Του Στέφανου Μίτμαν
Ήταν Ιούλιος 2011 και η Ελλάδα μόλις είχε πάρει μια ακόμα γερή δόση οικονομικής στήριξης από τους «τοκογλύφους» της Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εκείνα τα χρόνια είχα ιδρύσει μια εταιρία και αντιπροσωπεύαμε γερμανικό εξοπλισμό φωτοβολταϊκών συστημάτων.
Μια νέα δημοσιογράφος, η Miriam Schroder, που παρακολουθούσε τις εξελίξεις από το Βερολίνο με πήρε τηλέφωνο και μου ζήτησε μια συνέντευξη για την μεγάλη εφημερίδα Tagesspiegel. Όπως μου είπε η ίδια αργότερα, η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο οικονομικό ένθετο, ανάμεσα σε αντίστοιχα άρθρα για την Siemens και την Deutsche Bank και είχε μεγάλη επιτυχία. Οι συνάδελφοι της έλεγαν: «επιτέλους καταλάβαμε τι γίνεται πραγματικά στην Ελλάδα».
Ειλικρινά, όταν έδινα αυτή τη συνέντευξη δεν περίμενα ότι σήμερα θα ήταν ακόμα τόσο επίκαιρη, 8 ολόκληρα χρόνια μετά.
Όπως και δεν περίμενα ότι θα ζήσουμε στην Ελλάδα capital controls και κλειστές τράπεζες επί 3 εβδομάδες. Σας παραθέτω μερικά μεταφρασμένα αποσπάσματα (Το πρωτότυπο κείμενο είναι διαθέσιμο εδώ).
Ένα μόνο πράγμα θα προσθέσω από την εποχή εκείνη. Η εταιρία μου συνεργαζόταν με ένα τραπεζικό κατάστημα στο Μαρούσι. Η διευθύντρια του καταστήματος, μια πολύ έξυπνη και δυναμική γυναίκα, με άριστη δικτύωση είχε μια κόρη που τότε σπούδαζε στην Αμερική. Μου είπε ότι έλεγε στην κόρη της: «κοριτσάκι μου, κοίταξε να φτιάξεις τη ζωή σου εκεί και μη διανοηθεί να γυρίσεις πίσω!»
Σήμερα έχω και εγώ μια κόρη, που σπουδάζει στο εξωτερικό και καταλαβαίνω πολύ καλά τι σημαίνει για μια μάνα να λέει στην κόρη της αυτά τα λόγια... Η κάθε μάνα θα ήθελε να έχει κοντά της την κόρη της, η κάθε μάνα θα ήθελε να μεγαλώσει στα γόνατά της εγγονάκια. Από τότε κατάλαβα ότι η χώρα είχε χρεοκοπήσει πραγματικά, πολύ πριν μάθουμε τον όρο brain drain ...
Το αν θα ξαναδούμε ή όχι τη δραχμή και με ποια κυβέρνηση δεν έχει πια καμία σημασία ...
Ακολουθούν αποσπάσματα της συνέντευξης:
«Χρειαζόμαστε έναν Όττο Ρεχάγκελ»
Ένας ελληνογερμανός επιχειρηματίας μιλά στο Tagesspiegel για το νέο πακέτο διάσωσης, την ελληνική νοοτροπία και τις δυνατότητες/ευκαιρίες της χώρας.
- Κύριε Μίτμαν, οι χώρες που συμμετέχουν στο ευρώ μόλις συμφώνησαν σε ένα νέο πακέτο διάσωσης για την Ελλάδα. Πανηγυρίσατε γι αυτήν την απόφαση;
Ναι, βεβαίως, αλλά το πακέτο δεν λύνει το πρόβλημα στη ρίζα του. Τα επιτόκια μειώνονται, τα χρέη εν μέρει διαγράφονται, αλλά αυτό δεν καταπολεμά τις αιτίες του προβλήματος, που έχουμε στην Ελλάδα. Αυτές έχουν ριζώσει βαθιά τα τελευταία 20-30 χρόνια.
-Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα;
Το χειρότερο είναι ότι δεν υπάρχει πλέον εμπιστοσύνη. Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς, οι πολιτικοί δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο, οι Ευρωπαίοι δεν εμπιστεύονται πλέον τους Έλληνες.
