Του Ανδρέα Τσιλογιάννη*
Η παγκόσμια ατζέντα για το κλίμα είναι σαφέστερη από ποτέ.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον πιστοποιεί στην Έκθεσή του για το 2018 το Αέριο Εκπομπών, όπως και ότι η θερμοκρασία της Γης προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 3 ° C έως το 2100, δηλαδή το διπλάσιο του ορίου θέρμανσης 1,5 ° C από τη Συμφωνία των Παρισίων (2015).
Γνωρίζουμε ότι οι ζημίες που προκαλούνται από τις κλιματικές αλλαγές πολλαπλασιάζονται όσο το βλέμμα μπορεί να δει, α) ότι για να παραμείνουμε κάτω από το όριο θέρμανσης 1,5 ° C είναι απαραίτητο να μηδενίσουμε τις καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου μέχρι το 2050 και στη συνέχεια να διατηρήσουμε ένα αρνητικό ισοζύγιο, και β) ότι ο στόχος με μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 είναι εφικτός και κυρίως προσιτός.
Το μόνο που μένει είναι να προχωρήσουμε σε δράση.
Κακά νέα και καλά νέα
Ο παγκόσμιος ισολογισμός των κλιματικών καταστροφών του 2018 είναι πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια.
Mόνο οι ΗΠΑ έχουν χάσει κατά μέσο όρο 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως κατά την περίοδο 2014-2018.
Λόγω της κλιματικής αλλαγής, το κόστος ασφάλισης προβλέπεται να αυξηθεί.
Οι τελευταίες μελέτες σχετικά με το κλίμα υποδεικνύουν πολύ χειρότερα σενάρια εάν δεν είμαστε σε θέση να συμμορφωθούμε με το όριο θέρμανσης 1,5 ° C που συμφωνήθηκε από τις χώρες που συμμορφώνονται με τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015.
Για το σκοπό αυτό απαιτούνται δύο βασικές αλλαγές, οι οποίες θα βασίζονται σε πηγές μηδενικού άνθρακα και σε ένα παγκόσμιο γεωργικό σύστημα βασισμένο στη βιώσιμη εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων και των πόρων του εδάφους.
Υπάρχουν ενδείξεις επιτάχυνσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ή ακόμη και εκτός ελέγχου της αλλαγής του κλίματος.
Κατά το τελευταίο μισό περίπου αιώνα, η θερμοκρασία της γης έχει αυξηθεί κατά περίπου 0,2 ° C ανά δεκαετία.
Από το 2013, ωστόσο, ο ρυθμός θέρμανσης ήταν πάνω από 0,3 ° C ανά δεκαετία.
Οι φυσικές αντιδράσεις ενισχύουν τις ανθρωπογενείς επιπτώσεις στο κλίμα.
Πρόσφατα, παρατηρήθηκε μια ανησυχητική αύξηση των συγκεντρώσεων μεθανίου στην ατμόσφαιρα και μία από τις πιθανές αιτίες είναι η φυσική απελευθέρωση μεθανίου από τους θερμότερους τροπικούς βάλτους.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το επικίνδυνο φαινόμενο της απελευθέρωσης μεθανίου θα μπορούσε να επιδεινώσει σημαντικά την ανθρωπογενή αύξηση της θερμοκρασίας κατά την διάρκεια του αιώνα μας.
Οι τεχνολογίες υπάρχουν
Τα καλά νέα είναι ότι διαθέτουμε τις απαραίτητες τεχνολογίες για να κερδίσουμε την πρόκληση.
Νέες μελέτες δείχνουν ότι μέχρι το 2050, οι αιολικές, ηλιακές, υδροηλεκτρικές και άλλες πηγές ενέργειας με μηδενικές εκπομπές άνθρακα θα είναι σε θέση να αντικαταστήσουν πλήρως τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο (μεθάνιο).
Ήδη σήμερα, σε πολλές χώρες του κόσμου, το κόστος των ηλιακών φωτοβολταϊκών είναι συγκρίσιμο ή ακόμα χαμηλότερο από αυτό των ορυκτών καυσίμων.
Επιπλέον οι πιο προηγμένες τεχνολογίες αποθήκευσης μεταβλητών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας επιτρέπουν μια ασφαλή, ευέλικτη και οικονομική μετάβαση στην πράσινη ηλεκτρική ενέργεια.
Πρέπει να προστεθεί ότι χάρη στην ταχεία πρόοδο και τη μείωση του κόστους των οχημάτων ηλεκτρικών συσσωρευτών, τα αυτοκίνητα του μέλλοντος θα κινούνται με πράσινο ηλεκτρισμό αντί για πετρέλαιο.
Στην περίπτωση συστημάτων μεταφοράς που δεν προσφέρονται για ηλεκτρική ενέργεια από την μπαταρία, όπως η θαλάσσια ναυσιπλοΐα και η αεροπορία μεγάλων αποστάσεων, η πράσινη ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή καθαρών καυσίμων.
Τα κτίρια μπορούν επίσης να θερμανθούν με ηλεκτρική ενέργεια, με αντλίες θερμότητας, αντί για ντίζελ.
