Έγραφα χθες για τη διπλωματική πλάνη της ευρωατλαντικής συμμαχίας, και ειδικότερα της Γερμανίας, που εμπεριέχει η επιχειρηματολογία σύμφωνα με την οποία η Τουρκία του Ερντογάν δεν θα πρέπει να "τιμωρηθεί" για την επιθετικότητα του νεο-οθωμανικού ηγεμονισμού της για να μην στραφεί εναντίον της Δύσης, όπως μέχρι στιγμής το κάνει συστηματικά αλλά μόνον ρητορικά η ηγεσία της γείτονος.
Λέω σήμερα να αναφερθώ στην άλλη όψη του νομίσματος που είναι η πλάνη που πλανάται ο δυτικός οικουμενισμός πιστεύοντας ότι η Δύση μπορεί να γίνει …παγκόσμια. Αν πιστέψουμε την Χέδερ Κόνλεϊ, senior αντιπροέδρου για την Ευρώπη, την Ευρασία και την Αρκτική, και διευθύντρια του προγράμματος Ευρώπη, Ρωσία και Ευρασία του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) αυτό θα είναι και το όραμα της αμερικανικής διπλωματίας επί εποχής Τζο Μπάιντεν. Όπως, άλλωστε, ήταν και το όραμα των προηγούμενων αμερικανικών Διοικήσεων από καταβολής βορειοατλαντικής συμμαχίας. Επί Διοίκησης Τραμπ η Αμερική παραιτήθηκε από την υλοποίησή του. Επανέρχεται τώρα εγκαταλείποντας το δόγμα "America first" και επιστρέφοντας στο διεθνές προσκήνιο αποφασισμένη να υπερασπισθεί όπου γης τα δημοκρατικά ιδεώδη εναντίον των ανά τον κόσμο αυταρχικών κυβερνήσεων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, εφόσον το "δημοκρατικό πρόταγμα" εξακολουθήσει να καθοδηγεί πράγματι την αμερικανική εξωτερική πολιτική, οι σχέσεις της με την Τουρκία θα γίνονται όλο και πιο δύσκολες. Τουλάχιστον στον βαθμό που η ηγεσία της θα χρησιμοποιεί για την διατήρησή της στην εξουσία μεθόδους ελάχιστα συμβατές με τις δυτικές αντιλήψεις περί πολιτικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και τουλάχιστον στον βαθμό που ο νεο-οθωμανικός ηγεμονισμός του Ερντογάν θα υψώνει απέναντι στον δυτικό δημοκρατικό οικουμενισμό το αδιαπέραστο εμπόδιο του θρησκευόμενου ευρασιανικού ισλαμοεθνικισμού.
Επανανερχόμενη στο όραμα μιας παγκόσμιας Δύσης η αμερικανική διπλωματία στην πραγματικότητα επαναφέρει στο επίκεντρο των διεθνών σχέσεων την προαιώνια αντίθεση μεταξύ Αθηναίων και Λακεδαιμόνιων στον ανταγωνισμό τους για την ηγεμονία του ελληνικού κόσμου. Στο όνομά της διεξήχθη ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Στο όνομά της διεξήχθη και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Στο όνομά της διεξήχθη και ο μέχρι πρότινος εν εξελίξει ευρισκόμενος και ίσως επανερχόμενος πλέον Ψυχρός Πόλεμος. Και πάντα στο όνομά της η Δύση ανέλαβε την υπεράσπιση του "ελεύθερου κόσμου" έναντι του "ανατολικού δεσποτισμού".
Αυτόν που στην αρχαιότητα εμφανίστηκε ως περσικός βαρβαρισμός απειλώντας τον ελληνικό πολιτισμό. Τον ίδιο που λίγους αιώνες αργότερα θα απειλούσε την res publica της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εποχούμενος στα βαρβαρικά φύλα που επέδραμαν εναντίον της pax romana. Που μέχρι την Γαλλική Επανάσταση και με μια διαφορετική, βέβαια, γεωγραφική διάταξη συγκροτούσε τις "ιερές συμμαχίες" των πεφωτισμένων και μη μοναρχιών. Που μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο επανεμφανίστηκε ως "ερυθρός" και "μαύρος" ολοκληρωτισμός. Που μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο θα χώριζε την Ευρώπη με ένα "σιδηρούν παραπέτασμα". Που τον καιρό της παγκοσμιοποίησης ανέτειλε από τη χώρα των Δράκων για να ξαναστοιχειώσει τους φόβους της Δύσης για τον "κίτρινο κίνδυνο". Τέλος αυτόν που τρομοκράτησε τις μητροπόλεις της με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους - Σύμβολα του διεθνούς καπιταλισμού και που αναβίωσε με τον ισλαμικό φονταμανταλισμό και την τρομοκρατία του Χαλιφάτου του ISIS.
