Του Γαβριήλ Χ. Σερέτη
Πλήθος ερωτημάτων εγείρεται μετά το «ιστορικό» κοινό ανακοινωθέν μπροστά στο τζάκι του Μαξίμου και την επί της αρχής συμφωνία «πακέτο» Τσίπρα - Ιερώνυμου, τόσο για τα σκοτεινά σημεία της, όσο και για τις πραγματικές προθέσεις και τις άμεσες και μακροπρόθεσμες επιδιώξεις πρωθυπουργού και αρχιεπισκόπου, κυρίως αναφορικά με τη λειτουργία του υπό σύσταση Ταμείου Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας.
Με δεδομένο ότι σε αυτό πλέον εντάσσονται προς εκμετάλλευση και τα αμφισβητούμενα ανάμεσα στο Δημόσιο και την Εκκλησία ακίνητα και γενικότερα περιουσιακά στοιχεία, αλλά και γιατί, στην εν λόγω εταιρεία μεταφέρονται «κομμάτια» που εθελοντικά και μόνο θα παραχωρήσουν η Εκκλησία και οι κατά τόπους μητροπόλεις, κι όχι το σύνολο της εκκλησιαστικής περιουσίας.
Γνώστες του επίμαχου φακέλου, μιλώντας στον «Φιλελεύθερο» κάνουν λόγο για «προβληματική, νομικά και ιστορικά, επιλεκτική, άρα αντισυνταγματική συμφωνία των δύο». Συμφωνία που αποτελεί «προϊόν μυστικών συναντήσεων» που λάμβαναν χώρα επί χρόνια, με τη συμμετοχή, κάποιες φορές, έμπιστων συνεργατών, αλλά πάντα εν αγνοία των θεσμικών οργάνων της Πολιτείας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της ίδιας της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ακόμα και της κομματικής νομενκλατούρας του ΣΥΡΙΖΑ.
Συμφωνία «πακέτο», όπως επισημοποιεί και η κατακλείδα της («Οι παραπάνω δεσμεύσεις των δύο μερών θα ισχύουν υπό την προϋπόθεση τήρησης της συμφωνίας στο σύνολό της») που, ως εκ τούτου, «μόνο καταγραφή προθέσεων δεν αποτελεί», αλλά αντίθετα φέρνει ακόμα πιο κοντά τους ουσιαστικούς «συνεταίρους» και ακόμα πιο μακριά τον διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους.
Όλες οι προσπάθειες ναυάγησαν...
Οι ίδιες πηγές αναρωτιούνται πώς θα μοιραστούν τα «κέρδη» αμφισβητούμενων εκτάσεων, μιας περιουσίας που, ελλείψει κτηματολογίου, δεν έχει ακόμα καταγραφεί εξ ολοκλήρου, ούτε για τα «καθαρά» κομμάτια της. Υπενθυμίζουν ότι ανάλογα σχήματα, «ιερά real estate», θεσμοθετήθηκαν και κατά το παρελθόν, με τη συμμετοχή μάλιστα «υψηλών παραγόντων και τεχνοκρατών», αλλά με μηδενικό αποτέλεσμα. Προσπάθειες, με πιο πρόσφατη αυτή που αποτυπώθηκε στον Νόμο 4146/2013 για ίδρυση εταιρείας με τη συμμετοχή της Iεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών κατά 50% και του Δημοσίου με ανάλογο ποσοστό.
Προσπάθειες που «πάγωσαν» το 2015, την περίοδο της «αυταπάτης» του ΣΥΡΙΖΑ. Παρά τις σαφείς διαφορές του σημερινού εγχειρήματος έναντι αυτών του παρελθόντος, με σημαντικότερη το γεγονός πως, τότε, το αντικείμενο ήταν πιο περιορισμένο και αφορούσε τη διαχείριση συγκεκριμένων μη αμφισβητούμενων κομματιών της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, παράγοντες της αγοράς και επιστήμονες υπογραμμίζουν πως το Δημόσιο -και σε αυτόν τον τομέα- εξακολουθεί να μην έχει την τεχνογνωσία.
Πως δεν αρκεί η ένταξη του «πακέτου» σε ειδικό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, αφού η καταγραφή και μόνο περιουσιακών στοιχείων 22 μητροπόλεων -ακόμα και αυτή του Αμβρόσιου Καλαβρύτων, που λάβρος τάχθηκε εναντίον της συμφωνίας- στο σύνολο της χώρας, μπορεί να διαρκέσει ακόμα και χρόνια. Τι κι αν η κυβέρνηση διαρρέει ότι «στο τέλος του χρόνου θα υπάρξει ανοιχτή προκήρυξη». Πόσο μάλλον όταν εκκρεμεί ο νομικός έλεγχος, κυρίως των αμφισβητούμενων και διεκδικούμενων περιπτώσεων. Ακόμα κι αν αυτές οι εργασίες ολοκληρωθούν, ο ανάδοχος που θα «τρέξει» το έργο δεν αρκεί.
«Αυτά ξέρετε τι δουλειά θέλουν; Εγώ είχα βάλει δυο τράπεζες πάνω, την Εμπορική και την Πειραιώς, με διαγωνισμό, να εκτιμήσουν όλα τα ακίνητα, να κάνουν φάκελο κάθε ακινήτου και κάναμε τρία χρόνια για να το καταφέρουμε. Με τεχνοκράτες του ιδιωτικού τομέα. Αυτοί, πώς θα τα κάνουν αυτά με έναν ανάδοχο; Ποιος θα είναι πάνω από τον ανάδοχο προκειμένου να τον τροφοδοτεί με στοιχεία;», μας λέει ο Α. Ζαμπέλης, οικονομολόγος και πρώην γενικός διευθυντής της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών από το 2008 ώς το 2011.
