Ακριβοθώρητο ποτάμι η Νέδα. Κι όμως έχει αρχίσει να αποκτά φήμη που ξεπερνά τα όρια της Πελοποννήσου. Το ποτάμι κυλά στις απότομες πλαγιές των βουνών της Μίνθης και του Τετράζιου στα όρια των νομών Μεσσηνίας και Ηλείας και εκβάλλει στις αμμουδιές του Κυπαρισσιακού κόλπου, κοντά στο χωριό Ελαία. Έχει μήκος περίπου 32 χιλιόμετρα και είναι βατό μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού τον υπόλοιπο χρόνο τα ορμητικά νερά και η ψηλή τους στάθμη το καθιστούν επικίνδυνο. Το καλοκαίρι όμως πλήθος κόσμου καταφθάνει στους καταρράκτες της, ενώ κάποιοι, λίγοι, την γνωρίζουν διασχίζοντας το εντυπωσιακό φαράγγι της. Τελικά όμως όλοι φεύγουν μαγεμένοι δικαιώνοντας τον Γάλλο περιηγητή Henri Belle (19ος αι.) που είπε ότι, «η Ελβετία δεν έχει τίποτα παραπάνω να δείξει».
Το πως το ποτάμι απέκτησε θηλυκό όνομα, μας το εξηγεί η ευφάνταστη ελληνική μυθολογία. Κάποτε τρεις Νύμφες εμφανίστηκαν στο Λύκαιο Όρος προκειμένου να συμπαρασταθούν στη μυστική γέννα της θεάς Ρέας η οποία γεννούσε τον Δία. Τότε οι Νύμφες Αγνώ, Θεισόα και Νέδα πήραν υπό την προστασία τους το βρέφος για να το σώσουν από τον Κρόνο, τον μοχθηρό πατέρα του. Η Αγνώ έδωσε το όνομά της στη πηγή κοντά στην κορυφή του Λυκαίου Όρους, ενώ η Θεισόα στην πόλη που ιδρύθηκε στη βόρεια πλευρά του ιερού όρους των Αρκάδων.
Η Νέδα όμως έδωσε το όνομά της στο ποταμό που η Ρέα δημιούργησε για να πλυθεί μετά τον τοκετό. Αυτά τα δόλια και πολύπλοκα αναφέρει η ελληνική μυθολογία, με ένα άλλο ακόμη μύθο να λέει ότι, όλη η βαθιά κοιλάδα που στο πυθμένα της κυλά η Νέδα, ήταν κάποτε λίμνη μέχρι που το ποτάμι βρήκε διέξοδο ανοίγοντας ένα σπήλαιο, το Στόμιο, για να εκβάλλει τελικά στον Κυπαρισσιακό κόλπο. Άφησε έτσι το χωριό Μαρίνα, όπου έδεναν τα πλοία, ξεκρέμαστο στη πλαγιά του βουνού, απέναντι από το χωριό Κακαλέτρι από όπου ξεκίνησα (με κάποια αγωνία δεν σας το κρύβω), την διάσχιση του γεμάτου εκπλήξεις φαραγγιού της Νέδας.
Γνωρίζοντας το θ(ρ)ηλυκό ποτάμι
Στην χώρα μας υπάρχουν ευκαιρίες και πέρα από τις όμορφες παραλίες, για διασκέδαση και δροσιά, με τον κόσμο που τις ανακαλύπτει τα τελευταία χρόνια να δείχνει ενθουσιασμένος. Η Νέδα και η διάσχιση του φαραγγιού της είναι μια από τις πιο δημοφιλής. Όμως καθώς δεν είχα καμία προηγούμενη εμπειρία για το τι ακριβώς σημαίνει river trekking, προτίμησα να αφομοιωθώ σε μια συντροφιά έμπειρων ορειβατών, ώστε να ακολουθήσω πιστά τις υποδείξεις τους.