Tον όρο, βέβαια, "ανατολικός δεσποτισμός" τον χρησιμοποιώ εδώ ποιητική αδεία. Γιατί στην πραγματικότητα είναι ιστορικά προσδιορισμένος ως το πολιτικόν ιδίωμα των υδραυλικών πολιτισμών που από τους Βαβυλώνιους μέχρι τους Αιγυπτίους, από τους Ασσύριους και τους Χέτες μέχρι τους Φοίνικες και τους Ινδούς, τους Πέρσες και τους αρχαίους Κινέζους οργάνωναν τα κράτη τους βασιζόμενοι στις απομακρυσμένες από τα κέντρα εξουσίας και την ιδιοκτησία της γης αγροτικές κοινότητες της ενδοχώρας ελέγχοντας τα συστήματα άρδευσης των καλλιεργειών τους και ύδρευσης των πληθυσμών τους. Στις περιπτώσεις ανυπακοής των πληθυσμών αυτών οι κεντρικές κρατικές αρχές απλώς τους άφηναν χωρίς νερό καταστρέφοντας τις υδραυλικές υποδομές τους. Από εκεί και πέρα κάθε ξεχωριστός υδραυλικός πολιτισμός περιέβαλε το δεσποτικό πολιτικό σύστημά του με διαφορετικές ιδιότητες. Πάντα, όμως θεϊκές. Ο Φαραώ αποφάσιζε ως μοναδικός διαμεσολαβητής μεταξύ των ανθρώπων και των θεών. Οι Σουμέριοι στην θέση του έβαλαν ιερέα τις εντολές του οποίου ουδείς θα μπορούσε να παραβιάσει χωρίς να προκαλέσει την θεία μήνιν. Στην Ινδία η εξουσία του μονάρχη εκπορευόταν από την ιερή διδασκαλία των Μπράχμινς. Και στην αρχαία Κίνα ο ηγεμών δεν ήταν μόνον ιερέας, ήταν και γιος του Ουρανού.
Τον όρο ο Καρλ Βιτφόγκελ τον χρησιμοποίησε στο ομώνυμο βιβλίο του το 1957 παρομοιάζοντας τον ασιατικό τρόπο παραγωγής με τον σοβιετικό για να συνεχίσει την κριτική της Ρόζας Λούξεμπουργκ κατά των μπολσεβίκων. Τους κατηγορούσε για την υφαρπαγή της εξουσίας των εργατικών συμβουλίων από μια κομματική γραφειοκρατία που μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση εγκαθίδρυσε τη κατ' όνομα δικτατορία του προλεταριάτου που στην πραγματικότητα ήταν δικτατορία ενός συγκεντρωτικού κόμματος-κράτους κατά τα πρότυπα των αρχαίων ανατολικών κρατών που επέβαλαν την απόλυτη κυριαρχία τους επί των υπηκόων τους. Η εξουσία τους ήταν υπεράνω των ανθρώπων. Ο αρχηγός τους είχε απόλυτη εξουσία επί παντός ανθρωπίνου και επιστητού. Απέλυε ή προσλάμβανε κατά βούληση. Όριζε το καλό και το κακό, το ωραίο και το άσχημο, το ορθό και το λάθος, το δίκαιο και το άδικο, το ενάρετο και το αμαρτωλό. Στηριζόταν στον φόβο που ενέπνεε σε όλους. Όχι, όμως, ως τύραννος αλλά ως υπερασπιστής του λαού. Τιμωρούσε την αυθαιρεσία και την κακία όσων δεν τον υπηρετούσαν με αφοσίωση. Σε κανέναν, όμως, δεν αναγνώριζε οικονομική ελευθερία. Κανένας δεν είχε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Όλα υπάγονταν στην πυραμίδα της κρατικής γραφειοκρατίας από την κορυφή της οποίας ο Δεσπότης διαφέντευε τα του επίγειου κόσμου. Χωρίς, ωστόσο, αυτό να σημαίνει ότι ήταν μόνον δια της βίας που επέβαλε την θέλησή του.
