«Απεχθάνομαι κοσμοθεωρητικά την ιδέα ότι έχουμε δίκιο επειδή έχουμε την πλειοψηφία. Για τον λόγο αυτό υποστηρίζω με σθένος τα δικαιώματα των κοινοβουλευτικών μειοψηφιών, ώστε να μπορέσουμε, μέσα από παραγωγικό διάλογο, να καταλήξουμε στη βέλτιστη νομοθέτηση» σημειώνει σε συνέντευξή του στον «Φ» ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης.
Με αφορμή την επικείμενη ψήφιση του νομοσχεδίου, ο κ. Γεραπετρίτης αναλύει τι σημαίνει επιτελικό κράτος, αποποιείται τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα της κεντρικής κυβέρνησης και διαπιστώνει ότι έτσι αποκομματικοποιείται η δημόσια διοίκηση. Τέλος, υποστηρίζει πως η μεγάλη καινοτομία του νομοσχεδίου είναι ότι αποδίδεται μεγάλη εμπιστοσύνη στη δημόσια διοίκηση και τους δημοσίους υπαλλήλους, όπως συμβαίνει σε όλα τα προηγμένα διοικητικά συστήματα της Ευρώπης και του κόσμου. Τους αποδίδονται εκτενείς αρμοδιότητες αλλά και μεγαλύτερα κίνητρα.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα
- Για πρώτη φορά έρχεται στη Βουλή προς ψήφιση ένα νομοσχέδιο που αφορά το επιτελικό κράτος. Αντιλαμβάνομαι ότι ο βασικός στόχος είναι η «αποπολιτικοποίηση» της δημόσιας διοίκησης. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά, κύριε υπουργέ;
Επιτελικό είναι το κράτος που προγραμματίζει τις δημόσιες πολιτικές εκ των προτέρων και παρακολουθεί την υλοποίησή τους εκ των υστέρων. Το νέο νομοσχέδιο προβλέπει το Υπουργικό Συμβούλιο να είναι ο παραγωγός δημόσιων πολιτικών μέσω ενός ενιαίου στρατηγικού κυβερνητικού σχεδίου το οποίο θα υλοποιείται από τα υπουργεία. Από την άλλη πλευρά, με το νομοσχέδιο εισάγεται ενιαίος βαθμός υπηρεσιακού γενικού γραμματέα, προερχόμενου από την ίδια τη διοίκηση, δηλαδή δημοσίου υπαλλήλου καριέρας που αναδεικνύεται με διαδικασίες ΑΣΕΠ και εξελίσσεται από τα ανεξάρτητα υπηρεσιακά συμβούλια, ο οποίος θα έχει τη διαχείριση του προσωπικού και των οικονομικών του υπουργείου. Ταυτόχρονα το μεγαλύτερο μέρος της διοικητικής ύλης, δηλαδή η έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων, μεταφέρεται στους γενικούς διευθυντές, ώστε και η γραφειοκρατία να μειώνεται και να περιοριστούν οι κίνδυνοι πελατειακών πιέσεων. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η πλήρης αποκομματικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, το οποίο είναι ένα ώριμο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας.
-Έτσι όπως το λέτε, ακούγεται συγκεντρωτικό…
Ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Καμία αρμοδιότητα δεν αφαιρείται από τους υπουργούς και καμιά αρμοδιότητα δεν προστίθεται στον πρωθυπουργό. Το Υπουργικό Συμβούλιο, συλλογικά, θα διαμορφώνει τους στόχους της πολιτικής και θα επιμερίζει στα υπουργεία τις αναγκαίες δράσεις υλοποίησης. Αυτό που συμβαίνει μέσω του επιτελικού κράτους είναι η αποκατάσταση της συνταγματικής κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ του Υπουργικού Συμβουλίου που καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας, των υπουργών που υλοποιούν κατά τον λόγο της αρμοδιότητάς τους τη γενική πολιτική της χώρας και τον πρωθυπουργό που εξασφαλίζει την ενότητα της κυβέρνησης και κατευθύνει τις δημόσιες υπηρεσίες για την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής.
Ειδικά ο πρωθυπουργός, μέσω της δομής της προεδρίας της κυβέρνησης, θα παρακολουθεί την τήρηση των στόχων και δράσεων που έχουν τεθεί ανά υπουργείο και θα παρεμβαίνει όταν υφίσταται ζήτημα έλλειψης συντονισμού ή καθυστέρησης στην τήρηση των τιθέμενων χρονοδιαγραμμάτων. Σκοπός είναι να υπάρξει ένα κράτος, όχι μόνο πιο αποτελεσματικό αλλά και με ευθύνη και λογοδοσία που δεν θα χάνεται στον λαβύρινθο των συναρμοδιοτήτων και της γραφειοκρατίας.
