Ο Γκεόργκι Κωνσταντίνοβιτς Ζούκοφ (1896-1974) παραμένει μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες φιγούρες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
Στρατάρχης και στρατηλάτης, ξεκίνησε την στρατιωτική του θητεία ως υπαξιωματικός στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και την ολοκλήρωσε στο ηττημένο Βερολίνο της χιλτερικής Γερμανίας.
Παιδί του αιώνα του, πίστεψε στην κομμουνιστική ευαγγελική θεωρία, αφοσιώθηκε σε αυτήν και στην υπόθεση υπεράσπισης της πατρίδας του, η οποία τα χρόνια εκείνα «οικοδομούσε τον σοσιαλισμό σε καπιταλιστική περικύκλωση».
Συμμετείχε στην Ανώτατη Διοίκηση των σοβιετικών στρατευμάτων, έζησε την καταστροφή των πρώτων ημερών του πολέμου, τις περικυκλωμένες μονάδες που αιχμαλωτίζονταν κατά εκατοντάδες χιλιάδες από τους Ναζί, την πολιορκία του Λένινγκραντ, την Μάχη της Μόσχας, το Στάλινγκραντ. Σχεδίασε την αντεπίθεση της Ε.Σ.Σ.Δ., την προέλασή της στα γερμανικά εδάφη και την τελική επίθεση της νίκης.
Καινοτόμος και αναμορφωτής, συνέβαλε στην αναμόρφωση των σοβιετικών ενόπλων δυνάμεων και στα μεταπολεμικά χρόνια, ασχολήθηκε με την πολιτική, στους κόλπους του σοβιετικού Κομμουνιστικού κόμματος.
Αντικείμενο φθόνου και φόβου, παραμερίστηκε από την κομματική ηγεσία και τελείωσε τις μέρες του γράφοντας τα απομνημονεύματά του. Ωστόσο, ένα τμήμα αυτών των απομνημονευμάτων, για τον φόβο της λογοκρισίας, παρέμεινε αδημοσίευτο.
Για πρώτη φορά είδε το φως της δημοσιότητας το 1999. Πρόκειται για σημειώσεις που έχουν σχέση με την εσωκομματική πάλη για την εξουσία μετά τον θάνατο του Ι. Β. Στάλιν. Μέσα από τις σελίδες του, ο αναγνώστης πληροφορείται άγνωστες λεπτομέρειες για τα «αυλικά πραξικοπήματα» και την χωρίς όρια και όρους διαπάλη των διαφόρων ομάδων και επιγόνων, χωρίς την ωραιοποίηση και τα ψιμύθια των ιστορικών - απολογητών του σοβιετικού πειράματος.
Λόγω της έκτασης του κειμένου, δημοσιεύεται σε συνέχειες.
* * *
Ήταν ο Μάρτιος του 1953. Μόλις είχα επιστρέψει στο Σβερντλόφσκ από τα προγραμματισμένα γυμνάσια της στρατιωτικής περιοχής. Ο διευθυντής της γραμματείας μου ανέφερε: μόλις είχε τηλεφωνήσει από την ειδική γραμμή, ο υπουργός Άμυνας Μπουλγκάνιν και είχε διατάξει να του τηλεφωνήσω.
Τηλεφώνησα αμέσως στον Μπουλγκάνιν. Μου είπε: «Αύριο το πρωί πρέπει να είστε στην Μόσχα». Προσπάθησα να μάθω στον σκοπό, μα ο Μπουλγκάνιν απάντησε: «Θα έρθεις και θα τον μάθεις».
Δεδομένου πως τα τελευταία χρόνια σπανίως με καλούσε η Μόσχα, προκειμένου να μου ανακοινώσει κάτι χαρούμενο, ήταν φυσικό πως για ώρα πολλή σκεφτόμουν τον λόγο που με καλούσαν, αλλά δεν κατέληξα σε κάποια συγκεκριμένη σκέψη.
Από το Σβερντλόφσκ στην Μόσχα, η πτήση διήρκησε τέσσερις ώρες. Ο καιρός ήταν καλός και κοιτούσα με περιέργεια το τοπίο κάτω στην γη, από μεγάλο ύψος. Προσγειωθήκαμε, όπως πάντα, στο κεντρικό αεροδρόμιο της πόλης. Με υποδέχτηκαν αξιωματικοί από την γραμματεία του Μπουλγκάνιν, οι οποίοι μου μετέφεραν πως πρέπει αμέσως να πάω από το αεροδρόμιο στον υπουργό Άμυνας.
Για ποιον λόγο βιάζονται, σκέφτηκα.
Βρήκα τον Μπουλγκάνιν στο γραφείο του. Φορούσε χλαίνη και μιλούσε στο τηλέφωνο του Κρεμλίνου.
Παρουσιάστηκα, όπως αρμόζει σε στρατιωτικό. Ο Μπουλγκάνιν μου είπε: «Σήμερα θα γίνει ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής. Πρέπει να είστε παρών στην ολομέλεια. Βιάζομαι, πρέπει να πάω στο Κρεμλίνο». Μου έτεινε το χέρι και βγήκε γρήγορα από το γραφείο του, πηγαίνοντας στο αυτοκίνητο.
Έφαγα κάτι βιαστικά και πήγα στον Α. Μ. Βασιλέφσκι, τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου.
