Η εικόνα που έχουμε για τα Γκουλάγκ, ανεξάρτητα πλέον από το γεγονός πως έχουν ανοίξει πολλά αρχεία (όχι όλα) και μπορούμε να σχηματίσουμε άποψη για την μεγάλη αυτή ανθρωπιστική τραγωδία, παραμένει θολή για πολλούς, ενώ για άλλους - τους αρνητές των - παραμένει άγνωστη.
Η λογοτεχνία των στρατοπέδων του 20ου αιώνα, μας κληροδότησε πολλά, σημαντικά και συγκλονιστικά κείμενα, όπως τα έργα του Σολζενίτσιν και του Σαλάμοφ, αλλά και πολλών άλλων λιγότερο προβεβλημένων και γνωστών.
Ιδιαίτερη όμως σημασία και αξία έχουν τα ντοκουμέντα της «άλλης πλευράς», εκείνης της εξουσίας. Για τον λόγο αυτό, δημοσιεύουμε σήμερα ένα επίσημο έγγραφο, σχετικά με την καταστολή των ταραχών σε ένα από τα στρατόπεδα της κόλασης, όπου μαρτύρησαν εκατομμύρια αθώοι άνθρωποι.
* * *
Επιστολή του Γενικού Εισαγγελέα της Ε.Σ.Σ.Δ. Γ. Ν. Σαφόνοφ προς τον υπουργό Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Σ.Σ.Δ. Σ. Ν. Κρουγκλόφ, για την χρήση βίας στην καταστολή των ταραχών στο Στρατόπεδο Εργασίας και Αναμόρφωσης στο Αχτουμπίνσκ.
19 Σεπτεμβρίου 1952
Άκρως Απόρρητο
Προς
Τον υπουργό Εσωτερικών της Ε.Σ.Σ.Δ.
Αντιστράτηγο, σύντροφο Κρουγκλόφ Σ. Ν.
Στο Στρατόπεδο Εργασίας - Αναμόρφωσης του Σταλινγκραντντορστρόι, το Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Σ.Σ.Δ. με εντολή του αναπληρωτή διοικητή του Στρατοπέδου Εργασίας - Αναμόρφωσης και Οικοδόμησης αντισυνταγματάρχη, συν. Βορομπιόφ, ελήφθησαν μέτρα άσκησης φυσικής βίας εναντίον μεγάλης ομάδας κρατουμένων.
Η έρευνα που διεξήχθη από εκπρόσωπο της Εισαγγελίας της Ε.Σ.Σ.Δ. απέδειξε:
Στις 9 Ιουλίου 1952 περί την 18.00 ώρα στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11 του Στρατοπέδου Εργασίας - Αναμόρφωσης έφτασε ομάδα κρατουμένων υπό μεταγωγή, συνολικού αριθμού 512 ατόμων, οι οποίοι μεταφέρθηκαν από το Στρατόπεδο Εργασίας - Αναμόρφωσης του Βολγκοντονστρόι του Υπουργείου Εσωτερικών της Ε.Σ.Σ.Δ. και οι οποίοι προσωρινά κρατήθηκαν στο τμήμα στρατοπέδου Νο 10.
Καθ΄οδόν προς το τμήμα στρατοπέδου Νο 11 τους υπό μεταγωγή κρατούμενους, κρατούμενες γυναίκες ενημέρωσαν πως στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11 κρατούνται κατάδικοι, οι οποίοι αποκήρυξαν το περιβάλλον κλεφτών και, αν ανάμεσα στους υπό μεταγωγή κρατούμενους υπάρχουν κλέφτες, τότε δεν πρέπει να πάνε εκεί, γιατί θα τους σκοτώσουν.
Εκτός από αυτό, μέρος των κρατουμένων στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11μαθαίνοντας πως έφτασε μεταγωγή ανέβηκαν στις στέγες των κτιρίων και άρχισαν να απειλούν τους νεοφερμένους κρατούμενους πως θα τους σκοτώσουν.
Ανεξάρτητα από αυτό, 246 κρατούμενοι εισήλθαν στην ζώνη του στρατοπέδου, ενώ οι υπόλοιποι κρατούμενοι, φοβούμενοι πως θα δολοφονηθούν, αρνήθηκαν κατηγορηματικά να μπουν στην ζώνη του τμήματος στρατοπέδου Νο 11 και απαίτησαν να μεταφερθούν πίσω.
Η προσπάθεια της διεύθυνσης του στρατοπέδου να μεταπείσει αυτούς τους κρατούμενους επικαλούμενη τα επιτεύγματα του στρατοπέδου, απέβη άκαρπη και ελήφθη η απόφαση να παραμείνουν οι κρατούμενοι υπό αυστηρή φρούρηση κατά την διάρκεια της νύχτας εκτός της ζώνης του στρατοπέδου.
