Η συζήτηση για το νέο νομικό πλαίσιο, που προσφέρει μια «δεύτερη ευκαιρία» σε όσους χρωστούν (σε εφορία, ταμεία -δηλαδή στο κράτος- και, βεβαίως, στις τράπεζες) είναι απολύτως κρίσιμη. Η χώρα καθυστέρησε πάνω από μια δεκαετία να κάνει το αυτονόητο: να επιτρέπει σε όποιον, κάποια στιγμή, δεν τα καταφέρνει για οιονδήποτε λόγο, να ρυθμίζει το άγος των χρεών του δίχως να καταρρέει οικονομικά, ηθικά, ψυχολογικά.
Δυστυχώς, η πολιτική εκμετάλλευση της ψήφου όσων είχαν χρέη επικράτησε της κοινής λογικής. Κάποιοι υποσχέθηκαν διαγραφή (βλ. «σεισάχθεια»), κάποιοι άλλοι προσέφεραν δήθεν προστασία στην «α' κατοικία», κάποιοι τρίτοι ζήτησαν μαζικές διαγραφές υποχρεώσεων. Ολοι αυτοί ξεχνούσαν πως όλα αυτά καταλήγουν στην πλάτη του φορολογουμένου.
Η μείωση των βαρών είναι το ένα κριτήριο επιτυχίας του προτεινόμενου νέου πλαισίου. Το άλλο κριτήριο -και μάλλον το σημαντικότερο για τα μακρόπνοα συμφέροντα όλων μας- είναι η απόκτηση ορθολογικής, ισότιμης και ηθικής κουλτούρας πληρωμών. Πιστεύω ότι υπό ορισμένες προϋποθέσεις οι προτάσεις Σταϊκούρα μπορούν να φέρουν αποτελέσματα. Δεν είμαι το ίδιο θετικός στο δεύτερο ζητούμενο. Εξηγούμαι: το βασικό ηθικό δίλημμα στο οποίο δινόταν, από το 2008 μέχρι και σήμερα, η λάθος απάντηση ήταν ότι αυτός που πλήρωνε τις υποχρεώσεις του καταντούσε σε χειρότερη θέση από τον άλλο που δεν πλήρωνε. Πάρτε το απλό παράδειγμα μεταξύ εκείνου που πήρε ένα καλό σπίτι και δεν πλήρωσε ποτέ τη δόση του δανείου του, συνεχίζοντας όμως να απολαμβάνει την άνεση της «πρώτης» κατοικίας κι ενός άλλου πολίτη ο οποίος, με την ίδια εισοδηματική κατάσταση, σκέφτηκε πιο συντηρητικά και έμεινε στο ενοίκιο, το οποίο προφανώς πλήρωνε όλα αυτά τα χρόνια.
Δεν είμαι οπαδός της τιμωρητικής προσέγγισης. Με την επιφύλαξη της τιμωρίας των απατεώνων, όλοι δικαιούνται μια καλή ρύθμιση. Με την προϋπόθεση όμως ότι, τελικά, θα πληρώσουν. Τουλάχιστον σε αναλογία και αποκαθιστώντας το αίσθημα ισονομίας και δικαιοσύνης με όσους (και είναι η πλειονότητα) σφίχτηκαν και πλήρωσαν πολλά, πάρα πολλά χρήματα, όπως ακριβώς τα ζήτησε το κράτος για να διασωθεί. Στο ηθικό αυτό δίλημμα η απάντηση δεν είναι ικανοποιητική.
Θα το κατανοήσετε αν σκεφτείτε την πολύ σωστή εισαγωγή της δυνατότητας ρύθμισης των χρεών χωρίς την κρίση του δικαστή. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός είναι καλός σε όλες τις αστικές διαφορές και σωστά η κυβέρνηση προτείνει τη διεύρυνσή του. Δεν πρέπει όμως να δώσει την ευκαιρία σε ένα νέο τσουνάμι σώρευσης χρεών. Αλλωστε, γιατί να μην προστρέξουν σε αυτή την ευκαιρία και όσοι μέχρι σήμερα είναι συνεπείς; Σε τελευταία ανάλυση, κανενός, τέτοια εποχή, δεν του περισσεύουν!
* Ο Μπάμπης Παπαδημητρίου είναι δημοσιογράφος και βουλευτής (Ν.Δ.)
**Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 5ης Σεπτεμβρίου
