Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι από τον χτεσινό μας προβληματισμό για την επερχόμενη χρεοκοπία της μεγαλύτερης εταιρίας γαιάνθρακα, του Αμερικάνικου κολοσσού Peabody και μια νέα είδηση-βόμβα έσκασε στις ΗΠΑ. Η Αμερικάνικη Emerald Oil, που έχει πάνω από 100 πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου χρεοκόπησε. Τι μπορεί, όμως αυτό να σημαίνει για τις τιμές πετρελαίου, ενέργειας και τις χρηματιστηριακές τιμές;
Η χρεοκοπία της Emerald Oil, παρότι είναι η πιο πρόσφατη χρεοκοπία, και προβληματίζει διότι η εταιρία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, στην Νεα Υόρκη, δεν είναι η πρώτη του κλάδου ενέργειας. Προηγήθηκαν στο πρόσφατο παρελθόν χρεοκοπίες των Magnum Hunter Resources, Samson Resources και Swift Energy. Και φυσικά, η αγορά, αν και είναι έκπληκτη από το γεγονός, έχει προ πολλού αρχίσει να ''περνάει'' το ενδεχόμενο χρεοκοπίας στις αποτιμήσεις των εταιριών. Οι ''ψιλιασμένοι'' επαγγελματίες έχουν αρχίσει να πουλάνε μετοχές και ομόλογα εταιριών ενέργειας εδώ και μήνες, με συνέπεια οι τιμές σε πολλές μετοχές και ομόλογα από αυτές τις εταιρίες να έχουν υποχωρήσει 40% ή και 60% σε βάθος έτους. Το θέμα είναι ότι το ενδεχόμενο χρεοκοπίας είναι κατι διαφορετικό από την ίδια την χρεοκοπία. Το ένα είναι χρηματιστηριακό φαινόμενο και επηρεάζει τις τιμές μετοχών, το άλλο είναι βαθιά οικονομικό και επηρεάζει τις τιμές των προϊόντων. Η χρεοκοπία, αναγκάζει τις εταιρίες να ''χτυπήσουν'' τις τιμές πώλησης, ώστε να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, και έχει αλυσιδωτές καταστρεπτικές επιπτώσεις στον ανταγωνισμό.
Εκείνο που επίσης πρέπει να μας προβληματίζει είναι ότι οι χρεοκοπίες αυτές συμβαίνουν στις ΗΠΑ, την μητρόπολη του καπιταλισμού, όπου οι εταιρίες έχουν απεριόριστη, σχεδόν, πρόσβαση σε κεφάλαια, τραπεζικά και χρηματιστηριακά, και δανεισμό στη χώρα με ένα από τα χαμηλότερα επιτόκια της αγοράς παγκοσμίως. Αντιλαμβανόμαστε ότι είναι θέμα χρόνου η επέκταση των προβλημάτων σε εταιρίες εκτός Αμερικής, και για όσους το αμφισβητούν ας θυμηθούν τα ειρωνικά σχόλια έναντι των Αμερικανών τραπεζιτών από τους Ευρωπαίους το 2007 πριν η κρίση χτυπήσει την Ευρώπη το 2008. Κανένας δεν είναι ''αδιάβροχος'' και ''εμβολιασμένος'' στις κρίσεις. Όταν φταρνίζεται η Αμερική, αρρωσταίνει βαριά η Ευρώπη.
Άμεσα, επομένως, θα πρέπει να περιμένουμε πόλεμο τιμών στην αγορά ενέργειας παγκοσμίως, με ενδεχόμενο γρήγορης ''μετάστασης '' του προβλήματος και σε άλλες εταιρίες αλλά και χώρες. Οι συνέπειες ενδεχομένως να είναι επίσης άσχημες και για τις Τράπεζες, διότι η χρηματοδότηση εταιριών ενέργειας απαιτεί πολλά κεφάλαια μέσω τραπεζικού δανεισμού και ομολόγων, ο κλάδος είναι σημαντικός για τα τραπεζικά μεγέθη. Σε τι βαθμό θα δούμε χρεοκοπίες κολοσσών στον κλάδο του πετρελαίου και Φυσικού Αερίου, είναι κάτι άγνωστο, και θα εξαρτηθεί από τις τιμές του πετρελαίου στην περίοδο που ακολουθεί. Καλό να έχουμε υπόψιν μας, πάντως, ότι η Emerald Oil είναι ''μικρό ψάρι'' στην αγορά και είναι πολύ δυσκολότερο να χρεοκοπήσει μια ΒΡ, καθώς οι πολυεθνικές αυτές έχουν στην κατοχή τους και εταιρίες που δεν κάνουν μόνο εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και εταιρίες διύλισης που θα συνεχίσουν να έχουν καλά περιθώρια κέρδους λόγω της φύσης τους, ενώ επίσης έχουν πρόσβαση σε φτηνά κεφάλαια λόγω του μεγέθους τους. Άρα, θα ήταν παρακινδυνευμένο να κάνουμε υποθέσεις για χρεοκοπίες πετρελαϊκών κολοσσών.
Η αγορά όμως θα προεξοφλήσει πιθανώς στο επόμενο διάστημα αύξηση κινδύνων και θα γίνει επιλεκτική ή και απαγορευτική σε παροχή κεφαλαίων σε τέτοιες εταιρίες. Οι τραπεζίτες είναι οι πρώτοι που κλείνουν τις πόρτες όταν μυρίζονται κινδύνους, ενώ οι επενδυτές αντιδρούν νευρικά στις πτωχεύσεις. Άρα, δεν θα βλέπαμε άμεσο κίνδυνο για την αγορά, αλλά έμμεσο μέσω πολέμου στις τιμές διάθεσης. Αυτό όμως, αν συμβεί, σημαίνει ίσως πρόωρη ανακωχή στο ράλι αύξησης τιμών πετρελαίου και υποχώρηση χρηματιστηριακών τιμών για τις βασικές αγορές παγκοσμίως.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