Χωρίς εμπιστοσύνη δεν υπάρχει λύση.
- Οι Έλληνες εμπιστεύονται ακόμα τους Ευρωπαίους;
Οι Έλληνες είναι πολύ παρορμητικοί. Μπορεί κανείς πολύ εύκολα να τους ταλαντεύσει από το ένα άκρο στο άλλο. Και στα μέσα ενημέρωσης αρέσει να υπερβάλλουν. Αλλά όσο γρήγορα μπορούν να στρέψουν έναν Έλληνα ενάντια στην Γερμανίδα καγκελάριο, τόσο γρήγορα μπορούν και να του αλλάξουν τη γνώμη.
- Ο πατέρας σας κατάγεται από τη Γερμανία, η μητέρα σας από την Ελλάδα. Εσείς ο ίδιος γεννηθήκατε στην Αθήνα, σπουδάσατε στο Βερολίνο και ιδρύσατε μια εταιρία στην Ελλάδα. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων;
Θα πρέπει να δείτε, πως μεγαλώνουν οι Έλληνες. Είναι καλομαθημένοι, από τον ήλιο και από τους γονείς τους. Όταν τα παιδιά δεν συγυρίζουν το δωμάτιό τους μπορεί η μητέρα να φωνάζει, αλλά στο τέλος το συγυρίζει η ίδια. Όταν κάτι δεν πηγαίνει καλά στο σχολείο απλά πηγαίνει κανείς να μιλήσει στον δάσκαλο. Ξέρει κανείς ότι οι γονείς θα το φροντίσουν πάντα. Και όταν θα μεγαλώσει κάποιος θα τον φροντίσει το κράτος. Πιστεύω, ότι αυτό έχει να κάνει και με τον καιρό. Αν εσείς στο παρελθόν δεν λαμβάνατε τα μέτρα σας έγκαιρα για τον χειμώνα, τότε ή παγώνατε ή πεθαίνατε της πείνας. Με τους Έλληνες η φύση υπήρξε πάντα γενναιόδωρη. Ακόμη και σήμερα είναι έτσι: δεν υπάρχουν ξεκάθαρα όρια, με κάποιο τρόπο τα καταφέρνει κανείς.
- Πως λειτουργεί αυτό στην επιχειρηματική ζωή;
Για τους Έλληνες σημασία έχει ο σκοπός, και όχι ο δρόμος που οδηγεί προς τα εκεί. Αυτό σημαίνει, ότι δεν τηρούνται πάντα οι κανόνες, περνάει κανείς καμιά φορά και με κόκκινο, προσέχοντας βέβαια να μην συμβεί κάτι, αλλά το σημαντικό είναι, να φτάσει κανείς στο στόχο του. Για έναν Γερμανό είναι πιο σημαντικό, να τηρήσει τους κανόνες, ακόμα κι αν αστοχήσει.
- Αυτό ισχύει και για την φορολογική δήλωση;
Εδώ πάλι τίθεται θέμα εμπιστοσύνης. Αν εγώ μπορούσα να γλιτώσω φόρους, θα το έκανα και ο ίδιος. Δεν μπορώ όμως. Έχει κανείς την αίσθηση πως πρόκειται για πεταμένα λεφτά. Γιατί γίνεται πολύ κακή διαχείριση αυτών των χρημάτων. Οι δρόμοι είναι κακοί, η παιδεία είναι κακή, ο τομέας της υγείας είναι κακός. Οι πολιτικοί στην Ελλάδα είναι διεφθαρμένοι, πρόκειται για ένα πολύ θολό σύστημα. Αυτό έχει να κάνει και με τους νόμους. Σπούδασα πληροφορική στο Βερολίνο. Το σύνταγμα και όλοι οι άλλοι νόμοι αποτελούν βασικά το λειτουργικό σύστημα μιας χώρας. Και η Ελλάδα λειτουργεί ακόμα με DOS το λειτουργικό σύστημα της δεκαετίας του ''80. Όλα προχωρούσαν πολύ αργά, κάθε τόσο το σύστημα κατέρρεε. Όλες οι άλλες χώρες έχουν ήδη Windows, emails και ίντερνετ.
