Αυτές τις μέρες, ο Τζεφ Μπέζος ανακοίνωσε ότι στα 57 του θα αποσυρθεί από επικεφαλής της Amazon για να ασχοληθεί με άλλα πάθη του όπως την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Κλείνει έτσι μια απίστευτη ιστορία επιχειρηματικής επιτυχίας, με πολλά και σημαντικά διδάγματα για το πώς λειτουργεί η ελεύθερη οικονομία και η αγορά.
Ο Μπέζος δεν ήταν πάντα επιχειρηματίας. Στα πρώτα βήματα της καριέρας του απασχολήθηκε στον επενδυτικό και χρηματοπιστωτικό κλάδο. Εκεί και τότε, στα τέλη δηλαδή της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ήταν που διαπίστωσε τις τεράστιες προοοπτικές του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Παραιτήθηκε λοιπόν από την πολύ επικερδή δουλειά του - είχε γίνει αντιπρόεδρος ενός hedge fund… ημιπιτσιρικάς, ήδη στα 30 του - και ίδρυσε την Amazon, αρχικά ως διαδικτυακό βιβλιοπωλείο. Η επιτυχία δεν ήρθε αμέσως. Αντιθέτως, για πολλά χρόνια η Amazon ήταν ζημιογόνα, και πολλοί αναλυτές πολλές φορές προεξόφλησαν την τελική της αποτυχία.
Όμως ο Τζεφ Μπέζος επέμενε, και συνδυάζοντας ταλέντο, σκληρή δουλειά και τύχη, έχτισε τον κολοσσό που τον κατέστησε τον πλουσιότερο άνθρωπο στον πλανήτη, αποδίδοντάς του προσωπική αξία που μετριέται σε τριψήφια δισεκατομμύρια δολάρια.
Και το σημαντικό είναι ότι αυτό το πέτυχε όχι μέσω κάποιας απάτης, ούτε με πρακτικές μηδενικού αθροίσματος όπου ό,τι κερδίζει ο ένας πρέπει αναγκαστικά να το χάσει κάποιος άλλος. Η επιχείρησή του δημιούργησε απίστευτα μεγάλη αξία για εκατομμύρια ανθρώπους -υπαλλήλους, προμηθευτές και πελάτες- κάνοντας τη ζωή των καταναλωτών πολύ ευκολότερη. (Κάτι που ίσως δεν το αντιλαμβανόμαστε σε όλη την έκτασή του στην Ελλάδα όπου δεν υπάρχει η υπηρεσία Amazon prime).
Οι συνήθεις βεβαίως αντικαπιταλιστές τον εγκαλούν για τον πλούτο που έχει συσσωρεύσει. Όμως τι στ’ αλήθεια άδικο έκανε ο Μπέζος για να πλουτίσει; Αν άραγε με την ίδια επιχειρηματική στάση κατέληγε απλώς ένας επιτυχημένος ιδιοκτήτης ενός μικρού βιβλιοπωλείου, τι ηθική απαξία θα του προσάπτανε οι επικριτές του;
Κάποιοι θα πουν ότι ο ίδιος ο πλούτος είναι εκ φύσεως και εξ ορισμού κάτι το άδικο, γιατί η συσσώρευσή του στερεί την ευκαιρία μιας καλύτερης ζωής από άλλους ανθρώπους και τους κόβει τις δικές τους δυνατότητες να πλουτίσουν. Όμως αφενός, πόσο θα σας έπειθε κάποιος που θα υποστήριζε ότι συνολικά ο κόσμος θα ήταν ένα καλύτερο μέρος χωρίς την Amazon;
Και αφετέρου, ο ίδιος ο Μπέζος δεν μεγάλωσε σε κάποια ιδιαίτερα πλούσια οικογένεια - όπως επίσης και το 55,8% των επί γης δισεκατομμυριούχων που δεν κληρονόμησαν, αλλά οι ίδιοι έχτισαν την περιουσία τους.
Βεβαίως, ανάμεσά τους θα υπάρχουν και εγκληματίες, ή και ανήθικοι άνθρωποι. Όμως όπως καταδεικνύει τόσο η θεωρία όσο και η πρακτική εμπειρία, όσο πιο ανοιχτή είναι η οικονομία και η αγορά, τόσο περισσότερο υποχρεώνεσαι αν θες να πλουτίσεις να εξυπηρετήσεις με κάποιον ουσιαστικό τρόπο τους συνανθρώπους σου - και τόσο περισσότερο έχεις τη δυνατότητα να το κάνεις.
Με λίγα λόγια: Ο παγκόσμιος πλούτος, αυτός που παράγεται σε ανοιχτές οικονομίες και αγορές δεν είναι ένα σύστημα αυτοαναπαραγόμενο που κρατά πίσω και χαμηλά τους φτωχούς. Είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που οδήγησε στην εξάλειψη της ακραίας φτώχειας από τον πλανήτη μας. Και ευχόμενοι στον Τζεφ Μπέζο ό,τι καλύτερο στα επόμενα βήματά του, δεν μπορούμε να παρά να ευχηθούμε και καλή συνέχεια σ’ αυτή την ανεκτίμητα σπουδαία διαδικασία που μας πλουτίζει όλους - την αγορά.
