Της Σοφίας Βούλτεψη*
Στην Ελλάδα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ συνέβη το αδιανόητο: Δημοσιογράφοι διώκονται και κρατούνται μετά από μήνυση υπουργού και συγκεκριμένα του υπουργού Άμυνας Π. Καμμένου, του οποίου το υπουργείο έχει από το 2016 αναλάβει την διαχείριση των αναγκών που προκύπτουν από την μεταναστευτική – προσφυγική κρίση.
Όπως και στην περίπτωση της καταστροφής στο Μάτι, οι υπεύθυνοι για τα χάλια στη Μόρια μένουν στο απυρόβλητο και συλλαμβάνονται οι δημοσιογράφοι που ζητούν να μάθουν για ποιο λόγο συμβαίνουν όλα αυτά παρά τον πακτωλό χρημάτων που εισρέει από την Ευρωπαϊκή Ένωση!
Φαινόταν ξεκάθαρα από την πρώτη στιγμή: Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αναζητούσαν κονδύλια εκτός μνημονίου προκειμένου να τα διαχειρίζονται κατά το δοκούν. Έτσι, είδαν την προσφυγική κρίση ως… μπίζνα και ακολούθησαν συγκεκριμένα βήματα προκειμένου, όπως όλα δείχνουν, να εισρέουν χρήματα εκτός ελέγχου της τρόικας. Ο σκοπός ήταν, όπως όλα δείχνουν, να δημιουργηθούν συνθήκες έκτακτης ανάγκης.
Στη διάρκεια του 2015 άφησαν το πρόβλημα να διογκωθεί, προκαλώντας απίστευτες ροές μεταναστών και προσφύγων.
Μετά από έναν χρόνο, όταν η κατάσταση είχε πια γίνει αφόρητη, αποφάσισαν να… βάλουν τάξη. Και στις αρχές του 2016 το θέμα ανατέθηκε στο υπουργείο Άμυνας (με το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής σε ρόλο παρατηρητή).
Το υπουργείο Άμυνας, δια του ΓΕΣ, του ΓΕΑ και του ΓΕΝ, ανέλαβε τον συντονισμό για την κάλυψη των αναγκών σίτισης, καθαριότητας, ιατρικής φροντίδας, κατασκευής, συντήρησης και επισκευής κτιρίων, ηλεκτροδότησης, τηλεπικοινωνιών, μεταφορών, προμήθειας ιατρικών αναλωσίμων και ειδών πρώτης ανάγκης στις δομές φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών.
Και αμέσως άρχισαν οι αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να εξασφαλίζονται οι απευθείας αναθέσεις με το πρόσχημα της έκτακτης και κατεπείγουσας ανάγκης. «Πετράδι του στέμματος» το Άρθρο 96 του Νόμου 4368 Φεβρουαρίου 2016, που πριν… γίνει άρθρο κατατέθηκε ως εκπρόθεσμη τροπολογία του υπουργείου Άμυνας, με γενικό αριθμό 244 και ειδικό αριθμό 48, το απόγευμα της 19ης Φεβρουαρίου 2016.
Σύμφωνα με αυτό, το υπουργείο Άμυνας «δύναται κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης να προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες ή να συνάπτει με τρίτους συμβάσεις εκτέλεσης έργων, παροχής υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών ή μισθώσεων σχετικά με την ίδρυση, κατασκευή και συντήρηση των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής (ΚΕ.Π.Υ), Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ.) και των Ανοικτών Δομών Προσωρινής Υποδοχής και Φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών και τη λειτουργία των Κέντρων και των Δομών αυτών, αποκλειστικά σε ό,τι αφορά στη μεταφορά, διαμονή, σίτιση και υγειονομική περίθαλψη των προσφύγων και μεταναστών.
