Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Μία από τις πιο χυδαίες φράσεις που κυκλοφόρησαν στα μνημονιακά χρόνια ήταν η περίφημη μηδενιστή ρήση «οι άνθρωποι είναι πάνω από τους αριθμούς».
Το 1202, ο 32χρονος Λεονάρντο από την Πίζα, γνωστός και ως Φιμπονάτσι, ολοκλήρωσε το Liber abbaci, ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία όλων των εποχών, το οποίο εισήγαγε τους ινδοαραβικούς αριθμούς και το ινδοαραβικό αριθμητικό σύστημα στην Ευρώπη. Το «βιβλίο των υπολογισμών» συνέβαλε καθοριστικά στην εκρηκτική ανάπτυξη του εμπορίου, της επιστήμης και της τεχνολογίας στους μετέπειτα αιώνες. Ο Λεονάρντο, ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς του Μεσαίωνα, έχει θέση δίπλα στον Κοπέρνικο, τον Κέπλερ και τον συμπατριώτη του Γαλιλαίο.
Για τους πυθαγόρειους, οι μη ποσοτικές ιδιότητες των αριθμών σήμαιναν ότι μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ηθικά αρχέτυπα, και έτσι η μελέτη των μαθηματικών μπορούσε να ρίξει φως στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Έτσι, αναπόφευκτα, ο μαθηματικός ήταν ένας σπουδαστής της ηθικής. Ο νεότερος διαχωρισμός ανάμεσα στα μαθηματικά και την ηθική, που τόσο δεδομένο τον θεωρούμε, θα είχε κάνει τον Πυθαγόρα να φρίξει. Και από εδώ προκύπτει μια ηθική υπευθυνότητα.
Στην αριστερή ή στην χριστιανική μηδενιστική σκέψη, ο άνθρωπος και η κοινωνία δεν αναγνωρίζονται ως μέρη ενός συνόλου αλλά μόνο ως «υβρίδια ηθικής» μονίμως κατάλληλα προς χειραγώγηση.
Αυτή η χώρα όμως, μπορεί να κυβερνηθεί μόνο από έναν δυνατό αλγόριθμο. Για να καταλάβουμε καλά το περιεχόμενο ενός προβλήματος, να διακρίνουμε τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας και τα ζητούμενά του. Να προσδιορίσουμε όμως και το «περιβάλλον», μέσα στο οποίο εντάσσεται το πρόβλημα.
Το επιτελικό κράτος που σκέφτεται να ακολουθήσει ως μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας, προϋποθέτει έναν βασικό «αλγόριθμο» ο οποίος θα διαπιστώνει και θα ενεργεί. Και όλα τα υπουργεία θα βρίσκονται σε μία διαρκή αλληλεπίδραση με τον κεντρικό σχεδιασμό του Μαξίμου. Στα συστήματα (ασφαλιστικό κτλ), στις υπηρεσίες του Δημοσίου, στις φορολογικές υποχρεώσεις, στις επενδυτικές δράσεις, στις τραπεζικές συναλλαγές και στην συμμετοχή των πολιτών στην λήψη των αποφάσεων ( ηλεκτρονική ψηφοφορία για απόφαση απεργίας).
Ο Νίμροντ Κοζλόφσκι, σύμβουλος του νομικού γραφείου Herzog, Fox & Neeman και εταίρος στην εταιρεία Venture Capital JVP με ειδίκευση στην κυβερνοασφάλεια και στα big data, ανησυχεί για τους αλγόριθμους. Πιστεύει ότι όταν γίνει τεχνικά εφικτό να χρησιμοποιηθούν οι προγνωστικοί αλγόριθμοι από κυβερνήσεις και από τον ιδιωτικό τομέα, θα έχουμε πρόβλημα. Γιατί το κρίσιμο ζήτημα είναι ο έλεγχος των δεδομένων και η απειλή για τις ελευθερίες μας εξαιτίας της συγκέντρωσης του ελέγχου αυτού σε πολύ λίγα χέρια.
Σε μια χώρα όμως σαν την Ελλάδα όπου κυριαρχεί ο κατακερματισμός των υπηρεσιών, η διάχυση της ευθύνης των κρατικών λειτουργών, η γραφειοκρατία και η αδυναμία της κεντρικής διοίκησης να ελέγξει το Δημόσιο, ο «εθνικός αλγόριθμος» της διοίκησης θα είναι λυτρωτικός.
Οι συνέπειες θα είναι πολλές. Αρκετές παραδοσιακές ειδικότητες θα χαθούν, νέοι άνθρωποι όμως θα μπουν στην διαχείριση της ηλεκτρονικής διοίκησης. Η κακώς νοούμενη «ελευθερία» των πολιτών και των φορολογούμενων δεν θα είναι πλέον η ίδια. Ο έλεγχος όμως των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων θα δημιουργήσει μία νέα ηθική ευθύνης απέναντι στο κράτος και στους συμπολίτες μας.
Οι αριθμοί βρίσκονται πάντα πάνω από τους ανθρώπους. Ως εργαλείο ασφάλειας στη ζωή τους. Ως μέσο ευημερίας και ανάπτυξης του πολιτισμού τους. Το επιτελικό κράτος, ενισχυμένο από το κράτος δικαίου, είναι ο νέος «αλγόριθμος» που θα κυβερνήσει τη χώρα. Περιμένουμε και τα πρώτα αποτελέσματα…
