Οι γυναίκες του βιβλίου [3]

Την προηγούμενη εβδομάδα μιλήσαμε για τους επαγγελματίες του βιβλίου, και κυρίως για εκείνους που δουλεύουν στα βιβλία από το σπίτι. Είπαμε επίσης ότι, ως γνωστόν, οι εκδοτικοί οίκοι γυναικοκρατούνται. Και ότι αυτό είναι καλό και για τους εκδοτικούς οίκους, και για το βιβλίο, και για τον πολιτισμό - και γενικώς.  Σήμερα λοιπόν, όπως και χθες και προχθές, μας μιλούν (με αλφαβητική σειρά) ακριβώς γυναίκες που δουλεύουν στα βιβλία από το σπίτι, αλλά και από το γραφείο και από αλλού. Τις ρωτήσαμε πώς περνούν το εικοσιτετράωρό τους. Και να τις μας απάντησαν:

Μαριλένα Καραμολέγκου(Εκδότρια / ΔΩΜΑ). Ξυπνάω κάπου ανάμεσα στις έξι και εφτά, αναλόγως με το τι ώρα θα ξυπνήσει η κόρη μας. Ετοιμαζόμαστε, παίζουμε, παίρνουμε πρωινό, και ρίχνω μια ματιά στα πρώτα ειδησεογραφικά newsletter που έχουν φτάσει στο κινητό μου. (Οι συνήθειές μου είναι New York Times, Economist News Desk και Inside Story το πρωί και FACT το βράδυ). Tσεκάρω τη σελίδα του ΔΩΜΑτος στο Facebook και τις παραγγελίες που έχουν φτάσει στο mail. Βγάζω βόλτα τον σκύλο και περπατάμε παρέα προς το γραφείο. Πρωινή συνάντηση με την ομάδα, πρόγραμμα εβδομάδας και συζήτηση για εκκρεμότητες και τρέχοντα project. Ακολουθούν ραντεβού και τηλεφωνήματα, αναρτήσεις, δημιουργία δελτίων Τύπου, λογιστικά, εξυπηρέτηση παραγγελιών για βιβλιοπωλεία και eshop, δημιουργικό και γραφιστική νέων βιβλίων, περιοδικά κλαδικού Τύπου. Η μέρα συνεχίζεται με δυνατή ανάγνωση επιμελημένων κεφαλαίων από την επερχόμενη παραγωγή παρέα με τον Θάνο (του αρέσει να ακούσει κάθε κεφάλαιο δυνατά για να επιβεβαιώνει αν θέλει να αλλάξει κάτι στην επιμέλεια - ναι, σε κάθε βιβλίο και σε κάθε κεφάλαιο κάθε βιβλίου) καθώς και συζήτηση για τον εκδοτικό προγραμματισμό. Κάποια στιγμή θα φάω. Αν η μέρα δεν είναι υπερβολικά ζορισμένη, παίρνω μια ανάσα, διαβάζω νέα χειρόγραφα και απαντώ σε μέιλ που έχουν μείνει πίσω. Κατά τις εφτά, ανηφορίζω προς το σπίτι. Στάση στο μπακάλικο για ανεφοδιασμό και επιστροφή. Φαγητό για τη μικρή, νανούρισμα, συζητήσεις με φίλους τηλεφωνικώς ή επισκέψεις τους στο σπίτι και δεύτερο γεύμα. Ανάγνωση από το Kindle ή τα βιβλία που βρίσκονται με σειρά προτεραιότητας στο κομοδίνο, και η μέρα κλείνει κατά τις έντεκα. Κάπου μέσα σ' αυτά τα εικοσιτετράωρα χωράνε ακόμη σινεμά, εκδηλώσεις, εκθέσεις, έξοδοι σε εστιατόρια, ταξίδια, γιόγκα και διαδικτυακά μαθήματα. Είχα ακούσει κάποτε πως στη ζωή, όσο περισσότερα κάνεις, τόσο περισσότερο χρόνο έχεις. Το επιβεβαιώνω και προσθέτω: όσες περισσότερες ζωές, χωράνε σε μία. Αυτός είναι ο στόχος.

