Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Στο άρθρο 2 της συνθήκης ειρήνης που αφορούσε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, προβλεπόταν ότι η καταβολή της αποζημίωσης στους Τούρκους, δεν θα καθυστερούσε την ικανοποίηση των παλαιών δανειστών της Ελλάδος. Προέβλεπε επίσης, την ίδρυση επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου από αντιπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Επιτροπή αυτή θα βρίσκονταν μονίμως στην Αθήνα και θα επέβλεπε την τήρηση των συμφωνιών, την εξόφληση των δανειστών της Ελλάδας και την καταβολή της αποζημίωσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Το τεχνοκρατικό τμήμα της δουλειάς της διεθνούς επιτροπής ελέγχου ολοκληρώθηκε στις 21 Ιανουαρίου 1898. Ο νόμος που συνέταξε η εξαμελής αυτή επιτροπή ψηφίστηκε από την Ελληνική βουλή στις 21 Φεβρουαρίου 1898 και επισήμως η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου ανέλαβε την οικονομική διοίκηση της Ελλάδας στις 28 Απριλίου 1898. Η πρώτη απόφαση της Επιτροπής ήταν να χρησιμοποιήσει τις βασικότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας για την εξόφληση του χρέους.
Ο καθένας καταλαβαίνει πως πρόκειται για το μνημόνιο του 1898. Υπάρχουν όμως δύο σημαντικές διαφορές με το δικό μας, του 2010: η πρώτη έχει να κάνει με την αφαίρεση του δικαιώματος της τύπωσης χαρτονομίσματος. Και η δεύτερη, ότι η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου έθεσε υπό τον στενό έλεγχό της και τις προσλήψεις, τις μεταθέσεις και προαγωγές των υπαλλήλων του στενού δημοσίου τομέα!
Ακολούθησαν χρόνια δύσκολα για το πολιτικό σύστημα το οποίο σχεδόν διαλύθηκε, αφού δεν μπορούσε πια να ανταποκριθεί στην λειτουργία των πελατειακών δικτύων που υπολειτουργούσαν... Φτάσαμε έτσι στο Κίνημα στο Γουδί του 1909, ως αποκορύφωμα του αδιεξόδου για τα παλιά κόμματα και τους εκπροσώπους τους.
Οι πολιτικές εξελίξεις όμως ήταν ραγδαίες, με τον Ελευθέριο Βενιζέλο να φτάνει ως εθνικός σωτήρας από την Κρήτη. Και με την σταθερή πλέον, οικονομία να δίνει το σπουδαίο πλεονέκτημα στην Ελλάδα της διεξαγωγής δύο νικηφόρων βαλκανικών πολέμων με διπλασιασμό της επικράτειάς της.
Ο Στέφανος Μάνος σχολίασε πρόσφατα τον ρόλο της Τρόικας και των ελεγκτών των σύγχρονων μνημονίων, επισημαίνοντας ότι "εδώ και αρκετό καιρό οι Ευρωπαίοι έχουν πάψει να πολυενδιαφέρονται για την Ελλάδα. Τη δουλειά τους κάνουν, τα δικά τους συμφέροντα εξυπηρετούν. Έχω όμως και την εντύπωση ότι όσοι έρχονται εδώ να "εποπτεύσουν" παραγνωρίστηκαν με τους εποπτευόμενους. Ως Έλληνας που θέλει το συμφέρον της Ελλάδας απαιτώ από τους επόπτες πλήρη, λεπτομερή και αντικειμενική περιγραφή της κατάστασης μας. Και ας πατήσουν κάλους. Ελληνικούς και Ευρωπαϊκούς."
Ο Μάνος έχει δίκιο. Οι εταίροι, ειδικά μετά την πλήρη παράδοση Τσίπρα, αδιαφόρησαν πλήρως για την εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας, όπως και πολλές άλλες φορές. Η περίπτωση του ΔΟΕ του 1898 είναι ίσως από τις ελάχιστες που οι εταίροι επέδειξαν αυστηρό ενδιαφέρον για την ελληνική οικονομία. Ίσως γιατί διεκδικούσαν σταθερότητα στη χώρα, εν όψει γεωπολιτικών αλλαγών πριν το Α Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η πιο σημαντική όμως, διαφορά με το σήμερα είναι η ηγεσία. Γιατί το θεσμικό τέλος του "μνημονίου" εκείνης της εποχής βρήκε τον Βενιζέλο στο τιμόνι της χώρας. Ενώ τώρα, μια παρέα από θλιβερές καρικατούρες ανάξιων εραστών του ολοκληρωτισμού. Έτοιμων να ενδώσουν σε όλα, ανταλλάσσοντας το δικαίωμα στην νομή και στην συντήρηση του παραδοσιακού και καταστροφικού κρατισμού...