Το πρωί της 10ης Ιουλίου 1952 κατέφθασε επί τόπου ο διευθυντής του τμήματος λειτουργίας και επιχειρησιακής ευθύνης του Στρατοπέδου Εργασίας - Αναμόρφωσης ταγματάρχης Ζεβέρεφ, ο οποίος μαζί με τους εργαζόμενους του τμήματος στρατοπέδου Νο 11 διακρίβωδσε πως μεταξύ των αφιχθέντων κρατουμένων υπάρχουν 150 κρατούμενοι, οι οποίοι ανήκουν στην ομάδα των «κλεφτών» και είναι αδύνατον να μπουν στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11, αφού όντως υπάρχουν εκεί κρατούμενοι που αποκήρυξαν το περιβάλλον των κλεφτών και η κράτησή στο ίδιο στρατόπεδο δύο εχθρικών ομάδων, μπορεί να οδηγήσει σε δολοφονίες και μαζικές ταραχές.
Ο ταγματάρχης Ζβέρεφ, ενημέρωσε για όλα αυτά τηλεφωνικώς τον διοικητή το Στρατοπέδου Εργασίας - Αναμόρφωσης και Οικοδόμησης σύντροφο Λόγκινοφ, ο οποίος έδωσε την εντολή να μεταφερθούν πίσω αυτοί οι κρατούμενοι και να τοποθετηθούν σε άλλα τμήματα του στρατοπέδου. Όταν οδήγησαν τους κρατούμενους πίσω, τους δέχτηκε ο αναπληρωτής διοικητής της Διεύθυνσης αντισυνταγματάρχης Βορομπιοόφ και έδωσε εντολή να επιστρέψουν στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11, παρόλο που ο ταγματάρχης Ζβέρεφ τον ενημέρωσε για την διαταγή του διοικητή της Διεύθυνσης Εργασίας - Αναμόρφωσης και Οικοδόμησης συν. Λόγκινοφ και πως ο ίδιος δεν έλεγξε τις αιτίας άρνησης των κρατουμένους να πάνε στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11.
Οι κρατούμενοι, ακούγοντας την διαταγή του αντισυνταγματάρχη Βορομπιόφ, αρνήθηκαν να πάνε στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11, κάθισαν στο οδόστρωμα και έπιασαν ο ένας το χέρι του άλλου.
Βλέποντας αυτήν την κατάσταση, ο αντισυνταγματάρχης Βορομπιόφ, κάλεσε επί τόπου τους στρατιώτες της Εσωτερικής Υπηρεσίες Φύλαξης και δύο πυροσβεστικά οχήματα και πρότεινε ξανά στους κρατουμένους να πάνε στο τμήμα στρατοπέδου Νο 11, αλλά εκείνοι αρνήθηκαν και πάλι.
Τότε, ο αντισυνταγματάρχης Βορομπιόφ αποφάσισε να τους μεταφέρει σε άλλα τμήματα στρατοπέδου, πράγμα που ανακοίνωσε στους κρατουμένους και τους πρότεινε να χωριστούν σε τρεις ομάδες, οι κρατούμενοι όμως φοβούμενοι πως θα τους εξαπατήσουν, αρνήθηκαν να χωριστούν σε ομάδες και απαίτησαν να μεταφερθούν όλοι μαζί.
Προκειμένου να εφαρμοστεί η απόφασή του, ο αντισυνταγματάρχης Βορομπιόφ έδωσε εντολή στους δεσμοφύλακες να σύρουν βιαίως τους κρατουμένους, χωρίζοντάς τους σε ομάδες, αλλά οι κρατούμενοι, αγκαλιασμένοι, αντιστάθηκαν στους δεσμοφύλακες.
Κατά την διαδικασία του βίαιου διαχωρισμού των κρατουμένων σε ομάδες, οι δεσμοφύλακες τους χτυπούσαν με ζώνες, οι πυροσβέστες τους έριχναν νερό, ενώ οι τυφεκιοφόροι πυροβολούσαν αδιάκριτα.
Ως αποτέλεσμα της άσκησης φυσικής βίας κατά των κρατουμένων, 13 από αυτούς τραυματίστηκαν.
Θα πρέπει να σημειώσουμε πως πριν την άσκηση βίας κατά των κρατουμένων, ο αντισυνταγματάρχης Βορομπόφ έδωσε οδηγίες στους δεσμοφύλακες πού και πώς να χτυπούν τους κρατουμένους, αν αυτοί προβάλουν αντίσταση.
Από την πλευρά των κρατουμένων, με εξαίρεση τις κραυγές και τον θόρυβο, δεν υπήρξαν επιθέσεις κατά της διοίκησης του Στρατοπέδου Εργασίας - Αναμόρφωσης.
Το προαναφερθέν περιστατικό έγινε μπροστά σε πολίτες και κρατούμενες γυναίκες, καθώς επίσης θα πρέπει να σημειωθεί πως τα μέτρα άσκησης φυσικής βίας που έλαβε ο αντισυνταγματάρχης Βορομπιόφ, δεν έφεραν θετικά αποτελέσματα, με αποτέλεσμα οι κρατούμενοι να μεταφερθούν όλοι μαζί.
Λαμβάνοντας υπ? ότι πως ο αντισυνταγματάρχης Βορομπιόφ παραβίασε την σοσιαλιστική νομιμότητα, σας παρακαλώ να του ασκηθεί δίωξη.
Σας παρακαλώ να ενημερώσετε για την απόφασή σας την Εισαγγελία της Ε.Σ.Σ.Δ.
Κρατικός Σύμβουλος Δικαιοσύνης 1ης κατηγορίας
Γ. Σαφόνοφ