Κλείνω την παρένθεση για να ανοίξω μιαν άλλη με την ιστορία που η Άννα Διαμαντοπούλου διηγείται στο βιβλίο της "Από το Ντεσεβό στο Drone". Καλεσμένη στο Πανεπιστήμιο Lee Kuan Yew της Σιγκαπούρης από τον πρύτανή του, έναν σιγκαπουριανό ινδικής καταγωγής γνωστό αντι-δυτικό διανοούμενο, της ζητείται να παρουσιάσει τις πολιτικές που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, θέμα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους παριστάμενους 28 με 30 διαφορετικών εθνικοτήτων φοιτητές οι χώρες προέλευσης των οποίων συμμετέχουν στο πείραμα που κάνουν Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Φιλιππίνες, Ινδονησία Μπρουνέι, Ταϊλάνδη, Βιετνάμ, Λάος, Καμπότζη και Μιανμάρ δημιουργώντας την ASEAN, μια κοινή αγορά 600 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Σε μια από τις συζητήσεις κατά την οποία η κ. Διαμαντοπούλου εξηγεί την λειτουργία του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους, ένας αναψοκοκκινισμένος ινδικής καταγωγής φοιτητής σηκώνεται οργισμένος για να της πει "σε αυτήν την μεριά του πλανήτη είμαστε τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι που δουλεύουμε πολύ σκληρά, έχουμε ελάχιστο εισόδημα, ελάχιστα δικαιώματα και παλεύουμε με νύχια και με δόντια να κερδίσουμε κάθε χαμένη δεκαετία των δυο τελευταίων αιώνων μήνα με τον μήνα. Όχι μόνον δεν μας συγκινούν, αλλά μας οργίζουν οι πολυτελείς διαδηλώσεις και τα αιτήματα της Ευρώπης" κατέληξε καταχειροκροτούμενος από τους συμφοιτητές του.
Αν αυτό το παράδειγμα εικονογραφεί μια απειροελάχιστη αντίδραση στον οικουμενισμό της Δύσης, είναι απείρως περισσότερα τα παραδείγματα που δίνει διαχρονικά η Ιστορία αποδεικνύοντας ότι είναι άλλο πράγμα η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και εντελώς διαφορετικό η παγκοσμιοποίηση των αξιών και των πολιτισμών.
Από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, οπότε άρχισε με τους ναπολεόντειους πόλεμοι η ανά τον κόσμο εξαγωγή του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, μέχρι την σημερινή εποχή της Κίνας που καταδεικνύει περίτρανα ότι η Δημοκρατία κάθε άλλο παρά οικουμενικής ισχύος συνταγή επιτυχίας είναι, επαναλαμβάνεται το δίδαγμα που οι θιασώτες της παγκόσμιας διακυβέρνησης θα έπρεπε να είχαν λάβει από τότε που ο Θουκιδίδης έδωσε το παράδειγμα της άρνησης των Μηλίων να αποδεχθούν την ηγεμονία των Αθηναίων και ο Λεωνίδας είπε στον Ξέρξη το "μολών λαβέ" πολύ πριν το επαναλάβουν αγγλιστί εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι λέγοντας στους αμερικανούς "Yankees go home".
Τότε που η αποικιοκρατία μετέφερε βιαίως τον "πολιτισμό" στους "πρωτόγονους" των άλλων Ηπείρων, οι Δυτικές Αυτοκρατορίες είχαν την ψευδαίσθηση ότι ο "εκπολιτισμός" των πληθυσμών τους θα συνέβαλε στην ενσωμάτωσή τους στην δική τους πολιτική κουλτούρα και οι ιεραποστολές θα εκχριστιάνιζαν την ανθρωπότητα. Προσγειώθηκαν σε μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα όταν σήμανε το τέλος της αποικιοκρατίας και ο κόσμος γέμισε με πολλαπλάσιο αριθμό κρατών διαφορετικής ανθρωπολογικής ιδιοσυστασίας που έκαναν αγνώριστο τον χάρτη του διεθνούς συστήματος ίσχυε σχεδόν απαράλλαχτο από 15ο αιώνα και την συνθήκη της Βεστφαλίας.
Τότε που η βιομηχανική επανάσταση επέτρεψε στον καπιταλισμό να κατακτήσει την μισή Γηραιά Ήπειρο πολύ πριν αρχίσει να παγκοσμιοποιεί την οικονομία και των υπολοίπων, η Δύση πίστευε ότι την αγορά ρυθμίζε η αόρατος χειρ του Αντάμ Σμιθ. Έπρεπε να αποκαλύψει ο Μαξ Βέμπερ την "μυστική σχέση" του με τον συνέδεε με τον προτεσταντισμό για να αρχίσει να καταλαβαίνει ότι ούτε ο καπιταλισμός ήταν ένα οικουμενικής εφαρμογής σύστημα οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας.
