Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Η Κίνα συγκλονίστηκε στην προηγούμενη περίοδο από μία πρωτοφανή χρηματιστηριακή κρίση. Οι τιμές των μετοχών στη γιγαντιαία αυτή αγορά απώλεσαν 50% της αξίας τους σε έξι μόλις μήνες. Αυτό είναι ένα σοκ που δεν αφορά μόνο επαγγελματίες επενδυτές ή εκατομμυριούχους. Επηρεάζει κάθε Κινέζο, καθώς οι κινέζικες οικογένειες παραδοσιακά διατηρούν πολλά μετρητά και τα επενδύουν στην υπερτιμημένη αγορά ακινήτων, αλλά και σε εκείνη των μετοχών, ώστε να έχουν χρήματα στα γηρατειά τους.
Οι κινέζικες αρχές στην αρχή της χρηματιστηριακής πτώσης προσπάθησαν να αναχαιτίσουν τους πωλητές μετοχών, χρησιμοποιώντας τακτικές που θυμίζουν την παρεμβατική Ελλάδα του 2000. Τράπεζες και επενδυτικά ταμεία που ελέγχονταν από την κυβέρνηση αγόραζαν τίτλους που έπεφταν, ευελπιστώντας μάταια να κρατήσουν τις τιμές που κατέρρεαν. Ταυτόχρονα, το χρηματιστήριο είχε ένα πεπαλαιωμένο σύστημα «παγώματος» τιμών (limit down), όπου εγκλώβιζε επί ώρες τις συναλλαγές, μη επιτρέποντας την ελεύθερη αγοραπωλησία σε κάθε τιμή, οδηγώντας όχι μόνο σε μικρότερες συναλλαγές, με ο,τι σημαίνει αυτό για την αξιοπιστία ενός χρηματιστηρίου, αλλά και σε πανικό τους επενδυτές. Τότε η κινέζικη κυβέρνηση υπονόησε ότι οι τιμές πέφτουν ως αποτέλεσμα ξένων κερδοσκοπικών πιέσεων, όμως αυτό απείχε από την πραγματικότητα, καθώς τα ξένα κεφάλαια στις βασικές αγορές δεν ξεπέρναγαν στην πραγματικότητα στην καλύτερη των περιπτώσεων το... 0,5% της αξίας του χρηματιστηρίου.
Η κινέζικη κυβέρνηση, όμως, έστω και αργά, αντιλήφθηκε τις καταστροφικές συνέπειες των επιλογών αυτών. Προ τριημέρου, αντικατέστησε την ηγεσία στην εποπτεία του χρηματιστηριακού χώρου, απολύοντας τον πρόεδρο, Xiao Gang, και τοποθετώντας στη θέση του τον Liu Shiyu. Παράλληλα, αποφάσισε να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας των ΟΜΟ (Ανοικτών Συναλλαγών στην αγορά Κεφαλαίων). Οι ΟΜΟ αποτελούν συναλλαγές που γίνονται με δημοπρασίες μεταξύ Κεντρικής Τράπεζας και άλλων τραπεζών. Δημοπρασίες που κάνουν οι τράπεζες για να αγοράσουν Συμβάσεις Επαναγοράς Ομολόγων (με διάρκεια 7 ημερών ως ενός μηνός συνήθως) από την Κεντρική Τράπεζα πχ. της Κίνας, ή για να πουλήσουν τέτοιες Συμβάσεις Επαναγοράς σε αυτήν. Παρόμοιες δημοπρασίες υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα κράτη του κόσμου. Στις δημοπρασίες αυτές, η Κεντρική τράπεζα ξεκαθαρίζει την ποσότητα μετρητών που σχεδιάζει να διαθέσει μέσω της δημοπρασίας και ζητάει από τις τράπεζες να δώσουν προσφορές, σε καθορισμένα ή ανταγωνιστικά πλαίσια επιτοκίου. Όταν η Κεντρική Τράπεζα αγοράζει με ΟΜΟs, διοχετεύει τεράστια ρευστότητα στο σύστημα. Είναι ουσιαστικά ένα μεγάλο εργαλείο στα χέρια της Κεντρικής Τράπεζας να ρυθμίζει το χρήμα στην αγορά. Αν τώρα σκεφτούμε ότι στην κινέζικη αγορά 35 τρισεκατομμύρια γουάν, από τα 49 τρισ. γουάν της αγοράς Ομολόγων, βρίσκονται στη διατραπεζική αγορά, αντιλαμβανόμαστε ότι ουσιαστικά η αγορά αυτή επηρεάζει τα ? των κεφαλαίων και κάτι παραπάνω! Η αγορά των ΟΜΟ επηρεάζει άμεσα όχι μόνο τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού στη διατραπεζική αγορά, αλλά και το κόστος δανεισμού για εταιρείες και καταναλωτές.
Ως τώρα, όμως, αυτή η αγορά ήταν περιορισμένη. Τώρα η κινέζικη κυβέρνηση απελευθέρωσε την αγορά των ΟΜΟ, καθώς από εκεί που γίνονταν συναλλαγές μόνο δυο φορές την εβδομάδα (Τρίτη και Πέμπτη) τώρα θα γίνονται κάθε μέρα, ενώ επίσης καταργούνται τα περιοριστικά όρια για ξένους επενδυτές στις περισσότερες συναλλαγές στη διατραπεζική αγορά, ενώ ως τώρα οι ξένοι κατείχαν κάτι λιγότερο από 2% αυτής, έμμεσα ή άμεσα, μέσω των προγραμμάτων QFII και RQFII.
Αν και η κινεζική κυβέρνηση οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή μετά την κατάρρευση του χρηματιστηρίου και τις πιέσεις στην ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος (ΓΟΥΑΝ), είναι σαφές ότι αποτελεί κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση που θα βοηθήσει όχι μόνο την ομαλότερη αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων την γιγαντιαία αυτή χώρα, αλλά βοηθάει σημαντικά προς την κατεύθυνση πιο ελεύθερων, και άρα πιο αποτελεσματικών, αγορών. Αποτελεί μια κίνηση που θα βοηθήσει, αναμφίβολα, και τα χρηματιστήρια.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