Στέλλα Μόσχου (Βιβλιοπώλισσα). Η μέρα ξεκινά στην καθημερινότητα ενός βιβλιοπωλείου. Παραγγελίες, επιστροφές, ενημερώσεις, κουβέντα με τη γειτονιά, οργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων, μεγάλο άγχος για τις πληρωμές, πολύ σερφάρισμα, πολύ διάβασμα, αγωνία για το πού πάμε αλλά και μεγάλη ικανοποίηση από μια δουλειά με μεγάλο ενδιαφέρον. Όπως έλεγε κι ένας Θεσσαλονικιός βιβλιοπώλης: «Και μόνο τους τίτλους των βιβλίων να διαβάσεις, κάτι έχεις μάθει». Δεν διαβάζουμε μόνο τους τίτλους. Κι επειδή η Μυθιστορία είναι γνωστή όχι μόνο ως βιβλιοπωλείο αλλά και για τους τετράποδους κατοίκους της, υπάρχει και η σχετική, απαραίτητη φροντίδα τους. Μέχρι το βράδυ στις εννιά ώρα κλεισίματος (εκτός βέβαια από τις ημέρες παρουσιάσεων-εκδηλώσεων- πάρτι, που μπορεί να πάει πολύ μετά τα μεσάνυχτα) ένας μικρός οργανισμός αναπνέει, ζει, δίνει τον ρυθμό του και παίρνει ρυθμούς άλλων μικρών οργανισμών σε μια ιστορική και όμορφη συνοικία της πόλης, που έχει ακόμη την αίσθηση της γειτονιάς, χωρίς ευτυχώς να γίνεται αποπνικτική. Μετά ή θα ακολουθήσει η επιστροφή στο σπίτι και οι δουλειές ή όλο και κάποιος γνωστός θα σε παρασύρει στα μακριά βράδια του Ντεπώ. Μέχρι την επόμενη μέρα που θα ξαναρχίσεις, χωρίς ποτέ να ξέρεις τι έκπληξη μπορεί να σου φέρει.

Ευδοξία Μπινοπούλου (Επιμελήτρια Εκδόσεων). Κάθε πρωί είναι ένας αγώνας για την πρωτιά σε διαγωνισμό αποτελεσματικής διαχείρισης χρόνου. «Το μάνατζμεντ στο σπίτι σας» θα μπορούσε να τιτλοφορείται, αν ήταν βιβλίο, η πρωινή ρουτίνα. Δημιουργικό μάνατζμεντ βέβαια, όπως θα επιβεβαίωνε οποιοσδήποτε επιστρατεύει διαφορετικά τεχνάσματα καθημερινά για να σηκώσει ένα νήπιο από το κρεβάτι και να το πείσει να επιλέξει ρούχο -«Βασικοί κανόνες διαπραγμάτευσης» -, να κάνει την τουαλέτα του - «Η σχετικότητα του χρόνου ή πόσο κρατάει ένα βούρτσισμα δοντιών» -, να φτάσει ως την πόρτα - «Οι αρετές της υπομονής. Κανείς δεν κέρδισε ουρλιάζοντας». Ύστερα από μια διαδρομή περίπου δεκαπέντε χιλιομέτρων φτάνω στον προορισμό μου, στις Εκδόσεις Ψυχογιός. Η δουλειά που κάνω είναι δουλειά μοναχική. Έχω την τύχη να δουλεύω σε επαγγελματικό περιβάλλον πολύβουο, ζωντανό, ορμητικό, που συχνά σε κάνει να το ξεχνάς. Στο γραφείο μου οι τίτλοι συνωθούνται, περιμένοντας τη φροντίδα ενός ανθρώπου που, επί δεκαεννιά συναπτά έτη, κάθε μέρα διαπιστώνει καινούργιες υποχρεώσεις και ιδιότητες πίσω από τον τίτλο «επιμελητής εκδόσεων»: γλωσσική αρτιότητα, τυπογραφική φροντίδα, γεφύρωση χασμάτων μεταξύ διαφορετικών γλωσσών, μελέτη Ιστορίας, γεωγραφίας, ξένων γλωσσών, αισθητική, διαπροσωπική επαφή με δημιουργό και, φυσικά, διαχείριση χρόνου - πανταχού παρούσα αυτή. Κάθε κείμενο έχει άλλες ανάγκες. Άλλο το μεταφρασμένο, άλλο το πρωτότυπο? άλλο το κοινωνικό, άλλο το ιστορικό, άλλο το παιδικό μυθιστόρημα. