Τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης βρίσκονται σε εκκρεμότητα άρα η πολυπόθητη απόφαση εκταμίευσης 600 εκατ. ευρώ δεν έχει διασφαλισθεί, τα capital controls επιβλήθηκαν το καλοκαίρι του 2015 και ακόμη παραμένουν σε ισχύ, η οικονομία κινείται με βάση τις δεσμεύσεις για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, ενώ η δημόσια περιουσία έχει μεταβιβαστεί στο υπερΤαμείο για μερικές δεκάδες χρόνια, θυμίζει μιλώντας στο Liberal.gr ο Γιώργος Οικονομίδης.
"Επομένως, για ποια έξοδο από τα μνημόνια, μιλάμε;" διερωτάται ο αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών που χαρακτηρίζει "παραπλανητικούς τους πανηγυρισμούς για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές", εξηγώντας ότι για να μπορεί μια χώρα να αναχρηματοδοτεί τον εαυτό της, πρέπει να να αναπτύσσεται με ρυθμό υψηλότερο από το επιτόκιο με το οποίο δανείζεται.
“Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελλάδα αναπτύσσεται με ρυθμό περίπου 2%, ενώ δανείστηκε με επιτόκιο 3,6%", όπως επισημαίνει ο κ. Οικονομίδης ο οποίος μιλά για τη μεγάλη απόσταση που χρειάζεται να διανύσει η χώρα για να επιστρέψει στη κανονικότητα, τη παροχολογία που έχει παγώσει τις απαντήσεις σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις, και τα μπερδεμένα μηνύματα που στέλνουμε στο εξωτερικό.
"Ένα μετέωρο και αντιφατικό βήμα χαρακτηρίζει σήμερα την οικονομία", σημειώνει, καθώς από τη μια η χώρα πασχίζει να αυξήσει την παραγωγή και τις εξαγωγές της, όταν από την άλλη "είναι προφανές ότι αυξήσεις του κατώτατου μισθού πάνω από την παραγωγικότητα θα αποβούν εις βάρος της ανταγωνιστικότητας, γεγονός το οποίο θα επιβραδύνει την τάση μείωσης της ανεργίας, ενώ και τα οφέλη για τους δικαιούχους θα είναι περιορισμένα, δεδομένης της ακολουθούμενης φορολογικής πολιτικής".
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Κάντε μας μια αποτίμηση της εξόδου της Ελλάδας στις αγορές. Τι συμπεράσματα μπορεί κανείς να βγάλει;
Θα έλεγα ότι, έστω και καθυστερημένα, η έκδοση του συγκεκριμένου ομολόγου ήταν επιβεβλημένη και αποτελεί ένα πρώτο βήμα ώστε η χώρα μας να ανακτήσει μια κανονικότητα στη σχέση της με τις αγορές. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς για τους ακόλουθους λόγους : Πρώτον, διότι το επιτόκιο είναι υψηλό, και μάλιστα πολλαπλάσιο από τα αντίστοιχα των άλλων χωρών που ήταν σε μνημόνια. Δεύτερον, δεδομένου ότι υπερβαίνει κατά πολύ τόσο τον τρέχοντα όσο και τους αναμενόμενους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, δεν συμβάλλει στη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους.
Εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε ότι προκειμένου μια χώρα να είναι σε θέση να αναχρηματοδοτεί το χρέος της χωρίς αυτό να διογκώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ, πρέπει να να μεγεθύνεται με ρυθμό υψηλότερο του επιτοκίου με το οποίο δανείζεται. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελλάδα αναπτύσσεται με ρυθμό περίπου 2%, ενώ δανείστηκε με επιτόκιο 3,6%.
Τέλος, έχω πολλές αμφιβολίες για το ποια θα ήταν η αντίδραση των αγορών σε περίπτωση που επιχειρούνταν έκδοση δεκαετούς ομολόγου, που κάτα κάποιον τρόπο θα πιστοποιούσε την εμπιστοσύνη των αγορών στις μακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Είναι με λίγα λόγια παραπλανητικοί οι πανηγυρισμοί για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές.
- Στην ουσία λέτε ότι οι αγορές δεν έχουν πειστεί πως η Ελλάδα είναι μια χώρα που ξεμπέρδεψε από τα μνημόνια και επέστρεψε στη κανονικότητα, σωστά;
Η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από τα μνημόνια είναι κυρίως εικονική. Ας δούμε μερικά γεγονότα. Τα capital controls επιβλήθηκαν το καλοκαίρι του 2015 και ακόμη παραμένουν σε ισχύ. Επίσης, εφόσον η πρόσφατη δεύτερη αξιολόγηση μιας σειράς μεταμνημονιακών υποχρεώσεων αποβεί θετική, το Μάρτιο, το Eurogroup θα αποφασίσει για την επιστροφή στην Ελλάδα των περίπου 600 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των ομολόγων των κεντρικών τραπεζών. Αλλά οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το κλίμα στο προχθεσινό Euroworking Group δεν ήταν καλό, οι δανειστές άσκησαν κριτική στην Αθήνα, γύρω από τη μεγάλη αύξηση του κατώτατου μισθού, τις αλλαγές στο νόμο Κατσέλη, τις γενικότερες καθυστερήσεις στα προαπαιτούμενα, διαπιστώνοντας ότι η αξιολόγηση δεν πηγαίνει καλά.