Το ίδιο ισχύει και για τις βιομηχανικές διεργασίες όπως η παραγωγή τσιμέντου και χάλυβα, οι οποίες προσανατολίζονται ολοένα και περισσότερο προς τις τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών.
Η υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου χρήσης γης συμπληρώνει την εικόνα.
Μια πρόσφατη μελέτη προειδοποιεί ότι εάν δεν αλλάξει πορεία, περίπου ένα εκατομμύριο είδη προορίζονται για εξαφάνιση.
Μέρος του προβλήματος έγκειται στην ίδια την κλιματική αλλαγή.
Το υπόλοιπο όμως εξαρτάται από μη βιώσιμη γεωργία που οδηγεί σε αποδάσωση, εγκατάλειψη της γης και μεγάλες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και μεθανίου.
Ευτυχώς, η βιώσιμη διαχείριση των δασών και η ανάκαμψη των εγκαταλελειμμένων γαιών μπορεί να είναι πιο επικερδής από το σημερινό ακριβό σύστημα.
Τα εμπόδια στην παγκόσμια δράση
Ποια είναι λοιπόν η συγκράτηση της παγκόσμιας δράσης;
Για να είμαστε ειλικρινείς, ελάχιστα σε τεχνολογικό και οικονομικό επίπεδο.
Υπάρχουν ακόμη τέσσερα εμπόδια που πρέπει να αρθούν για να πάρει ο κόσμος την πορεία της κλιματικής ασφάλειας, αλλά καμία από αυτές δεν είναι ανυπέρβλητη.
To πρώτο εμπόδιο είναι η έλλειψη πραγματικά τολμηρών έργων.
Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότερες κυβερνήσεις πίστευαν ότι θα μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά την πολυτέλεια της αναμονής.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό δεν συμβαίνει.
Κάθε χώρα πρέπει να καλέσει τους καλύτερους επιστήμονες και μηχανικούς της να βρουν τον δρόμο για τον περιορισμό των εκπομπών μέχρι το 2050.
Οι εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών είναι έτοιμοι να παράσχουν βοήθεια.
Το δεύτερο εμπόδιο είναι η αντίσταση των καθιερωμένων συμφερόντων.
Οι βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων έχουν προσπαθήσει από καιρό να αρνηθούν την αλλαγή του κλίματος ή να καθυστερήσουν την δράση για την εξουδετέρωση του φαινομένου.
Σήμερα όμως οι κυριότερες εταιρείες του κλάδου έχουν λάβει σαφείς θέσεις.
Ας κατανοήσουμε ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Η BP, η Shell, η νορβηγική Equinor , η Total, η Eni και άλλοι πιεστικά πιέζουν για ταχύτερη δράση και προσανατολισμό του ενεργειακού τους συνδυασμού προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Το τρίτο εμπόδιο είναι η πολιτική των χωρών παραγωγής ορυκτών καυσίμων.
Η συντριπτική πλειοψηφία των κυβερνήσεων του κόσμου τάσσεται υπέρ της απαλλαγής από τον άνθρακα.
Η τσάντα αντίστασης συγκεντρώνεται σε μια χούφτα χώρες: ΗΠΑ, Ρωσία, Αυστραλία, Καναδάς, Σαουδική Αραβία μερικοί από τους μεγάλους παραγωγούς απολιθωμάτων.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ αποφάσισε να αποσυρθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού. Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα χρηματοδοτείται από την Big Coal και την Big Oil.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ωστόσο ότι ακόμη και στις ΗΠΑ η μείωση του άνθρακα προχωρά γρήγορα, σε κρατικό και τοπικό επίπεδο, τουλάχιστον σε περιοχές της χώρας που δεν είναι κατάλληλες για την παραγωγή ορυκτών καυσίμων.
Το τέταρτο εμπόδιο είναι ο εθνικισμός.
Η καθαρή ενέργεια απαιτεί περιφερειακή συνεργασία για τη σύνδεση του ενεργειακού δικτύου με τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Αν μια συγκεκριμένη περιοχή είναι συννεφιασμένη, μια άλλη θα είναι ηλιόλουστη.
Με την επέκταση του δικτύου σε περισσότερες χώρες, ίσως μέχρι την ένταξη της Ευρώπης στην Ασία, το κόστος της μετάβασης στην ασφαλή και καθαρή ενέργεια θα μειωθεί δραματικά.
Ώρα να προσπεράσουμε τα εμπόδια και να φτάσουμε σε μηδενικές εκπομπές το 2050 ώστε να κάνουμε τον πλανήτη μας βιώσιμο.
Τι λέτε μπορούμε να πετύχουμε τον συγκεκριμένο στόχο ή θα θέσουμε σε περαιτέρω κίνδυνο τον έτσι κι αλλιώς βεβαρημένο πλανήτη ;
Πηγή: Ilsole24ore.it, University of Columbia, NY Times
*Ο αρθρογράφος κ. Ανδρέας Τσιλογιάννης είναι δημοσιογράφος - πολιτικός αναλυτής.
@mail: [email protected]
Twitter: TsiloyannisAnd
Facebook: Andreas Tsiloyannis