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα πάντα το ίδιο: η αρτιότητα. Αυτή που δεν «φωτογραφίζεται» με το μάτι, όπως ένα παρόραμα -που πάντα θα βρει τον τρόπο να κρυφτεί ώστε να ξεπροβάλει στις τυπωμένες σελίδες-, αλλά δίνει την αίσθηση στον αναγνώστη ότι κάποιος έσκυψε πάνω από αυτό το βιβλίο, αντικείμενο-φετίχ για πολλούς (ευτυχώς). Πλήρες λοιπόν το οχτάωρο, γεμάτο ερεθίσματα, που σε αποζημιώνει για τους κόπους σου με γόνιμες συνεργασίες και πολύτιμες φιλίες? καλη ώρα. Οι υπόλοιπες ώρες της ημέρας γεμίζουν με άλλου είδους φροντίδες: σπίτι, οικογένεια - εκτός από το ανήλικο τέκνο, έχουμε τη φροντίδα δύο υπερήλικων γατιών που δεν αντέχουν πια ο ένας την άλλη αλλά ωστόσο μας ανέχονται στο σπίτι τους, καθώς και δύο γιαγιάδων, που χήρεψαν μέσα στην ίδια χρονιά μέσα σε έναν στρόβιλο από αυτούς που φέρνει η ζωή χωρίς να σε ρωτήσει. Κατάκλιση νωρίς λοιπόν, (πολύ) πριν αλλάξει η μέρα, αφού σε όλα αυτά έχει προστεθεί και η υποχρέωση ενός μεταπτυχιακού, το οποίο στριμώχνεται αναγκαστικά κάπου στις έξι το πρωί - μαζί με τα Σαββατοκύριακα. Και ες αύριον πάλι!

Βίκυ Μωραγιάννη (Συγγραφέας): Κάπου εκεί στην εφηβεία ανακάλυψα το θέατρο. Αγαπούσα τη σκηνή, αλλά πιο πολύ απ' όλα λάτρευα το γεγονός ότι το θέατρο σου έδινε τη δυνατότητα να είσαι πάντα κάτι διαφορετικό. Δεν μου άρεσε όμως καθόλου ο τρόπος που η Ελλάδα φέρεται στους ηθοποιούς της κι έτσι εγκατέλειψα οριστικά τη μικρή μου προσπάθεια κάπου εκεί στα 22 και το έριξα στη θεωρία και στην ιστορία του θεάτρου. Και πάντοτε έλεγα ότι αυτό είναι και το μεγάλο μου απωθημένο, το σανίδι. Μέχρι που πέρσι με χτύπησε σαν χαστούκι η συνειδητοποίηση ότι πλέον η κάθε μου μέρα είναι γεμάτη με εναλλασσόμενους ρόλους και άρα αυτό, όσο να πεις, είναι μια παρηγοριά σε κάποια που αγάπησε τόσο το θέατρο. Η πρώτη μου μάσκα είναι αυτή του γραφιά. Αξημέρωτα ακόμα προσπαθώ να γράψω. Δεν υπάρχει καμία άλλη στιγμή μέσα στην ημέρα ή τη νύχτα που να μπορώ να το κάνω πια. Τον περισσότερο καιρό το ξυπνητήρι δείχνει 4:54 - μου δίνω 6 λεπτά για να θυμίσω στον εαυτό μου γιατί έχω την ανάγκη να σηκωθώ από το μαλακό μου κρεβατάκι και ν' ανοίξω τον υπολογιστή. Αμέσως μετά γίνομαι για λίγη ώρα και πάλι ανέμελη φοιτήτρια στο Παρίσι και πίνω τον καφέ μου διαβάζοντας το βιβλίο μου. Αυτός είναι ο δικός μου χρόνος και είναι ιερός. Ο επόμενος ρόλος είναι αυτός της νοικοκυράς-μαγείρισσας. Συγυρίζω, μαγειρεύω, ετοιμάζω τα παιδιά για το σχολείο με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στη συνέχεια προσπαθώ να γίνω μια δυναμική γυναίκα καριέρας αλλά αυτός είναι ένας ρόλος στον οποίο ακόμα έχω μεγάλες ελλείψεις καθώς αυτός που ακολουθεί είναι και ο αγαπημένος μου και αυτός που επισκιάζει όλους τους άλλους. Και δεν είναι άλλος από τον ρόλο της μαμάς. Από το απόγευμα και μετά φροντίζω και αγαπώ ασταμάτητα. Αγκαλιάζω και χαϊδεύω και αναπληρώνω τις ώρες της απόστασης. Και όταν έρθει το βράδυ και διαβάσω παραμύθια, νανουρίσω, τραγουδήσω, κοιμίσω, φιλήσω, η «παράσταση» τελειώνει, οι μάσκες πέφτουν και είμαι απλά εγώ.

