Του Ηλία Παπαγεωργιάδη*
- «Εγώ πήγα στη Ρουμανία και δεν είδα τίποτε από όσα λέτε. Φτώχεια και δυστυχία μόνο...»
- «Υπάρχει και αυτό, σωστά...»
- «Τι λέει ο κύριος; Εγώ κτίζω στο Βουκουρέστι και πουλάω τη μία πολυκατοικία μετά την άλλη, ενώ τα αμάξια που κυκλοφορούν στις καλές περιοχές συγκρίνονται μόνο με Μύκονο...»
- «Και αυτό είναι ακριβές...»
- «Τι εννοείτε, εξηγήστε μας...»
Καλοκαίρι του 2015, μετά από μία ομιλία του υποφαινόμενου με θέμα τη Ρουμανία και τις προοπτικές της, η συζήτηση στο τραπέζι είχε ανάψει...
- «Ποιο ήταν το τελευταίο φιλμ που είδατε στον κινηματογράφο;»
- «Ας πούμε οι 50 αποχρώσεις του γκρι...»
- «Οκ, ας δούμε μαζί τις 50 αποχρώσεις της Ρουμανίας...»
- «Θα μιλήσουμε για γυναίκες;»
- «Όχι, σε αυτό μάλλον είναι άλλοι οι ειδικοί. Θα μιλήσουμε για μία χώρα που έχει 50 διαφορετικές αποχρώσεις...»
41 + 6 + 3 = 50
· «Η Ρουμανία έχει 41 νομούς. Η πρωτεύουσά της, το Βουκουρέστι, ανήκει στον νομό Ilfov και χωρίζεται σε 6 μεγάλους Δήμους.
· Η ανισορροπία ανάμεσα στους 41 Νομούς και το Βουκουρέστι είναι μεγάλη.
· Οι κάτοικοι της Ρουμανίας έχουν περίπου το 53% του μέσου Ευρωπαϊκού εισοδήματος (σ.σ. 57% το 2016), αλλά την ίδια ώρα το Βουκουρέστι βρίσκεται στο 120 – 130%, το Cluj και η Timisoara στο 70 – 80%, άλλες πόλεις στο 60 – 70% και οι περισσότεροι Νομοί στο 30 – 40%.
· Μιλάμε για τη Ρουμανία ως μία χώρα, αλλα πρακτικά αναφερόμαστε σε 3 χώρες που συνυπάρχουν και τη συναποτελούν:
· Η «Ευρωπαϊκή Ρουμανία», με 6 – 8 εκ. κατοίκους πληθυσμό
· Η «Βαλκανική Ρουμανία», με 12 – 14 εκ. κατοίκους πληθυσμό
· Η «Ρουμανία της Ομογένειας», με 5 εκ. εκπροσώπους…”
- «Τί σημαίνουν όλα αυτά;»
- «Σημαίνουν ότι εσείς βλέπετε μία πλευρά / απόχρωση της χώρας, αλλά αυτή έχει άλλες 49!»
Η «Ευρωπαϊκή Ρουμανία»
«Αυτή η χώρα και η Ρουμανία της Ομογένειας οδηγούν τη Ρουμανία στο μέλλον.
· Παράγει περισσότερο από το 80% του ΑΕΠ
· Έχει καλά εισοδήματα και ξοδεύει περίπου όπως οι Έλληνες προ κρίσης
· Σύντομα θα ξοφλήσει ολοσχερώς το ΔΝΤ (έγινε τον Φεβρουάριο του 2016)
· Δεν είναι υπερδανεισμένη, μιας και τα δάνεια των ιδιωτών ειναι στο 87% περίπου των καταθέσεων που ανέρχονται στα 80 – 85 δις Ευρώ περίπου
· Πληρώνει φόρο μόνο 16% (και 1 – 3% επί του τζίρου για τις εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίες εταιρίες με τζίρο ως 100.000 Ευρώ)
· Η ανεργία στις μεγάλες πόλεις είναι στο 0,5 – 1,5%, ενώ στον κλάδο της Πληροφορικής η χώρα απασχολεί πάνω από 350.000 εργαζομένους, με 1.500+ Ευρώ / μήνα μισθό και άνω. Δεν είναι σύμπτωση ότι στον κλάδο προσφέρθηκαν ειδικές φοροαπαλλαγές που έφεραν εκατοντάδες μεγάλες εταιρίες από όλον τον κόσμο.
· Η Ρουμανία είναι η έδρα που προτίμησε το 80 – 85% των πολυεθνικών εταιριών που μπήκαν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη από το 2004 και μετά. Αυτές προσέλαβαν δεκάδες χιλιάδες καλοπληρωμένα στελέχη, νοίκιασαν πάνω από 2.000.000 τ.μ. γραφείων και ώθησαν τη χώρα προς τα πάνω.
