«Με συγκινούν και με ενδιαφέρουν όλα όσα σχετίζονται με τους πραγματικούς ανθρώπους. Αυτό που κάποιοι ονομάζουμε «ανθρωπίλα» είναι η δεξαμενή από την οποία αντλώ τα θέματα μου. Γλυκιές, πικρές, χαρούμενες, στενάχωρες, σοβαρές, αστείες, δεν έχει σημασία. Το μόνο που έχει σημασία είναι κάθε ιστορία να κουβαλά αλήθειες, και να συνδέει τα ιδιωτικά βάσανα με το δημόσιο βίο χωρίς να αποπνέει στράτευση ή χαύνωση. Δε γίνεται διαφορετικά. Παραείμαστε πολλοί για να κάνουμε πως οι άλλοι εκεί έξω δεν υπάρχουν.»
Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης δεν είναι από τους συγγραφείς που κάνουν τα στραβά μάτια στη ζωή. Με εντυπωσιακή είσοδο στην λογοτεχνία [«Η συνάντηση» από τις εκδόσεις Ίνδικτος, μας σύστηνε ήδη ένα μεγάλο συγγραφέα], ήταν από τους πρώτους που έγραψε για την κρίση σε ένα καθόλα βαθιά ανθρώπινο μυθιστόρημα «Η πόλη και η σιωπή».
Με πάνω από δέκα βιβλία στο ενεργητικό του, τα πιο πρόσφατα «Σε ποιόν ανήκει η κόλαση», «Η πολιτεία των παπουτσιών και ο ξυπόλυτος Ιππόλυτος», «Η Άννα και οι αρσενικοί», μιλώντας στο liberal.gr μας μυεί στα μυστικά της δικής του γραφής:
«Το μόνο που χρειάζομαι είναι ένα τραπέζι και μια καρέκλα, υπομονή ώσπου να στερεωθεί εντός μου η ανησυχία μου κάθε φορά και καθαρό μυαλό για να ξέρω αν έχω ή δεν έχω ιστορία. Αν όντως υπάρχει ιστορία, απλά κάθομαι και τη γράφω», είναι από τα πρώτα που θα μας πει.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα:
- Κύριε Τζαμιώτη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Τα τελευταία 35 χρόνια ζω σαν αστικός νομάς. Για λόγους που δεν χρειάζεται να αναφέρουμε εδώ έχω μείνει σε περισσότερα από δεκαπέντε σπίτια από τότε που πρωτοξεκίνησα να γράφω. Σπίτια μεγάλα, σπίτια τρύπες, σπίτια με υπέροχα μπαλκόνια ή με θέα μίζερους ακάλυπτους, σπίτια ως επί το πλείστον χωρίς προσωπικές μνήμες ή βιώματα.
Το μόνο που χρειάζομαι είναι ένα τραπέζι και μια καρέκλα, υπομονή ώσπου να στερεωθεί εντός μου η ανησυχία μου κάθε φορά και καθαρό μυαλό για να ξέρω αν έχω ή δεν έχω ιστορία. Αν όντως υπάρχει ιστορία, απλά κάθομαι και τη γράφω.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Όσο μεγαλώνω τόσο πείθομαι ότι κάθε ιστορία θέτει τους όρους της. Κάποιες ιστορίες στέκονται εκεί μπροστά σου ολόκληρες από την αρχή ως το τέλος, άλλες μοιάζουν με σκοτεινά αινίγματα που περιμένουν τη λύση τους. Ποτέ δεν υπάρχει ένας τρόπος μονάχα, ποτέ δεν είναι το ίδιο.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Η ζωή είναι γεμάτη γωνίες, ποτέ δεν ξέρεις τι θα παρουσιαστεί μπροστά σου. Οι μικροθρίαμβοι και οι μικροσυντριβές είναι στο καθημερινό πρόγραμμα όλων μας. Ως εκ τούτου δεν πιστεύω πως υπάρχουν ιδανικές συνθήκες συγγραφής. Αν έχεις ιστορία και βρεις την όρεξη να την ξεκινήσεις και να την ολοκληρώσεις, τότε θα γράψεις. Ωστόσο μπορώ να πω ότι για να τελειώσω την «Εφεύρεση της σκιάς» επέβαλα στον εαυτό μου απόλυτη αφωνία δύο μηνών. Ήταν μια παράξενη εποχή, ακόμη και κοντινοί μου άνθρωποι πίστευαν πως είχα τρελαθεί βλέποντας με να συνεννοούμαι μόνο με σημειώματα. Για μένα ωστόσο ήταν καθαρτήρια διαδικασία και γι? αυτό ίσως θεωρώ το συγκεκριμένο βιβλίο από τα πιο άρτια που έχω καταφέρει να γράψω.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Φοβάμαι πως είμαι ακατάλληλος να απαντήσω στην ερώτηση σας καθώς προϋποθέτει μια αποστασιοποίηση από τα βιβλία μου που ομολογώ δεν μου είναι εύκολη. Αλλά αν πρέπει οπωσδήποτε να πω κάτι θα έλεγα πως η δουλειά μου περιστρέφεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο γύρω από τρεις βασικούς άξονες. Τη σχέση ή μάλλον την αλληλεπίδραση ιδιωτικού και δημόσιου βίου, την ανάγκη μου να κρατήσω ζωντανή μέσα μου την πίστη μου στους ανθρώπους και τη σημασία που παίζει η αγάπη ή η έλλειψη της στη ζωή οποιουδήποτε.