Έπειτα, η οικονομία της χώρας κινείται με βάση τις δεσμεύσεις για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, ενώ η δημόσια περιουσία έχει μεταβιβαστεί στο υπερΤαμείο με βάση το 3ο Μνημόνιο.
- Τι δείχνει η μεγάλη απόσταση που μας χωρίζει για παράδειγμα από την Πορτογαλία, της οποίας το 5ετές ομόλογο διαπραγματεύεται προς 0,46%, έναντι 3,6% του επιτοκίου που πέτυχε η Ελλάδα την προηγούμενη εβδομάδα;
Η σημαντική διαφορά μεταξύ των επιτοκίων, την οποία επισημαίνετε, δείχνει ακριβώς τη μεγάλη απόσταση που ακόμη χρειάζεται να διανύσει η χώρα μας προκειμένου να επιστρέψει στην περίφημη κανονικότητα. Ειδικότερα, δείχνει ότι οι αγορές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δύσπιστα όχι μόνο τις μεσομακροπόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες έτσι κι αλλιώς προδιαγράφονται αναιμικές, αλλά και τη διαφαινόμενη δημοσιονομική χαλάρωση ενόψει του πολιτικού κύκλου. Συνεπώς, θα χαρακτήριζα την τρέχουσα κατάσταση εξαιρετικά εύθραυστη. Με άλλα λόγια, δεν θεωρώ ότι η έστω σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα είναι ένα στοίχημα που έχει οριστικά κερδηθεί, και για τον λόγο αυτό οι ασκούντες την οικονομική πολιτική πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
- Υπάρχει περίπτωση να καλυφθεί αυτή η απόσταση όσο ο “πολιτικός κίνδυνος” σκιάζει τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας;
Είναι γενικά αποδεκτό ότι οι πολιτικοί κίνδυνοι που ελλοχεύουν αποτελούν βασικό προσδιοριστικό παράγοντα του κόστους δανεισμού μιας οικονομίας. Και συμφωνώ μαζί σας ότι όσο υφίστανται οι πολιτικοί κίνδυνοι, η δυνατότητα της χώρας να επιστρέψει στην κανονικότητα θα είναι περιορισμένη. Δυστυχώς, η χώρα μας έχει μπει σε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, με βασικό χαρακτηριστικό την παροχολογία που εκ των πραγμάτων θέτει στην αναμονή τις απαντήσεις σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει και χωρίς τις οποίες, κατά την άποψή μου, είναι αδύνατη η βιώσιμη, σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, έξοδος από την κρίση. Η εδραίωση συνεπώς της πολιτικής σταθερότητας και η επίδειξη υπευθυνότητας μετά τις εκλογές από την όποια μελλοντική αντιπολίτευση αποτελούν ουσιώδη προϋπόθεση για την επιστροφή στην κανονικότητα.
- Τα μηνύματα πάντως που στέλνει η Ελλάδα συνεχίζουν να είναι αντικρουόμενα. Από τη μια βγαίνει στις αγορές, από την άλλη αυξάνει πολύ τον κατώτατο μισθό, πάνω από τα επίπεδα της παραγωγικότητας, ενώ φιγουράρει στην προτελευταία θέση της ΕΕ όσον αφορά τη διαφθορά. Δεν είναι "μπερδεμένη" η εικόνα που δίνει η Ελλάδα στους επενδυτές;
Συμφωνώ μαζί σας. Η εικόνα που δίνει η χώρα μας στις διεθνείς αγορές είναι τουλάχιστον αντιφατική. Ένα μετέωρο και αντιφατικό βήμα χαρακτηρίζει την οικονομία. Είναι προφανές ότι αυξήσεις του κατώτατου μισθού πάνω από την παραγωγικότητα θα αποβούν εις βάρος της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, γεγονός το οποίο θα επιβραδύνει την τάση μείωσης της ανεργίας, ενώ και τα οφέλη για τους δικαιούχους θα είναι περιορισμένα, δεδομένης της ακολουθούμενης φορολογικής πολιτικής.
Όσον αφορά τη διεθνή κατάταξη της χώρας σε ζητήματα διαφθοράς, θα έλεγα ότι είναι εξαιρετικά λυπηρό, ενώ η σταδιακή απαξίωση των ανεξάρτητων αρχών από την κυβέρνηση επιδεινώνει περισσότερο την υφιστάμενη κατάσταση. Η απάντηση και στα δύο παραπάνω ζητήματα είναι η χάραξη μακροπρόθεσμης –σε ορθολογική βάση και ανεξάρτητης από τον πολιτικό κύκλο– οικονομικής πολιτικής και η ενδυνάμωση της ανεξαρτησίας των κρατικών και κοινωνικών θεσμών.