· Οι ανάγκες για καινούρια σπίτια χρειάζονται 20 – 25 χρόνια για να καλυφθούν. Οι φετινές παραδόσεις ανέρχονται σε περίπου 25.000 διαμερίσματα, τα περισσότερα προπωλημένα πριν την ολοκλήρωσή τους.
· Τα «αδήλωτα εισοδήματα» είναι ακόμη σημαντικά και η αγορά έχει χρήματα (η παραοικονομία υπολογίζεται στο 30 – 40% του ΑΕΠ). Τα Malls στις μεγάλες πόλεις είναι πολλά, τεράστια, γεμάτα με κόσμο και με λίστες αναμονής για να βρεις μαγαζί
· Η φορολογία είναι χαμηλή και αναμένεται να χαμηλώσει και άλλο (σ.σ. κάτι που έγινε, με 9% ΦΠΑ στα τρόφιμα, 20% γενικό ΦΠΑ, 5% στο μέρισμα και άλλες μειώσεις).
· Η Ρουμανία αυξάνει το ΑΕΠ της κάθε χρόνο και αναμένεται να συνεχίσει έτσι για τα επόμενα 10 χρόνια, τουλάχιστον».
Η «Βαλκανική Ρουμανία»
«Αυτή η κατηγορία αποτελεί το πρόβλημα της χώρας, αλλά και την ευκαιρία της:
· Την ώρα που οι «Ευρωπαίοι» τρέχουν, οι «Βαλκάνιοι» Ρουμάνοι προχωρούν με αργά βήματα
· Χιλιάδες χωριά στη Νότια, Ανατολική και Βόρεια Ρουμανία (Μολδαβία) έχουν ανεπαρκείς υποδομές, με τους κατοίκους να ζουν υπό πολύ άσχημες συνθήκες
· Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 50% του πληθυσμού δεν είναι συνδεδεμένο στην αποχέτευση (κάτι λογικό, αν λάβουμε υπόψη ότι ο Κομμουνισμός δεν μερίμνησε για αυτούς τους ανθρώπους, ενώ και η μετέπειτα Δημοκρατία δεν είχε κονδύλια. Ουσιαστικά βήματα αλλαγής άρχισαν να γίνονται από το 2007, όταν η χώρα εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άρχισαν να επενδύονται χρήματα σε υποδομές)
· Αποτελούν το εργατικό δυναμικό που απασχολείται στα χωράφια, στις βιομηχανίες που δεν απαιτούν εξειδίκευση και σε εργασίες που θέλουν χαμηλό εργατικό κόστος
· Όντως, σε αυτή την κατηγορία οι μισθοί κυμαίνονται από 200 ως 400 Ευρώ / μήνα
· Στα 12 εκ πολίτες αυτής της ομάδας βρίσκουμε και τα 5 εκ που λαμβάνουν κοινωνικά βοηθήματα, καθώς και τους χαμηλοσυνταξιούχους που είχαν μία αξιοπρεπή σύνταξη αλλά η εκμηδένιση της αξίας του νομίσματος την περίοδο 1990 – 2003 τους κατέστησε πένητες.
· Από το 2004 που προσγειώθηκα στη Ρουμανία, παρατηρώ τη σταθερή μείωση της «Βαλκανικής Ρουμανίας», που από 18 εκ ανθρώπους πριν 12 χρόνια, έχει κατέβει σήμερα στα 12 εκ., με συνεχή την τάση μείωσης του αριθμού των μελών της.
· Εκτιμάται ότι κάθε 100.000 πολίτες που αλλάζουν τη μοίρα τους, σπουδάζουν και ξεφεύγουν από τη φτώχεια, αυξάνουν το ΑΕΠ κατά 1% περίπου / χρόνο, μόνιμα.
· Όλα όσα λένε οι επισκέπτες των φτωχών περιοχών της Ρουμανίας είναι αληθή. Το ίδιο και όσα λένε κάποιοι Ρουμάνοι (πάντως άλλοι μεγεθύνουν τα προβλήματα, για να δικαιολογήσουν τη δική τους έλλειψη διάθεσης για σκληρή δουλειά – βολεύει να φταίει κάποιος άλλος για την κατάστασή μας)
· Όμως, αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν και τη μεγάλη ευκαιρία της χώρας: Πολλοί από αυτούς θα αλλάξουν τη μοίρα τους μπαίνοντας στην «Ευρωπαϊκή Ρουμανία», άλλοι θα μεταναστεύσουν και θα στείλουν πίσω χρήματα, ενώ πολλοί θα δουλέψουν με χαμηλό κόστος, προσελκύοντας επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας (ξέρω, θα ήταν καλό να είναι όλοι πλούσιοι, όμως μέχρι να γίνουν, καλό είναι να έχουν μία δουλειά)».
Η Ρουμανία της Ομογένειας
«Μαζί με την «Ευρωπαϊκή Ρουμανία», συμβάλλουν τα μέγιστα στην ανάπτυξη της χώρας.
