Του Ανδρέα Ζαμπούκα
«Νιε νάντα», δηλαδή «δεν χρειάζεται». Αυτή ήταν η πρώτη κουβέντα που έλεγε ένας ταξιτζής σε όποιον έμπαινε στο ταξί και έψαχνε να βάλει τη ζώνη ασφαλείας - και αυτό, επειδή στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, το να φοράς ζώνη μάλλον σήμαινε ότι υποτιμάς και δεν εμπιστεύεσαι τον οδηγό. Ήταν σαν μια προσβολή στις οδηγικές του ικανότητες.Οι περισσότεροι ξένοι δίσκοι επίσης, ήταν απαγορευμένοι στη Σοβιετική Ένωση. Αυτό, οδήγησε τους λαθρέμπορους σε μια φοβερή πατέντα: ξεκίνησαν να γράφουν ολόκληρους δίσκους σε νοσοκομειακές ακτινογραφίες ακτίνων Χ!
Από τη δεκαετία του 1990, οι ερευνητές έχουν αναπτύξει συστήματα εικονικής πραγματικότητας (virtual reality) που βοηθούν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν συγκεκριμένες φοβίες. Από τότε μέχρι σήμερα η θεραπεία VR επεκτάθηκε για να αντιμετωπίσει πιο πολύπλοκες διαταραχές άγχους, όπως το κοινωνικό και το μετατραυματικό άγχος. Η ισχύς της θεραπείας με VR προέρχεται από το γεγονός ότι οι άνθρωποι αντιδρούν αυτόματα σε φόβους, ακόμη και σε ένα περιβάλλον που γνωρίζουν συνειδητά ότι δεν είναι πραγματικό.
Η εκατόμβη στο Μάτι είναι μία ανείπωτη τραγωδία που προκλήθηκε από την άρνηση της πραγματικότητας. Αποτελεί μάλλον ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παγκόσμια δείγματα εξουσίας η οποία, όχι μόνο δεν αποδέχτηκε το έλλειμμα της αποτροπής, αλλά αποποιήθηκε και την ανάληψη της πολιτικής ευθύνης. Και ταυτόχρονα, εκδήλωσε με ιδιαίτερο ζήλο και επιμονή, την αποστασιοποίησή της από την ηθική ευθύνη που κάθε άνθρωπος θα αναλάμβανε, όταν θα είχε μπροστά του 102 νεκρούς.
Η εξήγηση του απίστευτου αμοραλισμού της προηγούμενης κυβέρνησης οφείλεται κυρίως στα δύο παραπάνω παραδείγματα. Στην ιδεολογική μετατόπιση του συνειδητού σε έναν κόσμο όπου η πραγματικότητα υποτάσσεται στη βούληση και στην ιδεοληψία. Και όταν τολμήσει να αντισταθεί, τόσο χειρότερο για την πραγματικότητα! Επιπλέον, εξαιτίας της χρόνιας και παρατεταμένης φοβίας απέναντι στο ρεαλιστικό περιβάλλον, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι επιδιώκουν την φαντασίωση της εικονικής πραγματικότητας, προκειμένου να αντιδράσουν.
Πέρα από εκεί όμως, για να ερμηνεύσει κανείς την αήθη εμμονή στην απάθεια, μπορεί απλά, να αποτιμήσει μόνο την ξεδιάντροπη ιδιοποίηση του περίφημου "ηθικού πλεονεκτήματος" της αριστερής ιδεολογίας. Του "ενάρετου αγωνιστή" που δεν χρωστάει λόγο σε κανέναν. Που δίνει το δικαίωμα σε οποιονδήποτε αναλαμβάνει ρόλο ή θέση ευθύνης να φέρει το φωτοστέφανο της εντιμότητας a priori και αντιστέκεται σε όποιον τολμήσει να του προσάψει μομφή ή αιτιάσεις.
Όσα έζησαν οι κάτοικοι στο Μάτι πριν ένα χρόνο, δίνουν τον μύθο για μερικές τραγωδίες , για κάμποσες ταινίες και για εκατοντάδες ποιήματα. Μικρές και μεγάλες ιστορίες, πλεγμένες με προσωπικά δράματα απλών ανθρώπων και εγκλήματα δημοσίων προσώπων. Υπευθύνων υποτίθεται, αξιωματούχων που έσπευσαν χωρίς δίκη και αιδώ, να απεμπολήσουν την αίσθηση του χρέους απέναντι στην κοινωνία, στους πολίτες και στην δημοκρατία. Το Μάτι δεν θα ξεχαστεί εύκολα. Κι η μνήμη θα παίξει τον ρόλο της. Και στην πολιτική και στην τέχνη.
Το ότι όμως και σήμερα, κάποιοι συνεχίζουν να μην ντρέπονται γεννά τεράστια ερωτηματικά, για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας που επιμένει να αρνείται την πραγματικότητα. Που δεν θέλει να αντιμετωπίζει την αλήθεια και προσπαθεί να την υποκαθιστά με εικονικά στιγμιότυπα ανευθυνότητας και φοβίας.
Είναι θέμα παιδείας; Είναι ζήτημα πολιτικής απαξίωσης και μηδενισμού; Iδεοληψίας; Είναι σίγουρα πρόβλημα ανωριμότητας το οποίο δεν ταυτίζεται μόνο με τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, από την συγκυρία της στιγμής. Απλά αυτοί οι άνθρωποι έτυχε να αποκαλύψουν, με τον πιο αυθάδη τρόπο, το τεράστιο ηθικό κενό της κοινωνίας μας...
