Της Άννας Διαμαντοπούλου*
Τον Μάρτιο του 2019 μερικές δεκάδες μαθητές και φοιτητές διαδήλωσαν στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη με κεντρικό σύνθημα «ο πλανήτης που εσείς καταστρέφετε είναι ο κόσμος που εμείς κληρονομούμε».
Τα παιδιά αυτά συντονίστηκαν με την παγκόσμια κινητοποίηση των μαθητών σε όλο τον πλανήτη ακολουθώντας τη δράση της Σουηδής μαθήτριας Greta Thunberg. Στις κινητοποιήσεις αυτές συμμετείχαν 112 χώρες και περίπου 2.000 πόλεις. Νιάτα, πολύχρωμα πλακάτ, αγωνία για το μέλλον, αυθόρμητη νεανική γλώσσα.
Αυτή είναι η πρωτοπορία των νέων που κοιτούν στον 21ο αιώνα και όχι οι σφιχτές κομματικές μάσκες με τα ρόπαλα και τις κομματικές σημαίες που είδαμε να διαδηλώνουν και να γίνονται πρωτοσέλιδα διαφημίζοντας δήθεν νεολαίους μιας δήθεν Αριστεράς με διακύβευμα το δήθεν άσυλο.
Το θέμα του ασύλου έρχεται και επανέρχεται κυρίως λόγω της ανομίας και της βίας που επικρατεί στα μεγάλα Πανεπιστήμια των μεγάλων πόλεων. Οι φοιτητές και οι μαθητές θα μπορούσαν να διαδηλώνουν και να απαιτούν συνολικά ένα κανονικό Πανεπιστήμιο χωρίς τις ελληνικές οπισθοδρομικές αντιλήψεις και στρεβλώσεις.
Το άσυλο δεν είναι από μόνο του μεταρρύθμιση, είναι ένα πρώτο συμβολικό βήμα για την μεταρρύθμιση της διοίκησης του πανεπιστημίου που είναι το μεγάλο ζητούμενο.
Το 2011, 255 βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου αποφάσισαν με την ψήφο τους μία ολιστική μεταρρύθμιση στα Πανεπιστήμια με στόχο ένα νέο διοικητικό μοντέλο, την υποστήριξη της ακαδημαϊκής αριστείας, την αξιοκρατία, την εξωστρέφεια την διεθνοποίηση και την αυτοδιοίκηση των Πανεπιστημίων.
Η μεταρρύθμιση αφορούσε φυσικά και στην προστασία των πανεπιστημίων, με υιοθέτηση των βασικών αρχών των ευρωπαϊκών και αμερικανικών ιδρυμάτων.
Δύο ήταν τα βασικά σημεία που αφορούσαν στην προστασία των πανεπιστημίων, ενταγμένα στην συνολική αλλαγή λειτουργίας των ιδρυμάτων.
Το πρώτο σημείο αφορούσε στην οργάνωση του ιδίου του πανεπιστημίου.
Το Συμβούλιο όφειλε να παρουσιάσει σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Οργανισμό (κάτι σαν Σύνταγμα) και Κανονισμό Λειτουργίας.
Ο Οργανισμός έπρεπε να αναφέρεται με σαφήνεια στις υπηρεσίες προστασίας πχ. Ηλεκτρονικό σύστημα εισόδου – εξόδου, ενδεχόμενη συνεργασία με ιδιωτικές υπηρεσίες ασφάλειας ή ακόμα και πανεπιστημιακή αστυνομία.
Ο Κανονισμός όφειλε να θέσει τους κανόνες συμπεριφοράς και λειτουργίας όλης της πανεπιστημιακής κοινότητας, καθώς και τις ποινές σε περίπτωση καταπάτησης των κανόνων. Αυτό σημαίνει πως αν κάποιος πχ. φοιτητής καταστρέφει δημόσια περιουσία ή εμποδίζει την λειτουργία των πανεπιστημιακών διαδικασιών, υφίσταται ποινές από την διοίκηση του πανεπιστημίου που μπορεί να φτάσουν μέχρι την αποβολή του.
Το δεύτερο σημείο αφορούσε το θέμα του ασύλου.
Στα πλαίσια του Δημοκρατικού πολιτεύματος, δεν νοείται ύπαρξη «ασύλων», που εν τέλει οδηγούν στην καταστρατήγηση της ελευθερίας κάποιων από κάποιους άλλους, που δεν ανέχονται τη λειτουργία της Δημοκρατίας στην πράξη. Που θέλουν να υποτάξουν στις δικές τους απόψεις, τις απόψεις των άλλων και όταν αυτό δεν το πετυχαίνουν με την πειθώ και τη χρήση δημοκρατικών μέσων, τότε μετέρχονται βία σε κάθε της μορφή.
Ο νόμος που ψηφίστηκε το 2011 ήταν εξαιρετικά απλός και σαφής:
1. Στα Α.Ε.Ι. κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών.
2. Σε αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των Α.Ε.Ι. εφαρμόζεται η κοινή νομοθεσία.
Και, φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν ενέτασσε το θέμα του ασύλου στα ζητήματα αποκλειστικά του αστυνομικού ενδιαφέροντος ή της αντεγκληματικής πολιτικής. Τέτοιο είδους μονοσήμαντη αντιμετώπιση, θεωρώ ότι συνιστά σοβαρό λάθος.
Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μία μεταρρύθμιση η οποία επιχειρούσε να ανοίξει το δρόμο προκειμένου τα ελληνικά Πανεπιστήμια να μπουν σταδιακά στον χάρτη των πιο προηγμένων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων του σύγχρονου κόσμου.
Για το λόγο αυτό δημιουργούσε Ανεξάρτητες Διοικήσεις, Ακαδημαϊκή Ηγεσία, Οργανισμό λειτουργίας και Κανονισμό.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κατήργησε τη μεταρρύθμιση το 2015, με πρώτη την διάταξη που αφορούσε το άσυλο. Το στοιχείο πολιτικής κατάπτωσης είναι ότι ανάμεσα στους βουλευτές που ψήφισαν την κατάργησή της, βρίσκονται και κάποιοι οι οποίοι την είχαν υπερψηφίσει το 2011!
Η αντίληψη ότι κάποιοι χώροι, όπως αυτοί των Πανεπιστημίων, προσφέρονται για άσκηση κάθε λογής βίας και διάπραξη αδικημάτων, χωρίς η πολιτεία να μπορεί να παρέμβει άμεσα και αποτελεσματικά, είναι σαφώς αντίθετη με τον πυρήνα του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.
Αυτός ο πυρήνας είναι που προστατεύει, μεταξύ άλλων, την ελεύθερη σκέψη και τη διακίνησή της, την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών οπουδήποτε, καθώς και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
Βεβαίως θα ήταν αυταπάτη να πιστέψουμε ότι η αλλαγή ενός νόμου θα αλλάξει τα πάντα σε μια μέρα.
Η αλλαγή που οι Έλληνες πολίτες θέλουν για τα πανεπιστήμια της χώρας, προϋποθέτει τον συνδυασμό του νομικού πλαισίου που ορίζει τον τρόπο αυτοδιοίκησης των πανεπιστημίων, την πολιτική βούληση για την εφαρμογή του νόμου και κυρίως μία πανεπιστημιακή ηγεσία που θα τολμήσει να καινοτομήσει και να δράσει προς όφελος του πανεπιστημίου συνολικά.
* Η Αννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη - πρ. Επίτροπος ΕΕ - πρ. Υπουργός Παιδείας.