Η διαδικασία σύναψης συμβάσεων του προηγουμένου εδαφίου δύναται, για λόγους κατεπείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης, λαμβανομένων υπόψη και λόγων εθνικής ασφαλείας ή δημόσιας τάξης, οι οποίοι ειδικώς αιτιολογούνται, να διενεργείται κατόπιν διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης της εθνικής νομοθεσίας, με την επιφύλαξη εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις. Οι δαπάνες για τις δράσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της παραγράφου 1 θα καλύπτονται από πιστώσεις είτε του τακτικού προϋπολογισμού, είτε του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων καθ' υπέρβαση των εγγεγραμμένων πιστώσεων του ΥΠ.ΕΘ.Α».
Αυτή, λοιπόν, η τροπολογία ενσωματώθηκε στον νόμο 4368/16 υπό τον γενικό τίτλο «Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις» - το νόμο που περιέλαβε τα ράκη του «Παράλληλου Προγράμματος» ως Άρθρο 96 και υπό τον τίτλο «Συνδρομή του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και σύσταση συντονιστικού οργάνου».
Με λίγα λόγια η όλη υπόθεση έχει περιβληθεί τον μανδύα της νομιμότητας. Εκεί βρίσκεται η απάντηση: Οι απευθείας αναθέσεις νομιμοποιήθηκαν λόγω εκτάκτων συνθηκών. Ουσιαστικός έλεγχος δεν μπορεί να γίνει. Τα χρήματα πηγαίνουν σ' αυτούς που αναλαμβάνουν τα έργα με δόξα και τιμή!
Και κανείς δεν ζητά λογαριασμό για το αποτέλεσμα!
Τέσσερα χρόνια μετά την επέλαση της λαίλαπας που ακούει στο όνομα ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και τρία σχεδόν χρόνια μετά τις νομοθετικές μεθοδεύσεις, οι καταστάσεις για την κυβέρνηση παραμένουν… έκτακτες και απρόβλεπτες!
Οι καταγγελίες για την αδιαφάνεια είναι πολλές. Η αντιπολίτευση προειδοποιούσε, πλην όμως οι απαντήσεις της κυβέρνησης ήταν πάντα απαξιωτικές. Περίπου κατηγορούσαν την αντιπολίτευση πως δεν αναγνώριζε το κατεπείγον και δεν ενδιαφερόταν για την περίθαλψη των προσφύγων.
Και κάθε φορά υποστηρίζουν πως όλα ελέγχονται από ορκωτούς λογιστές. Ωστόσο το αγκάθι είναι οι απευθείας αναθέσεις.
Όπως προκύπτει από απάντηση που έλαβα μέσω της διαδικασίας του κοινοβουλευτικού ελέγχου, μόνο μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 2016 και 31ης Αυγούστου 2017, το ΥΠΕΘΑ διέθεσε στα Γενικά Επιτελεία ποσό άνω των 110 εκατομμυρίων ευρώ (111.157.396) για την κάλυψη των αναγκών των προσφύγων και μεταναστών (μεταφορά, διαμονή, σίτιση και υγειονομική περίθαλψη)
Όπως επίσης προκύπτει από την απάντηση οι συμβάσεις γίνονται με απευθείας αναθέσεις και αναθέσεις μέσω «διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού», ενώ πολύ λίγες είναι εκείνες που προκύπτουν από «συνοπτικούς διαγωνισμούς».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών πηγαίνει στη σίτιση και μάλιστα σε μερικές από τις πιο γνωστές και… γκουρμέ εταιρίες σίτισης! Παρ' όλα αυτά, οι πρόσφυγες διαμαρτύρονται για άθλιο φαγητό και μερίδες που δεν επαρκούν για όλους!
Οι τελευταίες εξελίξεις στη Μόρια είναι η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει.
Παρά τον πακτωλό χρημάτων, οι μετανάστες ζουν σε άθλιες συνθήκες, στον καταυλισμό η κατάσταση είναι έκρυθμη, τα λύματα δημιουργούν ποτάμι, η Μόρια αποτελεί μια υγειονομική βόμβα για όλο το νησί της Λέσβου, αλλά και για το σύνολο της χώρας, αφού καθημερινά διενεργούνται μεταφορές στην ενδοχώρα.
