Ρεαλιστικές χαρακτηρίζει τις παραδοχές του Σχεδίου Προϋπολογισμού 2021 ο αν. υπουργός Οικονομικών (ΑνΥΠΟΙΚ) Θόδωρος Σκυλακάκης, εφόσον όμως ισχύσει η βασική συνθήκη που αφορά την υποχώρηση της πανδημίας. Η συνθήκη αυτή προβλέπει, όπως αναφέρει ο ΑνΥΠΟΙΚ, την υποχώρηση της πανδημίας στο β' τρίμηνο του 2021. Η θετική εξέλιξη βασίζεται και στις κοινοτικές ροές, οι οποίες αν και ανέρχονται στο 3% του ΑΕΠ, εν τούτοις η κυβέρνηση τις συνυπολογίζει στο 2%.
Όσον αφορά τα έσοδα, ο κ. Σκυλακάκης αναφέρει ότι η «Θάλεια» στην Εύβοια και ο «Ιανός» σε Δυτ. Ελλάδα και Καρδίτσα κόστισαν στα έσοδα 1,2 δισ. ευρώ. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν βλέπει άλλες υστερήσεις, πέραν βεβαίως όσων έχουν προβλεφθεί στο Σχέδιο Προϋπολογισμού.
Μιλώντας ως ο επικεφαλής του Ταμείου Ανάκαμψης, ο ΑνΥΠΟΙΚ χαρακτηρίζει ιστορική ευκαιρία για τη χώρα την ορθή αξιοποίησή του. Σημειώνει ότι η πρόκληση είναι μεγαλύτερη εκείνης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και αναφέρει ότι θα απαιτηθεί νομοθετική απλοποίηση, ψηφιοποίηση διαδικασιών, αυξημένα κίνητρα σε όσους διεκπεραιώνουν το δύσκολο έργο των διαγωνιστικών διαδικασιών και της υλοποίησης των έργων κ.ά. Επίσης καλεί τον ιδιωτικό τομέα να αναζητήσει το κλειδί της επιτυχίας του στα εργοτάξια και όχι στις αίθουσες των δικαστηρίων.
Συνέντευξη στον Βαγγέλη Μανδραβέλη
- Κατά πόσο είναι ρεαλιστικοί οι στόχοι του προσχεδίου του προϋπολογισμού σχετικά με τους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ τόσο στη φετινή όσο και στην επόμενη χρονιά; Θυμίζω ότι τον Μάιο το υπουργείο έκανε λόγο για πτώση του ΑΕΠ μέσα στο 2020 κατά 4,7%, ενώ πλέον μιλάμε για υποχώρηση 8,2%.
Τον Μάιο το υπουργείο έκανε δύο σενάρια, ένα με ύφεση 4,7% και υπόθεση ότι ο κορονοϊός είχε εποχικότητα και θα υποχωρούσε το καλοκαίρι στην Ευρώπη και ένα με δυσμενείς υποθέσεις για τον τουρισμό, το οποίο δυστυχώς τελικά επαληθεύτηκε, με 7,9%. Σε σχέση με το επόμενο έτος, η βασική μας υπόθεση είναι ότι το πρόβλημα του κορονοϊού θα υποχωρήσει στο δεύτερο τρίμηνο του 2021 και θα υπάρχει μια μερική ανάκαμψη του τουρισμού της τάξης του 60% σε σχέση με το 2019 και μια συντηρητική απορρόφηση των πρόσθετων ευρωπαϊκών πόρων, που είναι της τάξεως των 5 δισ. ευρώ για το 2021. Είναι υποθέσεις λογικές, που εμπεριέχουν όμως το στοιχείο της αβεβαιότητας, ιδίως σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας και την ταχύτητα και τον βαθμό εμβολιασμού του πληθυσμού. Εξ ου και έχουμε κι ένα δεύτερο δυσμενές σενάριο, αν η πανδημία εξελιχθεί διαφορετικά. Ζούμε σε παράξενες εποχές και σχεδιάζουμε εκ των πραγμάτων αναλόγως.
