Σε μια πολιτική συμφωνία, ύψους ακόμη και πάνω από 1,5 τρισ.ευρώ, με άξονα τον κοινοτικό προϋπολογισμό και της οποίας η τελική μορφή θα αποσαφηνιστεί μετά το καλοκαίρι, θα καταλήξουν σήμερα οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως εκτιμά μιλώντας στο liberal.gr ο γνωστός γερμανός οικονομολόγος Ντάνιελ Γκρος, τονίζοντας ωστόσο ότι το πρόβλημα δεν θα είναι οι Γερμανοί αλλά η στάση των Ανατολικοευρωπαίων.
Εξηγεί δηλαδή ότι από την στιγμή που η ΕΕ θα βάλει ως εγγύηση τον επταετή κοινοτικό προϋπολογισμό για να δανειστεί από τις αγορές, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχία, χώρες εκτός της Ευρωζώνης, που δεν επλήγησαν όπως ο Νότος από την πανδημία, είναι βέβαιο ότι θα ζητήσουν εγγυήσεις πως θα εισπράξουν τους ίδιους ακριβώς κοινοτικούς πόρους με αυτούς που θα έπαιρναν προτού ξεσπάσει η πανδημία.
Ο επικεφαλής πάντως του ευρωπαϊκού think tank Κέντρο Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών (CEPS) με έδρα τις Βρυξέλλες, εκτιμά ότι ακόμη και αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες καταλήξουν σε ένα τόσο μεγάλο πακέτο και πάλι ουδείς διασφαλίζει ότι η Ευρωζώνη δεν θα βρεθεί τους επόμενους μήνες αντιμέτωπη με μια κρίση χρέους.
"Η μεγάλη βόμβα ήταν και παραμένει το Ιταλικό χρέος", όπως λέει χαρακτηριστικά και εξηγεί ότι πολλά θα εξαρτηθούν από την αυριανή πολιτική κατάσταση στην Ρώμη και ως ένα βαθμό από τις αντίστοιχες πολιτικές εξελίξεις στην Μαδρίτη.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Εκτιμάτε ότι θα υπάρξει σήμερα συμφωνία στην Σύνοδο Κορυφής;
Εκτιμώ ότι θα υπάρξει συμφωνία, αλλά το ερώτημα είναι τι είδους θα είναι αυτή η συμφωνία. Σίγουρα θα αφορά ένα πολύ μεγάλο νούμερο, της τάξης του 1 -1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ συνοδευόμενο από ένα περίπλοκο αρχιτεκτονικό σχήμα που θα εμπλέκει τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
- Εννοείτε μια λύση προς την κατεύθυνση όσων είπε προ ημερών η καγκελάριος Μέρκελ για έκδοση ομολόγων;
Ναι, προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται τα πράγματα, προς την έκδοση ομολόγων μέσω της ρήτρας που υπάρχει στις συνθήκες για τις δυνατότητες έκτακτης χρηματοδότησης χωρών μελών, όταν υπάρχουν συνθήκες σαν αυτήν που βιώνουμε.
Και το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν θα είναι πλέον η Γερμανία, αλλά η Πολωνία ή η Ουγγαρία. Και αυτό γιατί όταν η συζήτηση εμπλέκει τον 7ετή κοινοτικό προϋπολογισμό, οι μεγάλες χώρες έχουν συμφέροντα. Επομένως θα θελήσουν να διασφαλίσουν ότι θα εισπράξουν τα ίδια κονδύλια με εκείνα που πίστευαν ότι θα εισέπρατταν πριν την κρίση. Πιθανώς τα χρήματα να είναι λιγότερα απ’ ότι αρχικά. Πιθανώς η Γερμανία ή η Ολλανδία να επιμείνουν ότι θα πρέπει να δώσουμε κονδύλια από τον κοινοτικό προϋπολογισμό τόσο για την στήριξη του Νότου, όσο και για τα νέα μέλη της ΕΕ.
Άρα θεωρώ ότι θα υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία. Δεν είμαι ωστόσο σε θέση να αναφερθώ σε περισσότερες λεπτομέρειες - και νομίζω όχι μόνο εγω, αλλά κανείς- καθώς αυτές μένει να διευκρινισθούν. Και αυτές δεν θα διευκρινισθούν σήμερα από τους ευρωπαίους ηγέτες. Εκείνοι θα ανακοινώσουν μια γενική κατεύθυνση για το είδος του μηχανισμού που θα επιλεγεί. Οι λεπτομέρειες θα διευκρινισθούν στην πορεία.
- Εκτιμάτε ωστόσο ότι η λύση θα είναι αυτή που περιέγραψε η Φον Ντερ Λαιεν δηλαδή χρήση του κοινοτικού προϋπολογισμού προκειμένου η ΕΕ να δανειστεί κεφάλαια από τις αγορές, τα οποία θα δανείσει στη συνέχεια στις χώρες-μέλη, σωστά;
Ακριβώς αυτή θα είναι η λύση. Αλλά εδώ υπάρχει ένα σημαντικό ερώτημα. Αυτό θα αφορά μόνο την Ευρωζώνη ή όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση; Υπάρχει μια πολύ μεγάλη διαφορά. Αν ο μηχανισμός αυτός θα αφορά μόνο την Ευρωζώνη, τότε εμπλέκει την ΕΚΤ, τον ESM, κλπ. Ο κοινοτικός ωστόσο προϋπολογισμός εμπλέκει το σύνολο και των 27 χωρών. Εδώ λοιπόν μένει να φανεί τι στάση θα τηρήσουν οι χώρες εκτός Ευρωζώνης, όπως η Πολωνία και η Τσεχία.
