Σήμερα, 13 Απριλίου, συμπληρώνονται 277 χρόνια από τη γέννηση ενός από τους σημαντικότερους υπερασπιστές της ελευθερίας που γνώρισε η ανθρωπότητα, του Τόμας Τζέφερσον, του ανθρώπου που όπως αναγράφεται στο μνημείο που στέκει προς τιμήν του στην πόλη της Ουάσινγκτον “ορκίστηκε στο βωμό του Θεού αιώνια έχθρα έναντι κάθε μορφής τυραννίας επί του νου του ανθρώπου”.
Ο Τζέφερσον, υπηρέτησε ως 3ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1801 έως το 1809. Ακόμη όμως σημαντικότερη είναι ίσως η συγγραφή από πλευράς του της Διακήρυξης της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας το 1776, σε ηλικία 33 ετών. Εκεί, και ιδίως στο συγκλονιστικό της προοίμιο, βρίσκουμε αποτυπωμένη την αθάνατη διατύπωση των αρχών του κλασικού φιλελευθερισμού πάνω στα οποία θεμελιώθηκε το αμερικανικό έθνος και συνεχίζουν να εμπνέουν αμέτρητους ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο:
“Θεωρούμε ως αλήθειες αυταπόδεικτες ότι όλοι οι άνθρωποι πλάστηκαν ίσοι, ότι προικίστηκαν από τον Δημιουργό τους με ορισμένα απαράγραπτα δικαιώματα, όπως αυτά της ζωής, της ελευθερίας και της αναζήτησης της ευτυχίας. Για να εξασφαλιστούν αυτά τα δικαιώματα, καθιερώθηκαν οι κυβερνήσεις των ανθρώπων, αντλώντας τη δίκαιη εξουσία τους από τη συγκατάθεση των κυβερνωμένων. Όποτε οποιαδήποτε μορφή διακυβέρνησης έρθει σε αντίθεση με αυτές τις αρχές, είναι δικαίωμα του λαού να την αλλάξει ή να την καταργήσει και να καθιερώσει νέα κυβέρνηση βασισμένη σε αυτές τις αρχές και οργανωμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να θεωρείται από τον λαό πιο αποτελεσματική για την εξασφάλιση της ευτυχίας των πολιτών”.
Οι λέξεις αυτές έχουν βεβαίως διαχρονική σημασία και αναφορά. Ιδιαίτερα όμως στην συγκυρία της πανδημίας, κάθε φίλος της ελευθερίας πρέπει να τις κρατά κοντά στο νου και την καρδιά του, καθώς πολλοί σήμερα ονειρεύονται τα έκτακτα μέτρα περιορισμού της ατομικής ελευθερίας που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορονοϊού να λειτουργήσουν ως προπομπός πιο μόνιμων, καταστροφικών παραβιάσεων της ελευθερίας μας και μετά το πέρας της κρίσης.
Ο Τζέφερσον μας προειδοποιεί: “Οι αξιωματούχοι κάθε κυβέρνησης έχουν την τάση να διατάσσουν κατά βούληση την ελευθερία και την ιδιοκτησία των πολιτών τους”. Και ξανά: “Οι νομοθέτες μας δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι ως προς τα προσήκοντα όρια της εξουσίας τους: ότι το πραγματικό τους καθήκον είναι να διακηρύττουν και να εφαρμόζουν μόνο τα φυσικά μας δικαιώματα και τα καθήκοντά μας και να μην στερούν κανένα από αυτά από μας”.
Ήδη, οι φωνές που ζητούν έναν νέο κρατικιστικό δεσποτισμό ακούγονται μέσα στην πανδημία ολοένα και πιο ηχηρές. Όμως αυτό που “είναι περισσότερο αναγκαίο για να γίνουμε ένας ευτυχής και ευδαίμων λαός [...] είναι μια σοφή και συνετή κυβέρνηση που θα αποτρέπει τους ανθρώπους από το να βλάπτουν τους συνανθρώπους τους, θα τους αφήνει κατά τα άλλα ελεύθερους να ρυθμίζουν την επιδίωξη της εργασίας και της βελτίωσης και δεν θα τους παίρνει μέσα από το στόμα το ψωμί που αποκόμισαν από την εργασία τους. Αυτό είναι όλο κι όλο η καλή διακυβέρνηση”.
Τις μέρες αυτές του έκτακτου κοινωνικού αποκλεισμού και της κλειστής οικονομίας, αλλά και τις δύσκολες για την κοινωνία και την οικονομία μέρες που θα ακολουθήσουν την καραντίνα, οι φίλοι της ελευθερίας πρέπει να πάρουμε θάρρος από τον μεγάλο Αμερικανό πατριώτη, του οποίου την επέτειο της γέννησης γιορτάζουμε σήμερα. Άλλωστε “οι δειλοί προτιμούν την ηρεμία του δεσποτισμού από την τρικυμιώδη θάλασσα της ελευθερίας”.