Τελικά βρεθήκαμε σε υψόμετρο 604 όπου βρίσκεται ένα μικρό χωριό, το Κακαλέτρι. Κοντά στο χωριό βρίσκονται οι πηγές της Νέδας κι από εδώ αποφάσισαν οι «αρχηγοί» να ξεκινήσουμε. Το δροσερό νερό και η πυκνή παραποτάμια βλάστηση έκαναν τα πρώτα μέτρα διάσχισης ευχάριστη, ειδικά σκεπτόμενος ότι εκείνη την ώρα η Αθήνα «έβραζε» στους 35-38 βαθμούς. Μετά από 20 λεπτά περίπου όμως η μόνη, υγρή διάβαση περνά μέσα από λίμνες που τις όχθες τους καθορίζουν γλιστερά απότομα βράχια τα οποία μας υποχρεώνουν να κάνουμε βουτιά στα βαθιά, προσέχοντας για βράχια που τυχόν κρύβονται κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Μετά αρχίζει το κολύμπι, αλλά τα μπατόν (σαν μπαστούνια του σκι), εκείνη την στιγμή με δυσκολεύουν, τα παπούτσια με βαραίνουν και με τραβούν προς τα κάτω, ενώ ο πανάκριβος φωτογραφικός εξοπλισμός μου, βρίσκεται στα όρια της καταπόντισης. Συνεχίζω να κολυμπώ αλλά νιώθω ότι δεν κουνιέμαι, αντίθετα πίνω και νερό. Μέσα στο τσαλαβούτημα και ενώ συνεχίζω να κρατώ σφιχτά τις φωτογραφικές μηχανές, διακρίνω ένα γυναικείο χέρι, (ρεζίλι γίναμε), να απλώνεται σε βοήθεια προς το μέρος μου. Ήταν η Έφη η οποία κρατώντας σταθερά έναν βράχο δίπλα της και πατώντας σε ρηχό σημείο, μου ζητά να της απλώσω το μπατόν. Στο δευτερόλεπτο με τραβά δίπλα της δίνοντάς μου μια απλή συμβουλή, «γυρνάς ανάσκελα και κολυμπάς ήσυχα αφήνοντας τη ροή του ποταμού να σε σπρώξει, ενώ θα σε βοηθήσει σαν σωσίβιο και το υδατοστεγές σακίδιο που έχεις στην πλάτη». Εύκολο ήταν!
Σε αρκετά σημεία και ειδικά μετά το Μαυροματέικο γεφύρι, το κολύμπι επιβάλλεται, ενώ μεγάλο μέρος της διαδρομής καλύπτεται από ήπια βράχια που ξεπερνιόνται με σταθερά και προσεκτικά βήματα. Όμως όταν το νερό δημιουργούσε μικρούς καταρράκτες και λίμνες ή τσουλήθρες, τότε η διασκέδαση έφτανε στο κατακόρυφο! Έτσι όμως μεγάλωνε και η κούραση που με την σειρά της έφερνε συχνές πτώσεις από τα γλιστρήματα, ευτυχώς μέσα στο νερό, ενώ δεν έλλειπαν και οι σχετικά επώδυνες επαφές με τα βράχια.
Βατράχια και εντυπωσιακές μπλε λιβελούλες (Odonata Galopteryx) συχνά μας συντροφεύουν στην αργόσυρτη πορεία μας ανάμεσα σε βράχια τα οποία δημιουργούν πλαγιές και τοίχους στενεύοντας το φαράγγι και αποκλείοντας σχεδόν τον ουρανό. Αλλού όμως το ποτάμι ελίσσεται ανάμεσα από υδρόφιλα φυτά, πλατάνια, αγριοβελανιδιές, πουρνάρια, αγριοσυκιές και φτέρες με τα νερά άλλοτε να είναι ορμητικά και άλλοτε γαλήνια. Εικόνες εντυπωσιακές, που το μυαλό θέλει χρόνο να συνειδητοποιήσει την αξία τους και δυσκολεύεται να συλλάβει ο φακός.
Στόμιο, το μαγικό σπήλαιο
Συχνά, πέτρινα τοιχώματα σχηματίζουν πτυχώσεις με κόκκινα χρώματα και μοιάζουν να μας καθοδηγούν προς τα εκεί, στο Στόμιο, ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία του φαραγγιού. Πρόκειται για το σπήλαιο όπου ορμά η Νέδα περνώντας μέσα από τα σπλάχνα του βουνού προκειμένου να συνεχίσει ανεμπόδιστη την πορεία της προς την θάλασσα.
Λίγο πριν την είσοδο του σπηλαίου, καταρράκτες πέφτουν από ψηλά σαν να θέλουν να λούσουν τους τολμηρούς, καθώς χρειάζεται ψυχή να μπεις εκεί μέσα, στο σκοτάδι και η καλή συντροφιά επιβάλλεται.
Μπαίνοντας, μαζί με την έντονη μυρωδιά του σπηλαίου μας υποδέχεται και το λιγοστό φως που έρχεται από την κορυφή δημιουργώντας χρωματικές ανταύγειες με τον καταρράκτη που σκάει από ψηλά μέσα στο σπήλαιο, ενώ τα κόκκινα τοιχώματα και οι σταλακτίτες συμπληρώνουν την μαγική εικόνα.
