Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Παρότι υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι το 2016 θα είναι χρονιά κατά την οποία θα υπάρξει τρομακτικό πισωγύρισμα στις αγορές, με ηχηρές απώλειες τόσο στην αγορά μετοχών, όσο και εκείνη των ομολόγων, ίσως είναι ακόμη νωρίς να «βγάλουμε το φτυάρι», να «πετάξουμε το χώμα» και να ψάλλουμε τον επικήδειο στις αγορές. Ο «ασθενής» όχι μόνο δεν έχει πεθάνει ακόμη, αλλά μπορεί και χορέψει και να πει και ένα τραγούδι! Οι ενδείξεις των τελευταίων ημερών επιτρέπουν, ευτυχώς, μια θετικότερη αποτίμηση!
Η αγορά βρίσκεται κυριολεκτικά σε μεταίχμιο. Έχει κλείσει τα «κενά τιμών» που είχαν αφήσει οι συνεδριάσεις στους προηγούμενους μήνες κοντά στις 17.500 μονάδες του δείκτη Dow Jones, κάτι που επιτρέπει απότομη πτώση στη συνέχεια. Και, για να είμαστε ειλικρινείς, υπάρχουν πολλούς λόγοι, που έχουν εκτεταμένα εξηγηθεί σε προηγούμενα άρθρα, που θα κάνουν μια απότομη πτώση δικαιολογημένη και λογική. Όμως η αποτίμηση της αγοράς δεν στηρίζεται σε αμιγώς οικονομικά δεδομένα της αγοράς, αλλά και σε ψυχολογικά. Τόσο τα οικονομικά, όσο και τα δεδομένα της ψυχολογίας στις παγκόσμιες αγορές έχουν βελτιωθεί «κατά ένα κλικ» στο διάστημα της προηγούμενης εβδομάδος, επιτρέποντας, τουλάχιστον δυνητικά, την άνοδο της αγοράς κατά 1% - 2%. Όμως άνοδος της αγοράς κατά 2%, αν όντως συμβεί, επιτρέπει νέα υψηλά και δημιουργεί νέο momentum, νέα τάση. Τάση ανοδική, για επιπλέον ημέρες ή και εβδομάδες!
Το πρώτο πράγμα που είναι εμφανές είναι ότι οι αγορές αντιδρούν τις τελευταίες ημέρες σχετικά ψύχραιμα σε αρνητικές ειδήσεις. Η τρομακτική έκρηξη στις Βρυξέλλες, που δολοφόνησε πάνω από 30 άτομα και τραυμάτισε εκατοντάδες, για παράδειγμα, που καλύφθηκε με τρόμο από όλα τα δυτικά ΜΜΕ, και είχε νεκρούς και Αμερικανούς πολίτες, οδήγησε σε μόλις 0,7% απώλειες τις αγορές σε βάθος τριών ημερών. Το δεύτερο είναι ότι τα οικονομικά δεδομένα της μεγαλύτερης αγορά του κόσμου, της αμερικάνικης, όπως προκύπτουν μετά τις αναθεωρήσεις στατιστικών τη ίδιας κυβέρνησης, είναι ενθαρρυντικά. Η οικονομική ανάπτυξη στις ΗΠΑ ενισχύθηκε στο 4ο τρίμηνο χαμηλά, μόλις 1,4%, δηλαδή με επιβραδυμένους ρυθμούς, αλλά σαφώς υψηλότερα από την προηγούμενη εκτίμηση, που ήταν 1%. Αυτό δείχνει αξιοσημείωτη καταναλωτική ζήτηση. Καθώς η καταναλωτική ζήτηση αποτελεί περίπου τα 7/10 του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, θα ήταν πρόωρο να κατεβάσουμε την αυλαία και να περιμένουμε την λήξη του «έργου». Ίσως το τελευταίο επεισόδιο δεν έχει παιχτεί ακόμη!
Από την άλλη πλευρά, μέτριοι ρυθμοί ανάπτυξης δεν δίνουν αφορμή για απότομη άνοδο των βασικών επιτοκίων στις ΗΠΑ, που θα έδιναν το «εναρκτήριο λάκτισμα», την «κλωτσιά», αν θέλετε, στην μπάλα που θα οδηγούσε τις αγορές σε χαμηλά επίπεδα για τα καλά. Αντίθετα, στην παρούσα φάση έχουμε μια χλιαρή ανάπτυξη που επιτρέπει μια χλιαρή ανάπτυξη εσόδων των εταιρειών που όμως, δεδομένης της ανόδου του κόστους, δεν επιτρέπει άνοδο των κερδών, άρα το χρηματιστήριο θα μείνει κάπου εδώ και λίγο πιο πάνω ίσως, με κάποια καλά αποτελέσματα.
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, τέλος, στη Μέση Ανατολή, με επίσκεψη του John Brennan, διευθυντή της αμερικάνικης CIA, στη Μόσχα, στις αρχές του μήνα, όπως και οι βομβαρδισμοί της ISIS από ρωσικά αεροσκάφη χωρίς αντιδράσεις από τους Αμερικάνους δείχνουν ότι Αμερικάνοι και Ρώσοι έχουν «συμφωνήσει» σε κάποια λύση στη Μέση Ανατολή, παρά το ότι δεν αρέσει στον κ. Ερντογάν, άρα αποφεύγουμε παγκόσμια σύρραξη, πράγμα που δεν δίνει γεωπολιτικές αφορμές ή αιτίες για διόρθωση τιμών. Ας μην βιαστούμε λοιπόν να σβήσουμε τα φώτα! Ίσως δεν ολοκληρώθηκε ακόμη η άνοδος των αγορών!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