- Σε ποιο βαθμό επηρεάζει αυτό την επιχείρησή σας;
Υπάρχουν υπερβολικά πολλές δημόσιες αρχές, τις οποίες πρέπει να ξεπεράσει κανείς, θα μπορούσε να τις χαρακτηρίσει κανείς εμπόδια. Οι νόμοι είναι πολύ κακοί, οι δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν να παρουσιάσουν πολλά πράγματα όπως θέλουν εκείνοι, μερικοί χρηματίζονται κιόλας. Εμείς φτιάχνουμε φωτοβολταϊκά πάρκα. Εκεί προκύπτουν ερωτήσεις του τύπου: Επιτρέπεται να φτιάξω μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση πάνω σε μια πέργκολα ή όχι; Αποτελεί αυτή ένα σταθερό τμήμα του σπιτιού; Ή σχετικά με τις αποστάσεις που πρέπει να τηρηθούν από την άκρη του κτιρίου. Αυτό μπορεί να προσδιοριστεί με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, υπάρχουν πολλές δυνατότητες, να κάνει κάποιος τα στραβά μάτια.
- Και στην Γερμανία διαμαρτύρονται οι επιχειρηματίες για την γραφειοκρατία.
Πιστεύω ότι η Γερμανία έχει συγκριτικά πολύ λιγότερη γραφειοκρατία, τουλάχιστον το διάστημα που χρειάζεται για να εκδοθεί μια άδεια είναι πολύ μικρότερο. Αυτήν την εποχή κατασκευάζουμε πάρκα, για τα οποία οι αιτήσεις έχουν γίνει τέσσερα χρόνια πριν, πολλοί άνθρωποι δεν αντέχουν να περιμένουν τόσο. Ίσως πριν από τέσσερα χρόνια να διέθεταν τα σχετικά κεφάλαια και σήμερα να μην τα έχουν πια.
-Ποια είναι η οικονομική σας κατάσταση τώρα με την κρίση;
Οι τράπεζες δεν έχουν ρευστότητα, λείπουν τα χρήματα για επενδύσεις. Ουσιαστικά τα φωτοβολταϊκά δεν έχουν σχεδόν καθόλου ρίσκο. Οι επιδότηση για το ρεύμα που παράγεται από φωτοβολταϊκά συστήματα είναι εδώ υψηλότερη από τη Γερμανία. Αν μια εγκατάσταση έχει γίνει πραγματικά σωστά και λειτουργήσει, κάνει απόσβεση από μόνη της, δεν μπορεί κανείς να πέσει έξω σε αυτό. Ο ήλιος λάμπει πάντα. Αυτός είναι το μόνο πράγμα, το οποίο δεν μπορούν να επηρεάσουν οι πολιτικοί. Αν ο ήλιος χρειαζόταν υπουργική απόφαση, για να ανατέλλει κάθε πρωί, τότε θα ζούσαμε στο σκοτάδι.
- Εσείς εγκαθιστάτε συστήματα στην Ελλάδα, τα πλαίσια προέρχονται από τη Γερμανία. Πως και δεν υπάρχουν Έλληνες παραγωγοί;
Υπάρχουν μερικοί αλλά δεν υπάρχει ακόμα αρκετή εμπειρία. Μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση είναι μια μακροχρόνια επένδυση, και προτιμά κανείς να εμπιστευτεί μια εταιρεία, που παράγει εδώ και πολύ καιρό και έχει πραγματοποιήσει πολλές πωλήσεις. Δεν είναι και τόσο απλό να κατασκευάσει κάποιος κάτι, το οποίο θα κρατήσει 20 ή 25 χρόνια. Το πως θα εξελιχθούν οι Έλληνες κατασκευαστές, θα εξαρτηθεί και από το πως θα εξελιχθεί και η αγορά εδώ. Η Ελλάδα όμως δεν είναι ανάγκη να να μπει στον ανταγωνισμό της βιομηχανίας. Εμείς μπορούμε εδώ να αναπτύξουμε και τον τρόπο εκμετάλλευσης της, όπως για παράδειγμα την ηλεκτρική μετακίνηση. Στα ελληνικά νησιά μπορούν οι τουρίστες να κυκλοφορούν ήδη με ηλεκτρικά πατίνια.