Όμως η διασκέδαση στη Νέδα δεν σταματά εδώ καθώς ψηλά, πάνω από το Στόμιο, έχει 2 καταρράκτες με τον μεγαλύτερο να χύνεται από τα 32 μέτρα.
Είναι το δημοφιλέστερο και πιο εύκολο σημείο προσέγγισης του ποταμού, με τις τουρκουάζ λίμνες που δημιουργούνται ανάμεσα σε βράχια και πλατάνια να συγκεντρώνουν τον περισσότερο κόσμο. Το δροσερό τους νερό είναι πρόκληση για μια βουτιά και λίγοι από την συντροφιά μου αντιστάθηκαν, δίνοντας με τις θορυβώδεις βουτιές τους πανηγυρικό τόνο στην ολοκλήρωση της διαδρομής.
Τι πρέπει να ξέρετε
Εκτός από την Νέδα, θηλυκό όνομα έχουν δεκάδες, μικρότερα όμως, ποτάμια στην χώρα μας. Ανάμεσά τους είναι η Έρκυνα στην Λιβαδειά, η Αράπιτσα στη Νάουσα, η Ζηλιάνα στον Όλυμπο, η Κελεφίνα στον Πάρνωνα και η Τύρια στο όρος Τόμαρος.
Δεν είναι υποχρεωτικό να διασχίσετε όλο το φαράγγι για να χαρείτε τους καταρράκτες και τις λίμνες της Νέδας. Μπορείτε από το χωριό Πλατάνια να πάτε στο γεφύρι των Καταρρακτών και να προσεγγίσετε από μονοπάτι 15 περίπου λεπτών τους καταρράκτες με τις γαλαζοπράσινες βάθρες. Αν μπορείτε αποφύγετε τα Σαββατοκύριακα γιατί γίνεται πραγματικό «προσκύνημα». Επίσης για το Στόμιο υπάρχει ασφαλισμένο ορειβατικό σκοινί, που από την κάτω βάθρα, με λίγη γνώση και προσπάθεια, σας οδηγεί κοντά στο σπήλαιο όπου συνεχίζουν την πορεία τους τα νερά που ποταμού.
Θα χρειαστείτε οπωσδήποτε ελαφριά ρούχα, μαγιό, μπατόν, λίγο φαγητό, καπέλο, αλλά και μποτάκια. Αυτονόητο ότι στο όχημά σας θα έχετε μια αλλαξιά στεγνά ρούχα.
Η διάσχιση του φαραγγιού σταματά συνήθως στο Στόμιο όπου σχεδόν πάντα υπάρχει σκοινί για να μπορέστε να βγείτε από το σπήλαιο κόντρα στο ρεύμα του ποταμού. Επίσης στο σπήλαιο ζουν μόνο νυχτερίδες καθώς τα αγριοπερίστερα που ζούσαν εκεί, δυστυχώς τα εξόντωσαν κυνηγοί.
Από τις πηγές έως το Στόμιο, θα χρειαστείτε τουλάχιστον 2 ημέρες και σίγουρα έμπειρη συντροφιά.
Επίσης από το Κακαλέτρι μέχρι το Στόμιο θα συναντήσετε δύο πέτρινα γεφύρια, το Μαυροματέικο και των Καταρρακτών κάτω από το χωριό Πλατάνια, αλλά και κάποιους εγκαταλελειμμένους νερόμυλους.
Αν θέλετε να διασχίσετε την Νέδα ή κάποιο τμήμα της και χρειάζεστε πληροφορίες, επικοινωνήστε με τα μέλη του συλλόγου «Φίλοι της Νέδας» στο τηλ: 6944 830469 κ. Κώστα Καράμπελα
Πως θα πάτε
Για να γνωρίσετε μεγάλο μέρος της γοητείας της Νέδας, που είναι οι καταρράκτες της, θα ακολουθήσετε την συνηθέστερη διαδρομή που ξεκινά από το χωριό Πλατάνια. Για να φτάσετε στα Πλατάνια, θα ακολουθήστε την διαδρομή από την Μεγαλόπολη. Είκοσι χιλιόμετρα μετά την Μεγαλόπολη θα στρίψετε προς Πύργο- Κυπαρισσία. Σε 21 χιλιόμετρα θα μπείτε στο Κοπανάκι και θα ακολουθήσετε την διαδρομή προς την Κεφαλόβρυση και τα Πλατάνια στα οποία θα φτάσετε μετά από 15,5 χιλιόμετρα. Απομένουν 4 χιλιόμετρα βατού χωματόδρομου μέχρι το γεφυράκι των Καταρρακτών. Επίσης Κυπαρισσία- Κοπανάκι είναι 18 χιλιόμετρα.