Όλα αυτά, ενώ το υπουργείο Άμυνας είχε αναλάβει την υποστήριξη των δομών. Τώρα, εκεί που μας χρωστάγανε ζητάνε και το βόδι! Αντί ο Καμμένος να απολογείται για την κατάσταση που επικρατεί στους καταυλισμούς, προσπαθεί με μηνύσεις και αγωγές κατά δημοσιογράφων να φιμώσει τον Τύπο!
Και να σκεφθεί κανείς ότι στις 8 Φεβρουαρίου 2016, στη συνέντευξη Τύπου που ο κ. Καμμένος έδωσε για το προσφυγικό, έλεγε:
«Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι αυτό της χρηματοδότησης. Θέλω αυτό να γίνει απόλυτα σαφές, η διαχειριστική αρχή, η οποία χειρίζεται το θέμα ώστε να μπορέσει να απελευθερώσει χρήματα, θα πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι απόλυτα σαφείς από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, το ζήτημα της σίτισης. Έχει προβλεφθεί ότι για να πάρουν πρωινό, προάριστο, μεσημεριανό, απογευματινό και βραδινό θα πρέπει να υπάρχει πιστοποίηση ISO. Θα πρέπει να είναι αποδεκτή τροφή, λόγω της θρησκείας των προσφύγων. Θα πρέπει να είναι άλλη τροφή για τα παιδιά.
Θα πρέπει να είναι διασφαλισμένο ότι αυτά τα φαγητά θα βρίσκονται υπό προστασία μέχρι τη διανομή τους. Θα πρέπει κάποιος να ελέγχει την διανομή. Αυτά είναι προϋποθέσεις για ποιο λόγο; Για να απελευθερωθούν τα 400 εκατομμύρια που έχουν δοθεί για την πενταετία στην Ελλάδα και τα 32 εκατομμύρια που βρίσκονται ήδη εδώ».
Τα πράγματα ήσαν ήδη σαφή: Έβλεπαν το ευρωπαϊκό χρήμα που επρόκειτο να ρεύσει άφθονο και κάπου εκεί μεταξύ… ISO και σεβασμού των θρησκευτικών εθίμων, φρόντισαν να ψηφίσουν τις απευθείας αναθέσεις.
Στις 16 Φεβρουαρίου 2016, μιλώντας στο «Σταρ» και στην εκπομπή «Στον Ενικό» του Ν. Χατζηνικολάου, ο κ. Καμμένος, αφού δήλωσε πως… «αυτό το ζευγάρι δεν χωρίζει εύκολα» (μιλούσε για τον εαυτό του και τον Αλ. Τσίπρα), μας διαβεβαίωσε:
«Κανείς δεν θα αναλάβει τη σίτιση των μεταναστών με απευθείας ανάθεση. Θα υπάρξουν μόνο διαγωνισμοί σε τοπικό επίπεδο για την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και σε ευρύτερο επίπεδο, στη βάση των στάνταρντς που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση».
Τα ίδια είχε πει την ίδια μέρα ο κ. Καμμένος στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε, δηλώνοντας πως «δεν υπάρχει πουθενά απευθείας ανάθεση. Θα γίνουν παντού διαγωνισμοί, έστω και πρόχειροι, με τις προϋποθέσεις ότι θα προηγηθεί η εντοπιότητα, ιδίως για τη σίτιση, αλλά βεβαίως και οι απαιτούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση πιστοποιήσεις».
Αυτά ως τις 16 Φεβρουαρίου! Διότι, όπως είπαμε, στις 19 Φεβρουαρίου 2016 ψηφίστηκε η τροπολογία για τις απευθείας αναθέσεις.
Μετά ήλθαν άλλες δηλώσεις – αυτές της 25ης Φεβρουαρίου. Τότε, στην ενημέρωση των δημοσιογράφων, ο κ. Καμμένος είχε πει πως «επειδή γράφτηκαν και ορισμένα πράγματα, ήδη από το ΓΕΕΘΑ προς τα Επιτελεία έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες των διαγωνισμών για τη σίτιση, με τις προδιαγραφές που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση και βεβαίως έχουμε αναλάβει και την υγειονομική περίθαλψη σε συνεργασία με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Θέλω εδώ να σας πω ότι στη χθεσινή συζήτηση που είχα με τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ζητήσαμε να δοθεί προτεραιότητα στην πρόσληψη προσωπικού από τις τοπικές κοινωνίες, όπως επίσης και υπηρεσίες οι οποίες θα δοθούν από εμάς, θα δοθούν σε άμεση συνεργασία με τους τοπικούς Δημάρχους, Περιφερειάρχες και με τοπικές εταιρείες και επιχειρήσεις που μπορούν να προσφέρουν έργο σε αυτή την αποστολή».