- Έχετε αναφερθεί στην «παθολογία του πλειοψηφικού κοινοβουλευτισμού». Τι ακριβώς εννοείτε; Υπάρχει περίπτωση να κατηγορηθείτε για περιορισμό της ισχύος της αντιπροσωπευτικότητας, βασικής αρχής της λειτουργίας του πολιτεύματος.
Απεχθάνομαι κοσμοθεωρητικά την ιδέα ότι έχουμε δίκιο επειδή έχουμε την πλειοψηφία. Για τον λόγο αυτό υποστηρίζω με σθένος τα δικαιώματα των κοινοβουλευτικών μειοψηφιών, ώστε να μπορέσουμε, μέσα από παραγωγικό διάλογο, να καταλήξουμε στη βέλτιστη νομοθέτηση. Για τον λόγο αυτό αποδέχτηκα ένα σημαντικό μέρος των προτάσεων που ήλθαν για τροποποιήσεις του νομοσχεδίου για το επιτελικό κράτος, τόσο από τους φορείς και τη δημόσια διαβούλευση όσο και από την αντιπολίτευση στη διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, που οφείλω να ομολογήσω ότι ήταν εξαιρετικά δημιουργική και εποικοδομητική, παρά τη διαφωνία μας στη βασική φιλοσοφία του τι συνιστά επιτελικό κράτος.
- Δεν ανησυχείτε ότι θα δημιουργηθεί μία ελίτ δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι από τη μια θα διοικούν με συνέπεια το κράτος, αλλά θα παραγκωνίζουν την επιρροή των πολιτικών οι οποίοι, στο κάτω κάτω, εκλέγονται από τον λαό;
Κάθε άλλο. Η μεγάλη καινοτομία του νομοσχεδίου είναι ότι αποδίδεται μεγάλη εμπιστοσύνη στη δημόσια διοίκηση, στους δημοσίους υπαλλήλους, όπως συμβαίνει σε όλα τα προηγμένα διοικητικά συστήματα της Ευρώπης και του κόσμου. Τους αποδίδονται εκτενείς αρμοδιότητες αλλά και μεγαλύτερα κίνητρα. Η πολιτική δομή των υπουργείων συνιστά έναν διακριτό πυλώνα που χαράσσει την πολιτική στο συγκεκριμένο πεδίο, εκδίδει τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κανονιστικές πράξεις και ελέγχει τον πυλώνα της υπηρεσιακής διοίκησης για την τήρηση της νομιμότητας. Μέσω αυτού του ελέγχου υλοποιείται και η δημοκρατική λογοδοσία, αφού ο κάθε υπουργός θα ελέγχεται κοινοβουλευτικά για τις στρατηγικές του επιλογές αλλά και για τον έλεγχο νομιμότητας που ασκεί στη διοίκηση του υπουργείου του. Έτσι εγκαθίσταται ένα ισόρροπο μίγμα διοίκησης, χωρίς πολιτικές εξαρτήσεις αλλά και με αυστηρό έλεγχο της νομιμότητας.
- Είστε ο άνθρωπος που ο πρωθυπουργός έχει εμπιστευτεί ουσιαστικά την αναμόρφωση του ελληνικού κράτους, συμπεριλαμβανομένης και της αναθεώρησης του Συντάγματος. Και δεν είστε πολιτικός. Πώς θα αντιμετωπίσετε τις αντιπαραθέσεις με τους συναδέλφους σας πολιτικούς, μέσα και έξω από την κυβέρνηση; Έχετε τόσο γερό στομάχι;
Επειδή είμαι βαθύτατα ενοχικός και, για τον λόγο αυτό, κάπως συγκεντρωτικός τύπος, έχω μάθει από δεκαετίες να ζω με στομαχικές διαταραχές. Όταν ο πρωθυπουργός μου ζήτησε να αναλάβω τη θέση αυτή, είχα πλήρη συνείδηση για τις δυσκολίες που θα είχα να αντιμετωπίσω, αφού έβλεπα μπροστά μου τις μεγάλες αδράνειες της μεταπολίτευσης και την αντίδραση σε προτάσεις για μεγάλες εκσυγχρονιστικές τομές. Οφείλω πάντως να ομολογήσω ότι η έως σήμερα μικρή εμπειρία μου στη συναναστροφή με το πολιτικό προσωπικό ήταν σαφώς καλύτερη του αναμενομένου, αφού υπάρχει μια κοινή κατανόηση για την ανάγκη ενός πιο διαβουλευτικού πνεύματος που θα εξασφαλίσει στην παρούσα γενιά ένα καλύτερο αύριο και στις μελλοντικές γενιές μια σοβαρή παρακαταθήκη. Κατά το μέρος που με αφορά, αντιλαμβάνομαι την απασχόλησή μου με τα δημόσια πράγματα ως εφήμερη σε σχέση με το πανεπιστήμιο και το επάγγελμά μου. Μόνο έτσι μπορεί κάποιος να αποφύγει την ιδρυματοποίηση της πολιτικής και να αναχαιτίσει τις εξαρτήσεις. Τουλάχιστον όσο αντέξω.