Αφού μιλήσαμε για ορισμένες τρέχουσες υποθέσεις, ρώτησα τον Αλεξάντρ Μιχαήλοβιτς αν γνωρίζει τα ζητήματα που θα συζητηθούν σήμερα στην ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής. Ο Α. Μ. μου απάντησε: «Δεν ξέρω στ’ ορκίζομαι. Μόλις τώρα μου τηλεφώνησε ο υπουργός Άμυνας και είπε πως σήμερα θα γίνει η ολομέλεια. Την ώρα έναρξης θα μου την ανακοινώσει στην συνέχεια.
Όταν πήγαμε στην ολομέλεια, μάθαμε στους διαδρόμους πως ο Στάλιν είναι άρρωστος βαριά.
Την καθορισμένη ώρα, όσοι συμμετείχαν στην ολομέλεια της Κ.Ε. κάθισαν στην θέση τους στην αίθουσα Σβερλντόφ.
Ύστερα από δεκαπέντε - είκοσι λεπτά εμφανίστηκε το προεδρείο της Κ.Ε. Ανοίγοντας τις εργασίες της ολομέλειας, ο Χρουστσόφ είπε:
«Η σημερινή ολομέλεια συγκαλείται σε σχέση με την βαριά ασθένεια του συντρόφου Στάλιν. Σύμφωνα με την κατάσταση της υγείας του, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα επιστρέψει σύντομα στην ηγεσία του κόμματος και του κράτους.
Το προεδρείο της Κ.Ε. αφού συζήτησε την διαμορφωθείσα κατάσταση, εισάγει προς εξέταση μία σειρά κατεπείγοντων ζητημάτων για την βελτίωση των δομών των υπουργείων, των κεντρικών κρατικών οργανισμών και των προσωπικών διορισμών.
Για την θέση του Πρώτου Γραμματέα προτάθηκε η υποψηφιότητα του Χρουστσόφ. Για την θέση του προέδρου του Σοβιέτ των Υπουργών, η υποψηφιότητα του Μάλενκοφ. Το Υπουργείο Εσωτερικών συγχωνεύτηκε με το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας. Σε σχέση με αυτό ως υπουργός Εσωτερικών προτάθηκε η υποψηφιότητα του Μπέρια. Υπουργός Άμυνας παρέμενε ο Μπουλγκάνιν. Για την θέση του πρώτου αναπληρωτή υπουργού Άμυνας, προτάθηκε η δική μου υποψηφιότητα.
Θα πρέπει να πούμε πως ο διορισμός μου στην θέση του πρώτου αναπληρωτή υπουργού Άμυνας, ήταν τελείως αναπάντεχος για μένα, αφού ο Μπουλγκάνιν, ως υπουργός Άμυνας δεν είχε για μένα κανένα κύρος και το γνώριζε πολύ καλά. Όπως μου είπαν στη συνέχεια, ο Μπουλγκάνιν ήταν εναντίον του διορισμού μου. Έλεγε πως του είναι πολύ δύσκολο να συνεργαστεί με τον Ζούκοφ. Ο Ζούκοφ δεν με παραδέχεται ως στρατιωτικό. Του είπαν πως το συμφέρον του κράτος απαιτεί τον διορισμό του Ζούκοφ ως πρώτου αναπληρωτή υπουργού Άμυνας και πως σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με τον Ζούκοφ, θα πρέπει να φροντίσει να τις ομαλοποιήσει.
Έτσι κι αλλιώς, δεν επέστρεψα στο Σβερντλόφσκ και αμέσως ανέλαβα τα νέα μου καθήκοντα.
Πριν από την ανάληψη της θέσης του πρώτου αναπληρωτή υπουργού Άμυνας, είχα μία μακρά συζήτηση με τον Μπουλγκάνιν. Άρχισε να μου λέει πως «στο παρελθόν δεν είχαμε καλές σχέσεις», αλλά πως δεν φταίει γι’ αυτό ο ίδιος προσωπικά. Θα πρέπει να ξεπεράσουμε το παρελθόν και να αρχίσουμε να δουλεύουμε με βάση τις υγιείς φιλικές σχέσεις, γιατί αυτό, τάχα, απαιτούν τα συμφέροντα της άμυνας της χώρας και πως, δήθεν, αυτός ήταν που με πρότεινε την υποψηφιότητά μου.
Είπα στον Μπουλγκάνι «εσείς, Νικολάι Αλεξάντροβιτς μου προκαλέσατε πολλές δυσάρεστες καταστάσεις, αφήνοντάς με εκτεθειμένο στα χτυπήματα του Στάλιν, μα για το καλό της υπόθεσης θέλω να τα ξεχάσω όλα κι, αν όντως ειλικρινά θέλετε να δουλέψουμε μονιασμένα, ας ξεχάσουμε τα δυσάρεστα γεγονότα του παρελθόντος».
Όταν ο Χρουστσόφ εισηγήθηκε στην ολομέλεια τις προτάσεις του προεδρείου της Κ.Ε. για τα μέτρα απλοποίησης της διοίκησης του κράτους και τους υποψήφιους για τις καθοδηγητικές κρατικές θέσεις, δημιουργήθηκε μία απολύτως συγκεκριμένη εντύπωση ότι ο Στάλιν δεν βρίσκεται ανάμεσα στους ζωντανούς, ότι ποτέ ξανά δεν θα ηγηθεί του κόμματος και του κράτους.
Στο τέλος της συνεδρίασης της ολομέλειας βγήκε ανακοινωθέν για την κατάσταση της υγείας του Στάλιν, από το οποίο γινόταν προφανές πως ο Στάλιν ζει τις τελευταίες ημέρες της ζωής του και πως δεν ανακτήσει ξανά τις αισθήσεις του.
Συνεχίζεται...