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Με συγκινούν και με ενδιαφέρουν όλα όσα σχετίζονται με τους πραγματικούς ανθρώπους. Αυτό που κάποιοι ονομάζουμε «ανθρωπίλα» είναι η δεξαμενή από την οποία αντλώ τα θέματα μου. Γλυκιές, πικρές, χαρούμενες, στενάχωρες, σοβαρές, αστείες, δεν έχει σημασία. Το μόνο που έχει σημασία είναι κάθε ιστορία να κουβαλά αλήθειες, και να συνδέει τα ιδιωτικά βάσανα με το δημόσιο βίο χωρίς να αποπνέει στράτευση ή χαύνωση. Δε γίνεται διαφορετικά. Παραείμαστε πολλοί για να κάνουμε πως οι άλλοι εκεί έξω δεν υπάρχουν.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Φαντάζομαι να είναι ανθρώπινος, δηλαδή γεμάτος αντιφάσεις. Με άλλα λόγια να ανήκει στον πραγματικό κόσμο. Αυτό ουσιαστικά περιλαμβάνει τους πάντες. Από τους πλέον χαρισματικούς ή ιδιόρρυθμους μέχρι τους πλέον συνηθισμένους ή αόρατους.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Αντιμετωπίζω τον οποιοδήποτε συναντώ ή γνωρίζω ως δυνάμει ήρωα κάποιας από τις ιστορίες που ίσως γράψω. Καμιά φορά χρειάζεται να συνθέσεις δύο ή και περισσότερα πρόσωπα για να αντικρίσεις έναν ενδιαφέροντα ήρωα ή μια ενδιαφέρουσα ηρωίδα αλλά το νόημα δεν αλλάζει. Ως εκ τούτου, αν έχεις τις κεραίες σου τεντωμένες και σ? αρέσει να ζεις ανάμεσα σ? άλλους ανθρώπους, οι ευκαιρίες για αλληλεπίδραση δεν λείπουν ποτέ. Καμιά φορά ακόμη και ένα φευγαλέο βλέμμα από κάποιον άγνωστο που δεν πρόκειται να συναντήσεις ποτέ ξανά, μπορεί να αποδειχτεί αρκετό για να αρχίσεις τις εικασίες που με τη σειρά τους οδηγούν σε σκέψεις που ενίοτε αποδεικνύονται γόνιμες.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Νομίζω πως το πρώτο βιβλίο που με εντυπωσίασε δεν ήταν πραγματικό βιβλίο αλλά μια σειρά κόμικς. Τα τεύχη του «Μια φορά και έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος», ήταν για μένα μια αποκάλυψη. Το αμέσως πιο επιδραστικό ανάγνωσμα εκείνα τα χρόνια ήταν οι ιστορίες γουέστερν του Λούις Λ? Αμούρ που κυκλοφορούσαν σε εκδόσεις τσέπης. Η σχέση μου με την «πραγματική» λογοτεχνία ήρθε αργότερα.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Αγαπώ ιδιαίτερα τον «Μεσόστυλο» του Γιασάρ Κεμάλ και τον «Ζητιάνο» του Καρκαβίτσα. Είναι δυο βιβλία που μιλούν για το καλό και το κακό χωρίς ηθικολογίες και συναισθηματισμούς. Είναι δυο ιστορίες παραδειγματικές για μένα. Τους οφείλω πολλά.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Εκτός από τον Κεμάλ και τον Καρκαβίτσα που ανέφερα ήδη, αγαπώ ή μάλλον μαθητεύω και πλάι στον Φραγκιά, τον Παπαδίτσα, τον Πάνου, τον Μελβίλ, τον Χάρντι, τον Πάουντ, τον Κοτζιά, τον Καμπανέλλη, εσχάτως τον Μπολάνιο, τον Πιραντέλο, την Γέλινεκ, και άλλους, η λίστα είμαι μακριά.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Δεν σταματώ να διαβάζω τις μέρες που γράφω και όσο για μουσική το μόνο που αλλάζει είναι ότι ακούω πιο συγκεκριμένα πράγματα από ότι τον υπόλοιπο καιρό. Γίνομαι για παράδειγμα εμmονικός με τα νυχτερινά του Τζον Φλόιντ. Η ζωγραφική, η φωτογραφία και βέβαια ο κινηματογράφος αποτελούν επίσης μέρος της καθημερινότητας είτε γράφω είτε όχι.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Δουλεύω πάνω σε μια ιστορία που εκτυλίσσεται στην κατεχόμενη Αθήνα του 1943. Πρόκειται για μια ιστορία έρωτα και προσωπικής εκδίκησης χωρίς το παραμικρό ιδεολογικό πρόσημο σε μια κρίσιμη, σκοτεινή και γεμάτη δογματισμό περίοδο τα απόνερα της οποίας φτάνουν ως τις μέρες μας.