Μαρίζα Ντεκάστρο (Συγγραφέας και Κριτικός). Πολλοί νομίζουν ότι η γυναίκα συγγραφέας είναι κάποια γοητευτική ύπαρξη, μία ανεπάγγελτη διανοούμενη χωρίς δουλειά η οποία ενίοτε βγάζει κι ένα βιβλίο. Η συγγραφέας είναι εργαζόμενη όπως κάθε άλλη γυναίκα, με ευθύνες και υποχρεώσεις οικογενειακές, κοινωνικές και επαγγελματικές. Η συγγραφή δεν είναι χόμπι. Είναι απαιτητική δουλειά. Και μάλιστα δεν ισχύει στην περίπτωσή της ο νόμος «ίση αμοιβή για ίση εργασία», γιατί οι ώρες δουλειάς δεν μετριούνται επακριβώς. Και επίσης εξαιρετικά σπάνια οι συγγραφείς, γυναίκες και άντρες, ζουν από τα βιβλία τους. Το εικοσιτετράωρό της είναι ρευστό. Μπορεί να γράψει οποιαδήποτε ώρα, λίγες γραμμές ή πολλές σελίδες μέσα στη μέρα, μπορεί να μη γράψει τίποτα για καιρό, να σβήσει τα γραμμένα, να τα αλλάξει, όμως το μυαλό της δουλεύει ακόμα και στον ύπνο της. Η γοητεία αυτής τής μη δουλειάς είναι η ευελιξία και η απολύτως προσωπική διαχείριση του χρόνου. Η άλλη πλευρά της έχει σχέση με την εκδοτική αγορά γιατί κάθε βιβλίο είναι προϊόν που υπόκειται στις απαιτήσεις αυτής της αγοράς. Ποιος εκδότης, ποιος εικονογράφος, πόσα αντίτυπα, τι συμβόλαιο, τι ποσοστά, προώθηση, διορθώσεις, επιμέλεια και πολλά άλλα που έχουν σχέση με την τελική παραγωγή και τη μετατροπή του πνευματικού έργου σε βιβλίο. Αν η συγγραφέας είναι και κριτικός όπως εγώ, απαιτείται συστηματικό διάβασμα των δεκάδων βιβλίων της ανθηρότατης ελληνικής παραγωγής -ποιος γράφει τι, ποιος εκδότης εκδίδει τι- και η απόφαση με ποιο βιβλίο θα ασχοληθώ και πώς, τι θα αναδείξω δηλαδή. Και όλα αυτά σημαίνουν ώρες συγκέντρωσης στο γραφείο. Μ' αρέσει!