Τότε που, πολύ πριν το Διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ μετέτρεπαν τον Πλανήτη σε ένα μικρό χωριό, και πάλι η Δύση νόμισε ότι με την αμερικάνικη ροκ να διαδίδεται ως η μουσική lingua franca της νεολαίας του 20ού αιώνα, είχε στα χέρια της την "ήπια δύναμη" (soft power) με την οποία θα κατακτούσε τον κόσμο. Έπρεπε να ακούσει στον ρυθμό της να χορεύουν τα κινήματα που αμφισβητούσαν την υπεροχή της μέσα στα ίδια της τα κέντρα για να αντιληφθεί ότι η οικουμενικότητά της δεν ήταν αυτονόητη.
Όταν το Διαδίκτυο θα ολοκλήρωνε την τρίτη βιομηχανική επανάσταση με ως ο απόλυτος θρίαμβος της δυτικής τεχνολογίας, η Αραβική Άνοιξη το χρησιμοποίησε δημιουργώντας στις δυτικές πρωτεύουσες την ψευδαίσθηση ότι είχε έρθει η ώρα να κάνει και ο μουσουλμανικός κόσμος το μεγάλο βήμα προς την Δημοκρατία, την ελευθεροτυπία, την πάταξη της διαφθοράς, και της οικογενειοκρατίας. Δεν είχαν φανταστεί ότι η Αραβική Άνοιξη θα τέλειωνε σε χρόνο μηδέν με την επιστροφή στο χειμώνα του αυταρχισμού όλων των μουσουλμανικών χωρών που σάρωσε με το πέρασμά της.
Αντί να προβληματιστούν με μια από της μεγαλύτερες ήττες της Δύσης και χαρακτηριστικότερες τάσεις της σύγχρονης εποχής, που ήταν η αποβιομηχάνισή της και η μεταφορά του πλούτου και της τεχνογνωσίας της στην Ανατολή, οι πιο αισιόδοξοι πολιτικοί και αναλυτές της προτίμησαν να εκθρέψουν έναν ακόμη από τους μύθους περί την οικουμενικότητά της: την πεποίθηση, δηλαδή, ότι με την μεταφορά επενδύσεων, τεχνολογίας, καινοτομίας, με την απελευθέρωση του εμπορίου, των αγορών και των μετακινήσεων στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής θα δημιουργείτο μια πολυπληθής, δυναμική και ισχυρή μεσαία αστική τάξη που θα λειτουργούσε αυτομάτως ως φορέας εκδημοκρατισμού και περαιτέρω ανοιγμάτων των πέραν του δυτικού ημισφαιρίου κοινωνιών.
Είχαν ξεχάσει ότι ήταν οι έμποροι και οι αστοί του παζαριού της Τεχεράνης που έκαναν αγκαλιά με τους μουλάδες την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν. Όπως ίσως είχαν ξεχάσει ότι ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα που έκανε τις μεταρρυθμίσεις που μέσα σε σαράντα χρόνια άλλαξαν άρδην την Κίνα και ταυτόχρονα τις γεωοικονομικές ισορροπίες στον Πλανήτη. Μόνον που εκεί αντί τα ραγδαία ανερχόμενα αστικά μεσοστρώματα να εξεγερθούν εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος, στήριξαν τον μετασχηματισμό του από αυταρχικό μονοκομματικό σε παντοδύναμο προσωποκεντρικό με την μονοκρατορική παντοδυναμία του Σι Τζινπίνγκ να ελέγχει χωρίς όρια και επ' αόριστο όλες τις εξουσίες στην χώρα των Δράκων. Σαν να μην είχε περάσει μια μέρα από τότε που ο Ανατολικός Δεσποτισμός επιβεβαίωνε τις οντολογικές διαφορές των πολιτισμών.
Άλλωστε όπως ο δυτικός καπιταλισμός είναι αδιανόητος χωρίς την ηθική του προτεσταντισμού που τον εξέθρεψε, έτσι και ο κινεζικός δεσποτισμός είναι αδιανόητος χωρίς την κουλτούρα του Κομφουκιανισμού που τον κατέστησε θαυματουργό. Όχι, όμως, κι αυτόν οικουμενικό. Γιατί ευτυχώς, σε αντίθεση, με τον Ισλαμισμό δεν υπάρχει εδώ ο μεγάλος Αλλάχ που εντέλλεται τον αφανισμό των απίστων.