· Θυμάστε την Ελλάδα της δεκαετίας του '60 και του '70, όταν είχαμε επί χρόνια τη μεγαλύτερη ανάπτυξη στον κόσμο; Μεγάλο μέρος της βασίστηκε στους μετανάστες μας, που δούλεψαν σκληρά έξω και έστειλαν χρήματα πίσω στην πατρίδα. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα με τους Ρουμάνους.
· Περίπου 5 εκ Ρουμάνοι ζουν στο εξωτερικό. Πάνω από 1 εκ. στην Ισπανία (η Μαδρίτη θεωρείται «η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ρουμανίας»), εκατοντάδες χιλιάδες στην Ιταλία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τον Καναδά και την Αμερική κλπ.
· Ήδη πολλοί από αυτούς ξέφυγαν από τη χαμηλότερη κοινωνική βαθμίδα εκεί και προοδεύουν, ενώ στον κλάδο των προγραμματιστών οι Ρουμάνοι είναι περιζήτητοι παγκοσμίως.
· Στέλνουν πίσω στη χώρα τους κάποια δις Ευρώ / χρόνο, ενώ όταν επιστρέφουν για διακοπές αγοράζουν σπίτια και στηρίζουν τις οικογένειές τους
· Με δεδομένο ότι οι Ρουμάνοι είναι σαν τους Έλληνες, Ορθόδοξοι με οικογένειες δεμένες μεταξύ τους, οι ομογενείς είναι άρρηκτα δεμένοι με τον τόπο τους».
Και οι ξένοι...
· «Εκτός όλων των παραπάνω, στη Ρουμανία θα συναντήσετε και δεκάδες χιλιάδες ξένους που ζουν και επιχειρούν στη χώρα (σ.σ. μόνο το 2016 κατατέθηκαν 30.000+ αιτήσεις για χορήγηση υπηκοότητας).
· Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν μεγάλο εισόδημα και «δένουν» με την ανώτερη τάξη της χώρας.
· Γενικότερα το επιχειρείν είναι εύκολο για έναν ξένο στη Ρουμανία. Σκεφθείτε ότι στη χώρα υπάρχουν δεκάδες Έλληνες και εκατοντάδες άλλοι επενδυτές που βγάζουν άδειες για να κτίσουν μία οικοδομή. Στην Ελλάδα πόσοι ξένοι κατάφεραν κάτι τέτοιο;
· Οι ξένοι στη χώρα αποτελούν μία... απόχρωση από μόνοι τους, με μεγάλο ενδιαφέρον και δυναμική».
Ρουμανία: Μία χώρα, πολλές «αποχρώσεις»...
- «Τελικά τι να πιστέψω; Πώς είναι η Ρουμανία;»
- «Είναι συνδυασμός όλων όσων σας παρουσίασα. Θα βρείτε πλούτο που αυξάνεται και διαχέεται καθημερινά, αλλά και φτώχεια, που μειώνεται σταθερά».
- «Εμάς ποιό τμήμα της αγοράς μας ενδιαφέρει;»
- «Αν σκοπός σας είναι η ίδρυση εταιρίας, με χαμηλούς συντελεστές αλλά και φορολογική σοβαρότητα, ίσως και κανένα. Αλλιώς όλα έχουν να κάνουν με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που θέλετε να πουλήσετε. Δεν υπάρχει μία μαγική συνταγή για όλους, οι λύσεις είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες σας...»
- «Και αυτοί που τα παρουσιάζουν όλα ρόδινα ή μαύρα, απλά και αδύνατα;»
- «Οι απατεώνες δεν τελειώνουν ποτέ, ούτε αυτοί που προσπαθούν να αμαυρώσουν μία χώρα για να αποκομίσουν τα δικά τους συμφέροντα ή απλώς να νιώσουν καλά απέναντι στα προσωπικά τους αδιέξοδα»
- «50 λοιπόν οι αποχρώσεις...»
- «Συν μία με τους ξένους στη χώρα, βάλτε και άλλη μία με την επανάσταση που πραγματοποιείται στη Δικαιοσύνη, η οποία πλέον θαυμάζεται σε παγκόσμιο επίπεδο...»
- «Όλα καλά στη Ρουμανία λοιπόν...»
- «Σίγουρα όχι. Όλα όμως είναι ενδιαφέροντα. Και με τους κατάλληλους συνεργάτες, μπορούν να έρθουν καλά αποτελέσματα σε μία αγορά που έχει πολύ δρόμο ακόμη μπροστά της. Εκατοντάδες Έλληνες το πέτυχαν ήδη».
* Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE στη Ρουμανία, Πρόεδρος του Ρουμανικού Συνδέσμου Βιομάζας και Βιοαερίου (ARBIO), μέλος του δ.σ. του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομάζας (AEBIOM) και Αντιπρόεδρος της Αγροτικής Ομοσπονδίας ProAgro (Ρουμανική ΠΑΣΕΓΕΣ).