- Εκτιμάτε ότι θα συμφωνήσουν σε ένα τέτοιο σχήμα οι Ισπανία και οι Ιταλοί;
Θα το δεχθούν γιατί γνωρίζουν ότι το σενάριο του κορονο-ομολόγου έχει φύγει εντελώς από το τραπέζι, και από την στιγμή που το πακέτο θα είναι μεγάλο, της τάξης του 1-1,5 τρισεκατομμυρίου ευρώ ή και παραπάνω, θα μπορούν να “πουλήσουν” την συμφωνία στο εσωτερικό τους ως νίκη.
- Σύμφωνα πάντως με δηλώσεις Ισπανών αξιωματούχων, έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας προκειμένου να φτάσουμε σε μια οριστική συμφωνία..
Ακριβώς αυτό λέω και εγώ. Σήμερα θα υπάρξει ενός είδους πολιτικής συμφωνία, μια συμφωνία επί της αρχής. Η τελική συμφωνία χρειάζεται επεξεργασία, προσθήκη όλων αυτών των λεπτομερειών καθώς θα πρόκειται για ένα σύνθετο αρχιτεκτονικό σχήμα. Εκτιμώ λοιπόν ότι θα χρειασθεί να περάσει και το καλοκαίρι προκειμένου να ενσωματωθούν στο τελικό κείμενο όλες αυτές οι επίμαχες λεπτομέρειες που θα το καταστήσουν λειτουργικό. Δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένει κανείς ένα τέτοιο μηχανισμό μέσα σε μερικές εβδομάδες. Είναι πάρα πολλά όσα πρέπει να αποφασιθούν και όσα στην πορεία θα αλλάξουν.
Το κλειδί είναι κατά πόσο οι ευρωπαίοι ηγέτες θα συμφωνήσουν ότι η πανδημία αποτελεί πρόβλημα της Ευρωζώνης ή της ΕΕ. Και αυτό εκτιμώ ότι θα αποφασισθεί σήμερα. Εφόσον συμφωνήσουν οι Πολωνοί, οι Τσέχοι και οι Ούγγροι, τότε αυτό θα αποτελέσει μια μεγάλη επιτυχία. Και αυτό καθώς οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δεν έχουν πληγεί από την πανδημία όσο ο Νότος. Επομένως να συμφωνήσουν να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της κρίσης ο κοινοτικός προϋπολογισμός, λαμβάνοντας οι ίδιοι εγγυήσεις ότι δεν θα εισπράξουν λιγότερα κοινοτικά κονδύλια απ’ όσα τους αναλογούσαν αρχικά, τότε αυτό θα είναι εξαιρετικά σημαντικό.
- Τελικά αυτό το σχήμα θα είναι αρκετό προκειμένου η Ευρωζώνη να αποφύγει μια κρίση χρέους στην συνέχεια;
Όχι, δεν είμαι σίγουρος ότι θα είναι αρκετό. Αλλά ας δούμε πως έχει η κατάσταση αυτή την στιγμή. Καταρχήν σήμερα μάλλον θα υπάρξει συμφωνία για ένα μεγάλο πακέτο, αλλά από εκεί και πέρα τα πάντα θα εξαρτηθούν από την διάρκεια της επιδημιολογικής κρίσης, του lockdown των οικονομιών, όπως επίσης ποια θα είναι η πολιτική κατάσταση στην Ιταλία, η οποία μπορεί να βρεθεί αντιμετώπιση ανά πάσα στιγμή με μια κρίση χρέους για πολλούς λόγους. Δεν ξέρουμε επομένως αν το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ είναι αρκετό, δεν ξέρουμε ποια θα είναι αύριο η πολιτική κατάσταση σε Ιταλία και Ισπανία, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τι θα συμβεί το προσεχές διάστημα.
- Ωστόσο, το βασικό διακύβευμα στην Ευρωζώνη ήταν και παραμένει να αποφευχθεί μια κρίση χρέους, σωστά;
Ναι, ωστόσο κανείς δεν ξέρει ποιο είναι το σημείο κινδύνου και δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς αυτή την στιγμή από τους Ευρωπαίους πολιτικούς ένα λεπτομερές πλάνο αντιμετώπισης της κρίσης σε μια τόσο ρευστή κατάσταση. Η χώρα κλειδί για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις είναι η Ιταλία. H μεγάλη βόμβα ήταν και παραμένει το ιταλικό χρέος. Το βασικό ζήτημα της Ευρωζώνης αφορά το ιταλικό χρέος, τυχόν πρόβλημα με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία, ενώ κάτι αντίστοιχο αλλά μικρότερης έκτασης μπορεί να συμβεί και με την Ισπανία. Κοιτάζοντας τις κρίσεις χρέους, πάντοτε σχετίζονται με το εγχώριο πολιτικό σύστημα.