Στις 2 Μαρτίου 2016, μιλώντας στον Σκάι, η τότε υφυπουργός Μεταφορών, Μαρίνα Χρυσοβελώνη, χαρακτήρισε προκλητικές τις δηλώσεις στελεχών της αντιπολίτευσης για τον διαγωνισμό προμήθειας κοντέινερ για τα hot spots, που έγινε με πρωτοβουλία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Στις 23 Μαρτίου 2016, όμως, υπήρξε και μια «παρεξηγησούλα», για την οποία χρειάστηκε οι δύο συνεταίροι Τσίπρας και Καμμένος να επικοινωνήσουν για να την λύσουν. Μιλώντας στον «Αντέννα» ο κ. Καμμένος είπε πως «ο Στρατός δεν είναι κέτερινγκ για να αναλάβει τη σίτιση των μεταναστών στην Ειδομένη».
Εκείνη την ημέρα είχε ανακοινωθεί από το ίδιο το ΓΕΕΘΑ ότι «οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας για σήμερα, 23 Μαρτίου, παρέσχον 29.300 μερίδες τροφίμων για τους διαμένοντες στα επίσημα οργανωμένα Κέντρα Καταγραφής (Hot Spots) και Κέντρα Μετεγκαταστάσεως (Relocation Camps) σε όλη τη χώρα». Προφανώς! Διότι στην Ειδομένη δεν υπήρχε επίσημο camp, η Ειδομένη ήταν… αόρατη και επομένως πού να αναθέσει επισήμως την προμήθεια γευμάτων το υπουργείο Άμυνας (πάντα με βάση τη (ν)τροπολογία)!
Στις 12 Απριλίου 2016, ο κ. Καμμένος, εφοδιασμένος ακόμη με τη (ν)τροπολογία, μιλώντας στην EXPOSEC 2016, πανηγύριζε για το έργο του υπουργείου του, λέγοντας ότι όσον αφορά στη σίτιση «ακολουθήσαμε την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με συγκεκριμένο φαγητό, το οποίο προβλεπόταν από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με απόλυτα ξεκάθαρους διαγωνισμούς που έδωσαν τη δυνατότητα να περάσει η τροφοδοσία των προσφύγων και μεταναστών από τις Ένοπλες Δυνάμεις σε catering»!
Στις 20 Απριλίου 2016, στη Βουλή, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας και συντονιστής για το Προσφυγικό Δημήτρης Βίτσας, απαντώντας στον επικεφαλής του «Ποταμιού» Σταύρο Θεοδωράκη, με αφορμή τις καταγγελίες του τελευταίου για οικονομικές ατασθαλίες στη δημιουργία και λειτουργία των hot spot στη Χίο και το Λιτόχωρο, είπε: «Πάντα εντυπωσιάζομαι από την μικροπρέπεια».
Στις 15 Ιουνίου 2016, ο κ. Μουζάλας απέσυρε από τροπολογία που είχε κατατεθεί τη διάταξη για τη σύναψη συμβάσεων κατά παρέκκλιση των κείμενων διατάξεων και τη λειτουργία κυλικείων εντός των δομών φιλοξενίας προσφύγων.
Το μόνο δηλαδή που είχαν από την αρχή στο νου τους όσον αφορά στη διαχείριση του προσφυγικού ήταν η διαχείριση των χρημάτων με τρόπο που θα εξυπηρετούσε τις πελατειακές τους ανάγκες.
Τα αποτελέσματα είναι γνωστά και τα βλέπει όλος ο κόσμος σε απευθείας μετάδοση!
Ήταν δίκαιο και έγινε πράξη!
*Η κ. Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β΄ Αθηνών, πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
