πλημμυρίσει η παλιά εθνικής οδός και να παρασύρει στον θάνατο ανυποψίαστους οδηγούς και μαζί με αυτούς, πολίτες της Μάνδρας που πλημμύρισαν τα σπίτια τους όταν οι ορμητικοί χείμαρροι παρέσυραν τα οχήματα των πρώτων και έφραξαν τις διόδους διαφυγής του νερού.
Καμία επιτροπή που συστάθηκε για να ερευνήσει τα αίτια της τραγωδίας δεν εστίασε το ενδιαφέρον της στις ευθύνες των αρμοδίων αρχών για τον τρόπο που χειρίστηκαν τότε το έντονο καιρικό φαινόμενο. Καμία επιτροπή δεν εξέτασε εάν θα μπορούσαν να είχαν μειωθεί οι συνέπειες του φαινομένου, εάν οι αρμόδιοι είχαν διαχειριστεί την κρίση, την ώρα της κρίσης, διαφορετικά.
Το πρόσφατο πόρισμα της σχετικής αρχής, κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο μόνος φταίχτης για τους θανάτους και τις καταστροφές, ήταν η αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη δόμηση στα ρέματα. Τρέχα γύρευε δηλαδή.
Σε ότι αφορά την καταστροφή στο Μάτι, ο κόσμος καταγγέλλει πως η αστυνομία τους οδήγησε στα στενά δρομάκια του οικισμού, αντί να κατευθύνει τα αυτοκίνητα μέσω του ανοικτού κομματιού της λεωφόρου Μαραθώνος, προς την Ραφήνα.
Βρέθηκαν απανθρακωμένα πτώματα, μέσα στα μποτιλιαρισμένα αμάξια τους, που ανήκουν σε ανθρώπους που δεν είχαν κανένα λόγο να βρίσκονται τα στενά σοκάκια του οικισμού. Επέστρεφαν στα σπίτια τους μέσω της Λεωφόρου Μαραθώνος και από ότι φαίνεται, η αστυνομία αντί να τους υποχρεώσει να κάνουν αναστροφή, τους κατήφθηνε σε παρακαμπτήριους , μέσα από το Μάτι.
Κάποιος αρμόδιος λοιπόν, για άλλη μία φορά φαίνεται πως αδράνησε και την ώρα της κρίσης, δεν λειτούργησε ψύχραιμα. Δεν επέλεξε να κατευθύνει τα αυτοκίνητα προς την ασφάλεια και έκανε ξανά το μοιραίο λάθος. Πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για τον ίδιο προϊστάμενο που ο πρωθυπουργός κάλυψε τον περασμένο Νοέμβριο, αναλαμβάνοντας την «πολιτική ευθύνη» για λογαριασμό του.
Ο πρωθυπουργός, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, αποφάσισε να συγκαλύψει τις ευθύνες των υφισταμένων του, τουλάχιστον στη συνείδηση του λαού, δίνοντας τους το δικαίωμα να αισθάνονται άτρωτοι και ατιμώρητοι για τα όποια πρώην, νυν και μελλοντικά λάθη τους.
Δεν γνωρίζω τι θα είχε συμβεί εάν είχε καρατομηθεί σύσσωμη η ηγεσία της Πολιτικής Προστασίας, της Πυροσβεστικής, του Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και της Αστυνομίας. Δεν ξέρω εάν οι διάδοχοί τους θα ήταν περισσότερο αποτελεσματικοί από τους νυν.
Εκείνο που ξέρω, είναι πως αφέθηκε η διαχείριση της κρίσης ξανά στα ίδια πρόσωπα που την προηγούμενη φορά, μάλλον τα θαλάσσωσαν, οδηγώντας στο πένθος ολόκληρη την χώρα.
Εάν θέλεις λοιπόν κύριε πρωθυπουργέ να αναλάβεις την πολιτική ευθύνη για την τραγωδία, να έχεις το θάρρος να την αναλάβεις για τους σωστούς λόγους. Να την αναλάβεις γιατί πράγματι εσύ ευθύνεσαι που επέτρεψες στους ίδιους ανθρώπους που με την ολιγωρία τους, τον περασμένο Νοέμβριο οδήγησαν στον θάνατο δεκάδες συνανθρώπους μας, να αδρανήσουν ξανά, οδηγώντας και πάλι σε τραγικό θάνατο πολλαπλάσιους άνδρες, γυναίκες και μικρά παιδιά…
Έχεις λοιπόν ολοκληρωτικά και ανεπανόρθωτα, την πολιτική ευθύνη για την συγκάλυψη των πιθανών ευθυνών για την αδράνεια και την ολιγωρία των συνεργατών σου τον περασμένο Νοέμβριο. Και φέρεις ακόμα βαρύτερη ευθύνη, γιατί «αναλαμβάνοντας» την πολιτική ευθύνη τότε, τους επέτρεψες να επαναλάβουν τα ίδια λάθη σήμερα.
Να αναλάβεις λοιπόν την πολιτική ευθύνη για τις επιλογές σου κύριε πρωθυπουργέ. Αλλά όχι γενικά κι αόριστα. Να αναλάβεις την ευθύνη για την απόφαση που πήρες, να επιλέξεις και να διατηρήσεις ως διαχειριστές κρίσιμων καταστάσεων, εντελώς ανεπαρκή άτομα.
Ήταν συνειδητή απόφαση σου να το κάνεις αυτό το λάθος κύριε πρωθυπουργέ. Γιατί ένα λάθος που επαναλαμβάνεται περισσότερες από μία φορά, είναι μια απόφαση.