- Πώς εξελίσσεται η πορεία των εσόδων και ποια είναι μέχρι στιγμής η επίδραση που έχει δημιουργηθεί τόσο εξαιτίας της πανδημίας όσο και εξαιτίας των φυσικών καταστροφών (Εύβοια, Καρδίτσα, Δυτ. Ελλάδα κ.λπ.);
Τα έσοδα πήγαν πολύ καλά τον Αύγουστο. Ο Σεπτέμβριος, αντίθετα, ήταν δύσκολος, όχι τόσο εξαιτίας των άμεσων επιπτώσεων της πανδημίας όσο κυρίως για τεχνικούς λόγους, δηλαδή λόγω της αναβολής της πρώτης δόσης του ΕΝΦΙΑ, της επιμήκυνσης των δόσεων του φόρου εισοδήματος νομικών και φυσικών προσώπων και της δραστικής μείωσης της προκαταβολής φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων για τις πληττόμενες επιχειρήσεις. Μόνο οι αναβολές και επιμηκύνσεις -χωρίς να λαμβάνω υπόψη πανδημία και «Ιανό»- μας έχουν κοστίσει πάνω από 1,2 δισ. τον Σεπτέμβριο. Συνολικά όμως δεν βλέπω υστέρηση πέραν της προβλεφθείσας στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, καθώς τον Οκτώβριο πάμε ήδη πολύ καλύτερα και η κουλτούρα πληρωμών παραμένει ανεπηρέαστη. Οι αναθεωρημένοι -με βάση την πανδημία- στόχοι των εσόδων θα επιτευχθούν.
- Στο προσχέδιο προϋπολογισμού η ανεργία στο τέλος του χρόνου εκτιμάται ότι θα ανέλθει μόλις κατά 1,3 μονάδα και ότι του χρόνου θα μειωθεί. Δεν θεωρείτε ότι αυτά συνιστούν μάλλον αισιόδοξη εκτίμηση;
Είναι η πρόβλεψη των υπηρεσιών και ανταποκρίνεται, πιστεύω, στην πολύ μεγάλη προσπάθεια που έχουμε κάνει για να υποστηρίξουμε τις επιχειρήσεις και την εργασία στη δύσκολη αυτή περίοδο. Στηρίζεται άλλωστε στα στοιχεία που έχουν υπάρξει για τους μήνες που έχουν ήδη περάσει και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν -σε σχέση με την εποχικότητα της εργασίας- οι κλάδοι που κατ' εξοχήν πλήττονται, όπως είναι η εστίαση και ο τουρισμός.
- Το προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπει για το 2021 δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης άνω των 5 δισ. ευρώ και επίδραση 2% επί του ΑΕΠ. Κατά πόσο θεωρείτε ότι είναι εφικτός ένας τέτοιος στόχος, με δεδομένο ότι το Ταμείο δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί;
Τα χρήματα αυτά αφορούν κατ' αρχήν το Ταμείο Ανάκαμψης, η προκαταβολή για το οποίο δίδεται με την έγκριση του Εθνικού Σχεδίου που προβλέπεται στο δεύτερο τρίμηνο του 2021 και την πρώτη εξαμηνιαία δόση που είναι ρεαλιστικό να αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους. Αφορούν επίσης το πρόγραμμα ReactEU, για άμεσες ανάγκες που προκύπτουν από την πανδημία και τις αδυναμίες εργαζομένων, επιχειρήσεων και του τομέα υγείας, για την απορρόφηση του οποίου δεν υπάρχουν αμφιβολίες. Αφορούν τέλος την προκαταβολή των δανείων (10% του συνόλου ή 1,272 δισ.) και την απορρόφησή της εντός του 2021. Σε σχέση με τη μακροοικονομική επίπτωση των σχετικών δαπανών τα 5,5 δισ. αντιστοιχούν στο 3% του ΑΕΠ που προβλέπουμε για το 2021 και όχι στο πιο συντηρητικό 2%, που βάλαμε στον προϋπολογισμό, ακριβώς γιατί η σχετική πρόβλεψη εμπεριέχει αβεβαιότητες.
