Της Έφης Λαμπροπούλου*
Ο Νόμος 4274/2014 της κυβέρνησης συνεργασίας ΝΔ-ΠΑΣΟΚ για τις φυλακές τύπου Γ΄ και τους όρους κράτησης σ' αυτές δεν αφορούσε ειδικά τα καταδικασμένα μέλη της 17Ν. Είχαν εξάλλου παρέλθει σχεδόν 12 χρόνια από τη διεξαγωγή της δίκης και της καταδίκης τους. Ο μεγαλύτερος αριθμός τους είχε αποφυλακισθεί ή εξέτιε αθόρυβα την ποινή του με εξαίρεση τον Χριστόδουλο Ξηρό λόγω της απόδρασής του το 2014 και της σχέσης του/χρησιμοποίησής του από τους Πυρήνες της Φωτιάς.
Ο εν λόγω νόμος που κατήργησε τον Απρίλιο 2015 η παρούσα κυβέρνηση, ήταν προϊόν των έντονων αλλαγών στις μεθόδους, μορφές και οργάνωση της εγκληματικής δράσης, καθώς και στη σύνθεση του πληθυσμού των καταδίκων στις ελληνικές φυλακές τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η σύνθεση του πληθυσμού είναι έκφραση των οικονομικο-πολιτικών ανακατατάξεων στο περιβάλλον της Ελλάδας. Ήταν θέμα χρόνου να εισαχθoύν ρυθμίσεις και στην ελληνική έννομη τάξη για την αντιμετώπιση «επικίνδυνων» και «βίαιων» κρατουμένων (high risk offenders), όπως σε άλλες χώρες.
Στις ελληνικές φυλακές βρίσκεται κι ένας μικρός αριθμός, μεγαλύτερος πάντως από τα εναπομείναντα μέλη της 17Ν, της νέας χαϊδεμένης από πολλές πλευρές γενιάς τρομοκρατών, των Πυρήνων της Φωτιάς και άλλων παρόμοιων. Οι νεαροί αυτοί είναι κοινό μυστικό ότι λειτουργούν ως κράτος εν κράτει στις φυλακές Κορυδαλλού. Η προηγούμενη ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης επιδίωξε με τον καταργηθέντα νόμο να ελέγξει σε κάποιο βαθμό την κατάσταση και γι' αυτή την ομάδα.
Η σαφώς ευεργετική μεταγωγή του Δημήτρη Κουφοντίνα στις αγροτικές φυλακές Βόλου επικέντρωσε την προσοχή των ΜΜΕ στο πρόσωπό του και τη διακριτική μεταχείρισή του από την πλευρά του Υπουργείου. Ο κ. Υπουργός Δικαιοσύνης την δικαιολόγησε με το ότι η Φυλακή Κορυδαλλού μετατρέπεται σε φυλακή για υποδίκους (δικαστική) «βήμα-βήμα». Όμως, η φυλακή Κορυδαλλού είναι μία από τις 13 φυλακές της χώρας για υποδίκους, κρατούμενους για χρέη και καταδίκους με ποινές φυλάκισης (μέχρι πέντε έτη), είναι δηλ. δικαστική φυλακή (καταστήματα κράτησης Τύπου Α΄, άρ. 19[2] Σωφρονιστικού Κώδικα).
Το πρώτο ερώτημα λοιπόν είναι, εάν η μεταγωγή του Δ. Κουφοντίνα ήταν πράγματι το πρώτο βήμα «μετατροπής του Κορυδαλλού σε φυλακή υποδίκων» τότε γιατί δεν μετήχθη σε φυλακή τύπου Β΄, για κρατουμένους δηλ. με ποινές κάθειρξης, όπως και θα έπρεπε; Επειδή το ζήτησε; Και λοιπόν; Δεν είναι αυτοματοποιημένο δικαίωμα του κρατουμένου η μεταγωγή σε κατάστημα κράτησης της επιλογής του, το οποίο διέπεται μάλιστα και από διαφορετικό κανονισμό. Όταν ο προτελευταίος κατάδικος της τρίτης γενιάς τρομοκρατών της RAF στη Γερμανία, Κρίστιαν Κλαρ, μετά από 24 χρόνια εγκλεισμού, χωρίς άδειες και χαλάρωση συνθηκών διαβίωσης, έκανε αίτηση υφόρον απόλυσης, αυτή δεν του δόθηκε διότι δεν είχε δηλώσει μεταμέλεια για τα εγκλήματά του. Στη δεύτερη αίτησή του το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Γερμανίας ανέθεσε σε δυο επιφανείς ψυχολόγους δύο διαφορετικές αξιολογήσεις της προσωπικότητας του Κλαρ αλλά και την εκτίμηση της επικινδυνότητάς του. O Kλαρ εξέτιε ποινή πέντε φορές ισόβια και 15 χρόνια κάθειρξης και παρέμεινε στη φυλακή 26 έτη, ενώ η απαγόρευση εξόδου του από τη Γερμανία ήρθη μετά από 30 χρόνια.
Ερώτημα δεύτερο: Θα μεταφερθούν όλοι οι κατάδικοι κρατούμενοι που εκτίουν την ποινή τους και στις υπόλοιπες 12 φυλακές υποδίκων, π.χ. Λάρισας, Ναυπλίου, Χανίων κ.λπ. ώστε να παραμείνουν σε αυτές μόνο οι 3260 υπόδικοι; Θα γίνει επομένως ανακατανομή των 6919 καταδίκων στις υπόλοιπες φυλακές και θα είναι λειτουργική για τους κρατουμένους αυτή η μεταφορά; Δεν νομίζω ότι θα ληφθούν υπόψιν τα αιτήματα αυτών των κρατουμένων. Η δικαστική φυλακή Κορυδαλλού έφτασε να έχει τον μεγαλύτερο αριθμό κρατουμένων στην Ελλάδα (υπάρχουν χρονιές που ξεπέρασε τις δύο χιλιάδες άτομα) για λόγους ασφαλείας, αλλά και για πρακτικούς λόγους: επειδή πολλοί κρατούμενοι θέλουν να βρίσκονται κοντά στην οικογένειά τους ή τους δικηγόρους τους ή στα μεγαλύτερα δικαστήρια της χώρας Αθήνας και Πειραιά. Έτσι, χρησιμοποιήθηκε κατά παρέκκλιση συστηματικά η κράτηση στον Κορυδαλλό. Η δικαιολογία λοιπόν του κ. Υπουργού δεν ισχύει και για έναν επιπλέον λόγο, ότι ακόμη κι αν μεταφερθούν όλοι οι κατάδικοι κρατούμενοι, πάλι η φυλακή Κορυδαλλού και οι άλλες δικαστικές φυλακές θα χρησιμοποιηθούν για τον ίδιο σκοπό εάν δεν αλλάξει ο χάρτης χρήσης των φυλακών.
Η μεταγωγή Κουφοντίνα είναι κατά τη γνώμη μου το πρώτο αποπροσανατολιστικό βήμα για το επόμενο αθόρυβο βήμα της μεταγωγής σε ανοικτές φυλακές και ταχύτερη αποφυλάκιση των καταδικασμένων Πυρήνων. Επιδιώκει δηλαδή το Υπουργείο Δικαιοσύνης να αποσπάσει την προσοχή από τις επόμενες κινήσεις του, το οποίο δυστυχώς αυτά τα χρόνια έχει ως βασικό μέλημα τον έλεγχο της δικαιοσύνης και την εξυπηρέτηση της αναρχικής πελατείας του.
* Η κ. Έφη Λαμπροπούλου είναι Καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