Μαρία Παλαιολόγου (Μεταφράστρια). «Φτου! Πάλι πήγε εννιά! Σήκω!» Εγώ το λέω από μέσα μου, αλλά ο Τρούκο το κυνηγόσκυλο το παίρνει χαμπάρι και ξετρυπώνει κάτω από το κρεβάτι για να μου δώσει το φιλί της καλημέρας. Σηκώνω το πάπλωμα κι από κάπου σαλτάρει η Λόλα, η γάτα. Ξυπνάμε μαζί τον Πέκε, την ιρλανδική μικρόσωμη φλοκάτη με το διαπεραστικό γάβγισμα και η γάτα η Χαρά αρχίζει να γουργουρίζει, αλλά πάντα ακούγεται μια πάπια στη θέση του νιαουρίσματος και δεν έμαθα ποτέ το γιατί. Suria namaskar, ντεκαφεϊνέ στην μπρίκα και βούτυρο με μαρμελάδα πορτοκάλι, μπάνιο, αντιηλιακή, αδιάβροχο παντελόνι και μπουφάν just in case και βόλτα στο δασύλλιο για να τρέξουν τα ζωντανά. Μιάμιση ώρα μετά, μπροστά στον υπολογιστή και με μια κούπα γάλα με χτυπημένο πάγο και μπανάνα, αρχίζω να κόβω βόλτες στο μυαλό του συγγραφέα που μεταφράζω. Μπορεί να κάνω τσιγάρο. Μπορεί και όχι. Κάποια κλεφτή ματιά στο Facebook να δω τι γράφεται και γιατί. Κάθε μια ώρα το σώμα μου ζητάει κίνηση. Σηκώνομαι και κάνω κάτι, οτιδήποτε: βάζω να γίνει το φαγητό, βάζω μια σκούπα, ένα πλυντήριο, πάω σούπερ, απλώνω. Έχει πάει τρεις, έχω βγάλει πέντε-έξι σελίδες κι έχω κανονίσει τις προμήθειες και τα έξτρα του Jamon, του ισπανικού τάπας που άνοιξα με δανεικά πριν έξι χρόνια πάνω στην τρέλα της ανασφάλειας. Φαγητό, διάβασμα και εικοσάλεπτη σιέστα για reboot. Κοντεύει έξι. Βόλτα τα σκυλιά κάπου κοντά. Γυμναστική και επιστροφή στη μετάφραση. Στις έντεκα μια ταινία, μια σειρά, διάβασμα ή μουσική. Παρασκευές και Σάββατα μεταφράζω το πρωί και δουλεύω επτά το απόγευμα με μία το βράδυ στο Jamon. Στην επιστροφή βόλτα τα σκυλιά στο τετράγωνο. Ύπνος κατά τις δύο. Αν βγαίνω; Δεν προλαβαίνω. Πότε βλέπω τους φίλους; Όταν έρθουν στο μαγαζί. Ο σύντροφός μου; Στην Ισπανία φέτος, δεν τα βγάζαμε πέρα. Αν θα ψηφίσω; Δαγκωτό!

Χίλντα Παπαδημητρίου (Μεταφράστρια-Συγγραφέας). Το πρωί με ξυπνάει η Νίτσα, νιαουρίζοντας δυνατά στο αυτί μου, με χαστούκια με το άσπρο πατουσάκι. Ανοίγω τα μάτια, ανοίγω υπολογιστή, ανοίγω καφετιέρα. Περιπλανιέμαι για λίγο διαδικτυακά στα νέα της μέρας και ύστερα πιάνω δουλειά. Μετάφραση, κατά προτεραιότητα, αφού απ' αυτή βγάζουμε τον καφέ, τα φρούτα και τις κροκέτες μας. Και τις σοκολάτες Παυλίδη (70% κακάο). Δουλεύω όλη τη μέρα, αλλά, ακόμα κι όταν σταματήσω για κάποιο λόγο, αφήνω ανοιχτό τον υπολογιστή. Αλλιώς, με πιάνουν ενοχές. Όταν υπάρχουν εξωτερικές δουλειές, τις κάνω προς το μεσημέρι, που έχω πάρει μπρος για τα καλά. Και προσπαθώ τρεις-τέσσερις φορές τη βδομάδα, οκτώ μήνες τον χρόνο, να πηγαίνω στο κολυμβητήριο του Πανιωνίου, όπου κολυμπάω μία ώρα. Τους χειμωνιάτικους μήνες κάνω γιόγκα. Συνήθως μεταφράζω ακούγοντας μουσική, όταν είμαι στο πρώτο στάδιο της μετάφρασης. Στη