Του Παύλου Μαρινάκη*
Ας κάνουμε μια υπόθεση: έστω ότι κάποιος μπαίνει σε μια ΔΟΥ, διώχνει από το χώρο υπαλλήλους και φορολογούμενους, κλειδώνει την πόρτα, κρεμάει ένα πανό κατά της υπερφορολόγησης και αρχίζει να σπάει τους υπολογιστές και τα γραφεία. Τι θα συμβεί; Θα έρθει η Αστυνομία, θα τον συλλάβει και θα τον παραπέμψει στον Εισαγγελέα για τα περαιτέρω. Θα βρεθεί κανείς να ισχυριστεί σοβαρά ότι ο δράστης είχε δικαίωμα να κάνει όσα έκανε; Ασφαλώς όχι. Πόσο σοβαρά θα συζητούσατε το ενδεχόμενο θεσμοθέτησης ενός τέτοιου δικαιώματος; Προφανώς καθόλου..jpeg)
Κι όμως, όσα φαίνονται αδιανόητα στο παραπάνω παράδειγμα αποτελούν καθημερινότητα για τα πανεπιστήμια της χώρας. Τα αποτελέσματα αυτής της καθημερινότητας νομίζω δεν χρειάζεται να τα αναλύσουμε - οι εικόνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και σχετίζονται με βιαιοπραγίες, βανδαλισμούς και λαθρεμπόριο μιλούν από μόνες τους.
Τώρα που η κυβέρνηση επιλέγει να ευθυγραμμίσει την καθημερινότητα των πανεπιστημίων με την πραγματική αποστολή τους, εκείνοι που τόσα χρόνια επένδυαν στην ανομία έρχονται να αναμασήσουν τους γνωστούς μύθους, με σκοπό να κρατήσουν τα πανεπιστήμια και τους φοιτητές στο χθες για να μη θιγούν τα προνόμιά τους.
Πρόκειται για μύθους που οικοδομήθηκαν μεθοδικά σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο, τόσο μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, όσο και μέσω στοχευμένων πρακτικών μέσα στις σχολές μας. Επειδή όμως δεν υπάρχει άλλο η πολυτέλεια να ζούμε με μύθους, καλό είναι να τους δούμε χωρίς φόβο και να απαντήσουμε σε αυτούς ξεκάθαρα και με μετριοπάθεια.
Μύθος πρώτος: το άσυλο διασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Στην πραγματικότητα ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Πριν από λίγες μέρες συμπληρώσαμε 45 χρόνια από τη Μεταπολίτευση. Απολαμβάνουμε τη μακροβιότερη περίοδο δημοκρατίας και η ελευθερία της έκφρασης είναι αδιαπραγμάτευτη παντού. Παντού; Όχι. Στα ελληνικά πανεπιστήμια αν δεν είσαι αρεστός στις κόκκινες και τις μαύρες μειοψηφίες δεν μπορείς να μιλήσεις, ακόμα και αν είσαι νομπελίστας και δεν μιλάς πολιτικά – θυμηθείτε την περίπτωση του James Watson πριν από λίγα χρόνια στην Πάτρα.
Μύθος δεύτερος: με την κατάργηση του ασύλου οι φοιτητές δεν θα μπορούν να διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης κανείς δεν εμποδίστηκε να διεκδικήσει με νόμιμα μέσα ό,τι θεωρούσε δίκαιο. Το ίδιο θα συμβεί και στα πανεπιστήμια. Αν, τώρα, κάποιοι πιστεύουν ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι χώρος επαναστατικής γυμναστικής και εκτόνωσης των αντιδημοκρατικών τους επιθυμιών, αυτό είναι πρόβλημα δικό τους, όχι της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Μύθος τρίτος: τα πανεπιστήμια μπορούν να αποφασίζουν μόνα τους για το αν χρειάζεται να επεμβαίνει η αστυνομία, έστω για ορισμένα αδικήματα. Το ότι τα πανεπιστήμια δεν μπορούν να επιτελέσουν αυτό το ρόλο το αποδεικνύει η παταγώδης αποτυχία του μέτρου ως τώρα, με αποκορύφωμα την πυρκαγιά στην Πρυτανεία του ΕΜΠ το 1991 που έσβησε μετά από ώρες γιατί… η Πυροσβεστική ως Σώμα Ασφαλείας δεν μπορούσε να παρέμβει.
Μύθος τέταρτος: η κατάργηση του ασύλου καταπατά το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων. Αυτοδιοίκητο δεν σημαίνει ούτε αυθαιρεσία, ούτε ασυδοσία. Αυτοδιοίκητο σημαίνει ελευθερία δράσης εντός των ορίων του νόμου. Ο νόμος είναι νόμος και τα δικαιώματα που αυτός προστατεύει παραμένουν δικαιώματα παντού και πάντα. Αν μια πράξη πρέπει να πάψει να διώκεται, αυτό είναι απόφαση του νομοθέτη, όχι της Συγκλήτου.
Μύθος πέμπτος: η επέμβαση της Αστυνομίας θα προκαλέσει μεγαλύτερες εντάσεις στους χώρους του Πανεπιστημίου. Αλήθεια, αν κάποιος εισέβαλε στο σπίτι σας απειλώντας εσάς και την οικογένειά σας θα φοβόσασταν μήπως η Αστυνομία κάνει τα πράγματα χειρότερα; Να το πούμε καθαρά: όπως κάθε δημόσια αρχή, έτσι και η Αστυνομία πρέπει να έχει σαφή και αυστηρά όρια αρμοδιότητας και δράσης. Είναι όμως ένας από τους φορείς που εγγυώνται την εφαρμογή του νόμου – και πρέπει να ελέγχεται ως προς αυτό.
Για να συνοψίσουμε, σύμφωνα με το άρθρο 16 του Συντάγματος, «η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες» – και έτσι ακριβώς πρέπει να είναι, χωρίς καμία έκπτωση. Πλην όμως, το ίδιο άρθρο συνεχίζει: «η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα». Η κατάργηση του ασύλου δεν περιορίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία, αλλά αντίθετα την ενισχύει. Δεν είναι ζήτημα οπτικής ή ιδεολογικής προσέγγισης. Είναι θέμα δημοκρατίας, είναι προαπαιτούμενο της εύρυθμης λειτουργίας του πολιτεύματος.
Στις 7 Ιουλίου οι Έλληνες αποφάσισαν να γυρίσουν σελίδα εμπιστευόμενοι το ξεκάθαρο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αποφάσισαν όλοι μαζί να αφήσουμε πίσω το παρελθόν και να κοιτάξουμε με αισιοδοξία και θάρρος το μέλλον. Ένα μέλλον χωρίς αντιδραστικά και αντιδημοκρατικά άβατα, όπου η γνώση θα έχει μεγαλύτερη αξία από το καδρόνι. Είναι ζήτημα δημοκρατίας να το πετύχουμε.
*Ο κ. Παύλος Μαρινάκης είναι Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος ΟΝΝΕΔ