Συμφέροντα και «βαρίδια»
Οι ίδιες πηγές επιρρίπτουν ευθύνες στον «δεσποτικό χαρακτήρα» του ίδιου του αρχιεπισκόπου, ο οποίος, όπως υποστηρίζουν, «έκανε το παν για να γίνει άνθρακας και κάρβουνο ο θησαυρός». Ήταν ο ίδιος, λένε, που υπέκυψε σε συμφέροντα και σε «βαρίδια». Και πως τώρα, «χωρίς κανένας να γνωρίζει τι γινόταν στο παρασκήνιο, χωρίς να χρησιμοποιήσει τους τεχνοκράτες της Εκκλησίας», χωρίς ουδείς να γνωρίζει πόσα είναι τα καταπατημένα και οι εκκρεμείς αντιδικίες, δίνει τη σύμφωνη γνώμη του.
Συνοδευόμενη από απανωτά «ευχαριστώ» προς τον κ. Τσίπρα, επί ζητημάτων για τα οποία «δεν έχει καμιά δικαιοδοσία», για περιουσίες «που δεν του ανήκουν». «Ευχαριστώ» που εκστομίστηκαν ταυτόχρονα με τα ψέματα του πρωθυπουργού, όπως, μεταξύ άλλων, αυτά που αφορούν τη μισθοδοσία των εφημεριών ως αντιστάθμισμα της αφαίρεσης της εκκλησιαστικής περιουσίας. Όταν ο κατάλογος των αγροτεμαχίων και των βοσκοτόπων, εκτός Αττικής, που απέκτησε το κράτος, έναντι ίσης αξίας αστικά ακίνητα και μετρητά που απέκτησε η Εκκλησία, είναι δημοσιευμένα σε άνω των 100 σελίδων ΦΕΚ.
Πηγές του «Φ», που μετείχαν στα σχήματα αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας δηλώνουν πως «ο αρχιεπίσκοπος δεν ήθελε να συγκρουστεί με κανέναν. Όταν του πηγαίναμε έναν φάκελο μας έλεγε “εντάξει, προχώρα το”. Αλλά από πίσω γίνονταν άλλα, “μην τα χαλάσουμε με κανέναν, μην τα χαλάσουμε με κανέναν” - δεν γίνεται όμως έτσι. Πέντε χρόνια μηδέν, δεν αξιοποιήθηκε ούτε ένα ακίνητο».
«Θίγονται συμφέροντα», προσθέτουν οι συνομιλητές μας. Ακόμα και «απλές» αντιδράσεις κατοίκων οι οποίοι «δεν θέλουν να χάσουν το πάρκο που έχουν μπροστά τους», υπερισχύουν. Πόσο μάλλον σε «φιλέτα», όπως τα 1.200 στρέμματα στη Βάρκιζα, που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα Natura, «όταν γύρω γύρω έχει δομηθεί όλη η περιοχή». Τονίζουν επίσης ότι πρόβλημα δεν έχουν μόνο τα διαφιλονικούμενα ακίνητα, αλλά και αυτά που με δικαστικές αποφάσεις είναι κατοχυρωμένα στην Εκκλησία, όπως το «φιλέτο» της Βουλιαγμένης.
Ο πρώην δήμαρχος είχε επιβάλει ότι ήταν πράσινο, η Εκκλησία κέρδισε την υπόθεση στα δικαστήρια, και εφαρμογή της απόφασης χρόνια μετά δεν μπορεί να γίνει. Ανάλογη είναι η περίπτωση του πάρκινγκ της Λ. Αλεξάνδρας απέναντι από το γήπεδο του Παναθηναϊκού. «Αυτά είναι εντελώς έωλα, υπάρχουν πολλά που πρέπει να αποσαφηνιστούν». Και με το προηγούμενο από την υφιστάμενη εταιρεία, «υπάρχουν μεγάλες αμφιβολίες για το αν υπάρχει βούληση να προχωρήσει το θέμα».
«Προτιμούν το... κάρβουνο»
Τώρα, λένε παρατηρητές των εξελίξεων, Τσίπρας και Ιερώνυμος «πετάνε την μπάλα στην εξέδρα, κάπου αλλού στοχεύουν». Η «δουλειά» μπορούσε να γίνει μέσω του οργανισμού που υφίσταται. «Είναι έτοιμος, με στοιχεία, με εμπειρία χρόνων, άτομα που δουλεύουν από τότε που ο Χριστόδουλος ζήτησε από τον Λαλιώτη στελέχη που να ξέρουν το κτηματολόγιο. Δεν χρειάζονται ούτε ειδικές εταιρείες ούτε τίποτε. Η περιουσία είναι κάρβουνο γιατί θέλουν να την έχουν κάρβουνο, να “κάθεται”, να δίνεται προς μίσθωση στο ένα 8ο της εκτίμησης».
Εν κατακλείδι, με αυτή τη συμφωνία η Εκκλησία γίνεται «σωματείο», υποστηρίζουν στελέχη και επιστήμονες που ασχολήθηκαν επί μακρόν με το θέμα, εκφράζοντας την αντίρρησή τους και τους φόβους τους για την «ιστορική» αυτή αλλαγή στον ρόλο που επί αιώνες επιτελεί η Εκκλησία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ίδια και για το έθνος.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 9ης Νοεμβρίου.