- Η γερμανική βιομηχανία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να βοηθήσει την ελληνική οικονομία. Εσείς τι θα επιθυμούσατε;
Οι Κινέζοι μας δίνουν το παράδειγμα: Μας πουλούν τα προϊόντα τους και ταυτόχρονα μας προσφέρουν και πίστωση. Αυτό θα έπρεπε να κάνει και η γερμανική οικονομία. Εμείς λαμβάνουμε μεν πολλά χρήματα από την Ε.Ε., αλλά τα προϊόντα μετά πωλούνται αλλού, αυτό δεν έχει νόημα. Τα χρήματα δεν επιτρέπεται να διοχετεύονται στην κατανάλωση αλλά πρέπει να επενδύονται έξυπνα, για παράδειγμα σε φωτοβολταϊκά συστήματα. Τότε δεν θα χρειαζόταν να εισάγουμε τόσο πετρέλαιο. Αυτές είναι μακροπρόθεσμες επενδύσεις, που οφελούν τόσο τον τουρισμό όσο και τις άλλες υπηρεσίες. Το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ έχει ήδη ένα παράρτημα στην πόλη του Ναυπλίου. Έχουμε μια υπέροχη χώρα, για να αναπτύξει κανείς δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη γνώση. Το να ζει κανείς εδώ μπορεί να προσφέρει μεγάλη έμπνευση και κίνητρο.
- Είναι ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ο κατάλληλος άνθρωπος, για να δρομολογήσει μεταρρυθμίσεις;
Όχι. Είναι όπως σε μια ομάδα ποδοσφαίρου. Αν έχετε πέσει στην τρίτη κατηγορία, αλλάζετε προπονητή. Κανείς δεν πιστεύει ότι ο παλιός μπορεί να σας επαναφέρει στην πρώτη κατηγορία του πρωταθλήματος. Οι πολιτικοί μας έχουν χάσει κάθε αξιοπιστία, κάθε μέρα διαδηλώνουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι. Τώρα πρέπει να βρεθούν νέοι υποψήφιοι. Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, όπου οι μπορούν να γίνουν πολύ γρήγορα μεταρρυθμίσεις, οι Έλληνες προσαρμόζονται εύκολα και είναι ευέλικτοι, όταν έχουν εμπιστοσύνη σε κάποιον. Ποιος πίστευε το 2004 ότι θα κερδίζαμε το Πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου; Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα, είναι ένας Όττο Ρεχάγκελ.
Τη συνέντευξη πήρε η Μύριαμ Σρέντερ
Ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ
Ο Στέφανος Μίτμαν γεννήθηκε το 1964 στην Αθήνα. Οι γονείς του, Γερμανός πατέρας και Ελληνίδα μητέρα γνωρίστηκαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Βερολίνο. Ο ίδιος αποφοίτησε από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και σπούδασε πληροφορική στο πανεπιστήμιο TU του Βερολίνου. Το 1984 επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου εργάστηκε για μεγάλο διάστημα στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Το 2007 ίδρυσε μαζί με έναν συνέταιρο την εταιρεία HELIOINDEX AE. Είναι παντρεμένος με Ελληνίδα και έχουν μια κόρη.
Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Η HELIOINDEX AE. εμπορεύεται στην Ελλάδα φωτοβολταϊκά πλαίσια της εταιρείας SOLARWATT από τη Δρέσδη. Επίσης λειτουργεί ως γενικός αναλήπτης στην κατασκευή εγκαταστάσεων. Απασχολεί δέκα εργαζόμενους, και έδρα της είναι η Αθήνα.
ΥΓ: Η εταιρία Helioindex AE που ίδρυσε ο Στέφανος Μίτμαν στο Μαρούσι μαζί με έναν Έλληνα συνεταίρο το 2007 για να δραστηριοποιηθεί στα φωτοβολταϊκά συστήματά έκλεισε το 2013, μαζί με εκατοντάδες άλλες, γιατί το ελληνικό κράτος θεώρησε ότι δεν χρειάζονται πια άλλα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα (είναι πολύ καλύτερα να εισάγουμε πετρέλαιο για να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια στην Κρήτη και άλλα νησιά)
* Ο Στέφανος Μίτμαν είναι υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος στην Ανατολική Αττική με την Δημιουργία - Θάνος Τζήμερος.