- Πότε εκτιμάτε ότι θα ενεργοποιηθεί το Ταμείο και τι μένει ακόμη να γίνει; Επίσης μήπως έχουν καθυστερήσει και οι κοινοτικές αρχές στην ενεργοποίηση του Ταμείου;
Ο Κανονισμός φαίνεται ότι ολοκληρώθηκε από πλευράς Συμβουλίου και τώρα θα ξεκινήσει η διαβούλευση με το Κοινοβούλιο. Ελπίζω ότι θα είναι έτοιμος μέχρι το τέλος του έτους. Σε κάθε περίπτωση, εμείς δουλεύουμε πυρετωδώς και μαζί μας και όλα τα υπουργεία με βάση τα όσα γνωρίζουμε. Θα καταθέσουμε το τελικό μας σχέδιο στις αρχές του επόμενου χρόνου και μέχρι τότε και η πλευρά της Ευρώπης θα έχει τελειώσει τις διαδικασίες της. Δεν πρέπει να έχουμε παράπονα από την Ευρώπη. Στην ουσία, σε ελάχιστο χρόνο αποφάσισε και κινητοποιεί έναν δεύτερο κοινοτικό προϋπολογισμό. Έχοντας σχετική εμπειρία από την Ευρωβουλή, πρέπει να σας πω ότι κινείται με ταχύτητες που δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορία της και σε κάθε περίπτωση είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με τις ταχύτητες της κρίσης του 2008.
- Πρόσφατα ο διοικητής της ΤτΕ αποκάλυψε ότι τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης δεν είναι οριστικά και ότι η τελευταία διάθεση κάνει λόγο για 30,3 δισ. αντί για 32 δισ. ευρώ. Τι ισχύει και από τι εξαρτάται η διαθεσιμότητα των κονδυλίων;
Τα κονδύλια του Ταμείου σήμερα που μιλάμε είναι 32 δισ., εκ των οποίων τα 19,3 αφορούν επιχορηγήσεις και 12,7 δυνατότητα εξαιρετικά ευνοϊκών δανείων. Από το ποσό αυτό, τα 16,2 δισ. αφορούν επιχορηγήσεις μέσω του ίδιου του Ταμείου Ανάκαμψης, 2,3 δισ. το React EU, 0,4 δισ. το Just Transition Fund και 0,4 δισ. το European Agricultural Fund. Το 2022 τα σχετικά ποσά θα αναθεωρηθούν με βάση τα όσα θα έχουν ενδιαμέσως συμβεί. Αν πάμε καλά οικονομικά ενδιαμέσως, το μερίδιό μας θα μειωθεί κατά τι. Τελικά, μερικές φορές δεν ισχύει μόνο το «ουδέν κακόν αμιγές καλού», αλλά και το αντίθετο.
- Πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα είναι δύσκολο να απορροφηθούν και ότι γι΄ αυτό θα απαιτηθούν μηχανισμοί fast-track, παρόμοιοι με εκείνους που λειτούργησαν κατά την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Συμφωνείτε με αυτή τη θεώρηση ή νομίζετε ότι υπάρχει ένα επαρκές πλέγμα πόρων και νόμων/ρυθμίσεων που θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στην πρόκληση;
Η πραγματικότητα στην Ελλάδα σήμερα είναι ότι τα έργα του Δημοσίου όλα αυτά τα τελευταία χρόνια έχουν σοβαρές καθυστερήσεις σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό τους. Από την προκήρυξη μέχρι την ανάδειξη αναδόχου, με βάση έρευνα της PWC, η καθυστέρηση αυτή κατά μέσο όρο φτάνει στους 23 μήνες και από την ανάδειξη του αναδόχου μέχρι την ολοκλήρωση του έργου η καθυστέρηση φτάνει στους 28 μήνες. Άθροισμα καθυστερήσεων κατά μέσο όρο 51 μήνες. Αυτό για να αλλάξει απαιτεί δραστικές αλλαγές.
Νομοθετική απλοποίηση, ψηφιοποίηση διαδικασιών, αυξημένα κίνητρα σε όσους διεκπεραιώνουν το δύσκολο έργο των διαγωνιστικών διαδικασιών και της υλοποίησης των έργων, ταχύτερη ωρίμανση σε ό,τι αφορά τις μελέτες, ταχύτερες αδειοδοτήσεις και λειτουργία της Δικαιοσύνης και πολλά ακόμα που θα μας απασχολήσουν όχι άπαξ, αλλά διαρκώς κατά την υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης. Κάποιες διατάξεις από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων ή αυτές που αφορούν τις στρατηγικές επενδύσεις μπορεί να είναι χρήσιμες, εντούτοις το έργο είναι πολύ δυσκολότερο και πολύ ευρύτερο.
