Του Γιάννη Παπαδόπουλου*
Αν ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος ήταν υποψήφιος στην περιφέρειά μου, θα σκεφτόμουν πολύ σοβαρά να τον ψηφίσω. Μία φράση του, όμως, η οποία μου έκανε εντύπωση και την οποία σκέφτομαι πολύ τις τελευταίες ημέρες είναι η αυτοπεριγραφή του ως συντηρητικός και φιλελεύθερος. Παρόλο που γνωρίζω πως οι δύο αυτοί όροι συνδυάζονται από πολλούς – κάποιοι μάλιστα αυτοχαρακτηρίζονται ως φιλελεύθερα συντηρητικοί, ενώ άλλοι ως… συντηρητικά φιλελεύθεροι! - η απορία μου είναι η εξής: γίνεται; Συνδυάζονται ο συντηρητισμός και ο φιλελευθερισμός;
Ένας πρώτος διαχωρισμός που χρειάζεται να κάνουμε είναι μεταξύ του συντηρητισμού ως πολιτική έννοια και του συντηρητισμού ως κατεύθυνση προσωπικών επιλογών. Για παράδειγμα, όταν κάποιο άτομο χαρακτηρίζεται ως συντηρητικό, μάλλον αναφερόμαστε στο ότι οι επιλογές του δεν ξεφεύγουν από αυτές που μεγάλο μέρος της κοινωνίας τείνει να ορίζει ως σωστές, ώριμες κτλ. Δηλαδή, το άτομο αυτό μπορεί να μην πίνει, να αποφεύγει ανώριμες συμπεριφορές όπως το να τρέχει πολύ με το αυτοκίνητο, να μην φορά προκλητικά ρούχα, να πηγαίνει εκκλησία κτλ.
Αυτού του είδους ο συντηρητισμός είναι 100% συμβατός με τον φιλελευθερισμό. Το μόνο που χρειάζεται είναι το άτομο με τις συντηρητικές επιλογές να μην απαιτεί από το κράτος να τιμωρεί όσους συνανθρώπους του δεν κάνουν τις ίδιες επιλογές με αυτό.
Περνώντας στον συντηρητισμό ως πολιτική έννοια, ωστόσο, η βασική του διαφορά με τον φιλελευθερισμό φαίνεται να είναι το πρωτείο της μεγαλύτερης ή κυρίαρχης υποομάδας του συνόλου εις βάρος του πρωτείου του ατόμου. Δηλαδή, ο συντηρητισμός φαίνεται να αναγνωρίζει ότι ένας από τους ρόλους του κράτους είναι να προστατέψει την κυρίαρχη υποομάδα από το να διαταραχτεί η ησυχία της, οι αξίες της κτλ. Έτσι, δεν μπορούν τα ομόφυλα ζευγάρια να παντρεύονται γιατί θα αναστατωθεί η κοινωνία ή δεν μπορούν να απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι που δεν πατάνε στη δουλειά τους γιατί θα χαθεί κάποιο κεκτημένο του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος.
Επιστρέφοντας στον Κωνσταντίνο Μπογδάνο πιστεύω πως πέφτει στην πρώτη κατηγορία. Δηλαδή, είναι φιλελεύθερος του οποίου η σκέψη και οι προτάσεις συχνά θα έχουν ως αφετηρία την αγάπη του για βιώματα και έννοιες όπως η πατρίδα, δηλαδή, έννοιες που τυγχάνει να είναι σημαία, αλλά όχι μονοπώλιο των συντηρητικών.
Από την άλλη, πάντως, πιστεύω πως πρέπει να είμαστε λίγο προσεκτικοί όταν συνδυάζουμε αυτούς τους δύο όρους, καθώς, όταν έρθει η ώρα να επιλέξουμε μεταξύ της ανάγκης ενός ατόμου να κάνει κάτι που αφορά μόνο το ίδιο και τα εμπεδωμένα συμφέροντα μιας δυναμικής κοινωνικής ομάδας, η απόφασή μας θα έχει μόνο ένα πρόσημο. Και αυτό το πρόσημο θα είναι είτε συντηρητικό είτε φιλελεύθερο.
*Ο κος Γιάννης Παπαδόπουλος είναι μέλος της Μόνιμης Γενικής Συνέλευσης της Φιλελεύθερης Συμμαχίας