- Κυρίαρχος παράγοντας καθυστερήσεων ή/και αποτυχιών μεγάλων επενδυτικών έργων στη χώρα μας είναι οι μακρόσυρτες νομικές διαδικασίες επίλυσης ενστάσεων και προσφυγών, π.χ. Βοτανικός, Ελληνικό, Γραμμή 4 μετρό κ.λπ. Πώς σκέφτεται η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει το θέμα;
Εδώ η αντιμετώπιση του προβλήματος συνδέεται με το ευρύτερο έργο της επιτάχυνσης της απονομής της Δικαιοσύνης, που θα αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους του Σχεδίου Ανάκαμψης. Θα μιλήσουμε γι? αυτό όταν το Σχέδιο είναι έτοιμο. Στην πορεία μπορεί να ληφθούν -εφόσον χρειαστεί- και ειδικότερα μέτρα που να αφορούν τη διεκπεραίωση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε ό,τι αφορά τις δικαστικές προσφυγές, αυτές απαιτούν και μια σοβαρή αλλαγή νοοτροπίας από τις εταιρείες του ιδιωτικού τομέα που θα αναλάβουν τα έργα και τις προμήθειες του Δημοσίου. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το κλειδί της επιτυχίας τους δεν θα το βρουν στις αίθουσες των δικαστηρίων, όπου κρίνονται οι κάθε είδους προσφυγές, αλλά στα εργοτάξια των έργων που θα αρχίσουν να υλοποιούνται σ? ολόκληρη την Ελλάδα.
- Τι θα ήθελε να δει στη Ελλάδα ο Θοδωρής Σκυλακάκης μετά το πέρας των επενδύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης;
Μια αλλαγή μοντέλου, με τη στροφή σε μια πολύ πιο εξωστρεφή οικονομία, διεθνώς ανταγωνιστική, με πολύ μεγαλύτερο «άσπρο» μέρος, που πληρώνει ταυτόχρονα και πολύ χαμηλότερους φόρους και εισφορές. Η μετάβαση αυτή είναι μια αλλαγή όχι μόνο οικονομική. Αλλάζει θεμελιωδώς και τεχνολογίες και νοοτροπίες και θεσμούς. Και -το πιο σημαντικό- συνδυάζει οικονομική αποτελεσματικότητα με κοινωνική δικαιοσύνη.
Η μεγαλύτερη όμως διαφορά του Ταμείου Ανάκαμψης σε σχέση με ό,τι έχουμε ώς τώρα συνηθίσει αφορά την ίδια τη δομή του. Το γεγονός δηλαδή ότι μαζί με τα έργα-προγράμματα περιλαμβάνει επίσης και μεταρρυθμίσεις τις οποίες επιλέγουν οι ίδιες οι κυβερνήσεις, αλλά και πόρους για να χρηματοδοτηθεί το κόστος των μεταρρυθμίσεων αυτών.
Δεν προσφέρει συνεπώς μόνο πόρους. Προσφέρει -και αυτό είναι το πιο σημαντικό- και πολύ ισχυρά κίνητρα για να αλλάξει ουσιαστικά η δομή των οικονομιών μας. Ιδίως των οικονομιών που παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα. Η Ευρώπη, λαμβάνοντας ενδεχομένως υπόψη και την εμπειρία της προηγούμενης κρίσης, διαμόρφωσε ένα πρόγραμμα που είναι ταυτόχρονα και πολιτικά ελκυστικό και οικονομικά αποτελεσματικό.
Για την Ελλάδα ειδικότερα, με τα πολύ μεγάλα προβλήματα χρέους και αποεπένδυσης, δεν πρόκειται για ένα απλό πρόγραμμα. Πρόκειται για μια ιστορική και ανεπανάληπτη ευκαιρία για τη χώρα και τον ελληνικό λαό, η οποία δεν θα επαναληφθεί στο προβλεπτό μέλλον. Αυτό χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε όλοι και να συμπεριφερθούμε αναλόγως. Και όταν λέω όλοι, το εννοώ κυριολεκτικά.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο του σαββατοκύριακου 10-11 Οκτωβρίου