συνέχεια, δουλεύω μέσα στη σιωπή για να ακούω τον ήχο των λέξεων στο μυαλό μου. Και όταν γράφω δικά μου πράγματα χρειάζομαι σιωπή, για τον ίδιο λόγο. Στα διαλείμματα για φαγητό και λίγη ξεκούραση, διαβάζω βιβλία που πρέπει να αξιολογήσω, αστυνομικά βιβλία γιατί είναι η μανία μου, βιβλία Ελλήνων συγγραφέων γιατί με ενδιαφέρει η εξέλιξη της γλώσσας, της πλοκής, των τάσεων στη γραφή. Σε γενικές γραμμές, η ζωή μου κυλάει μέσα σε βιβλία και δίσκους. Μου αρέσει αυτή η αγαπημένη ρουτίνα της δουλειάς, η οποία διακόπτεται από τις ανάγκες της Νίτσας για χάδια και μια βόλτα στο μπαλκόνι για να δούμε τα λουλούδια μας, από σπάνιες επισκέψεις φίλων, από τις δουλειές του σπιτιού. Αποφεύγω τις εξόδους τις Παρασκευές και τα Σάββατα, πηγαίνω τις καθημερινές σε μπαρ που βάζουν μουσική οι φίλοι μου, σε συναυλίες, σπανιότερα πια στο σινεμά. Μια φορά το δεκαπενθήμερο, ανεβαίνω στο κέντρο για επίσκεψη στον εκδοτικό μου οίκο, το Μεταίχμιο, βόλτα στα βιβλιοπωλεία και φαγητό με φίλους. Τα βράδια διαβάζω ως πολύ αργά, σπανίως βλέπω κάποια ταινία - δεν έχω τηλεόραση, για να μη με περισπά. Όταν η Νίτσα αρχίζει να με κοιτάζει ενοχλημένη, κλείνω το φως. Πού πάει ο καιρός που φεύγει, κι όταν φτάνει ξαναφεύγει;

Μαριλένα Πανουργιά (Εκδότρια / Ίκαρος). Ξυπνάω πολύ νωρίς για να ετοιμάσω τις κόρες μας για το σχολείο. Κάποιες μέρες κάνω γυμναστική κάποιες όχι, πάντως γύρω στις δέκα παρά είμαι στο γραφείο. Κάθε μέρα έχει τις ιδιαιτερότητές της: ραντεβού για καινούργια βιβλία, για συνεργασίες, και συζητήσεις για τους τίτλους που είναι στην παραγωγή. Αγαπημένες μου ώρες είναι αυτές που περνάω στο ατελιέ για το στήσιμο των βιβλίων, ειδικά των παιδικών. Αλλά κι αυτές που κουβεντιάζουμε με τον Νίκο και την Κατερίνα για όλα τα θέματα που μας απασχολούν. Κάποιες φορές πάω στην εκτύπωση των βιβλίων, αν για κάποιο λόγο θεωρείται πιο απαιτητική. Η διαδικασία της παραγωγής, από το απλό αρχείο στην οθόνη ενός υπολογιστή μέχρι το τυπωμένο βιβλίο, είναι κάτι που νομίζω πως δεν θα πάψει ποτέ να μαγεύει. Έχω στενή σχέση με τους περισσότερους συνεργάτες μας, και νιώθω πως κάθε βιβλίο κρύβει μέσα του, πέρα από το κείμενό του, τη δική του ιστορία «φτιαξίματος». Μέχρι αργά το μεσημέρι το γραφείο κινείται σε έντονους ρυθμούς. Μετά, καταλαγιάζουν κάπως τα τηλέφωνα και τα πολλά email και έχω χρόνο να γράψω και να διαβάσω πράγματα που απαιτούν μεγαλύτερη συγκέντρωση. Φεύγω από το γραφείο γύρω στις 6 τις περισσότερες μέρες. Αν έχουμε κάποια παρουσίαση, άλλοτε πάω απευθείας, άλλοτε περνάω πρώτα από το σπίτι. Είναι όλα στο κέντρο της Αθήνας, οπότε συνδυάζονται συνήθως εύκολα. Αν δεν έχουμε, πάω σπίτι κι ευχαριστιέμαι τα κορίτσια. Κουβεντιάζουμε για «τα καλύτερα και τα χειρότερα» της μέρας μας, μέχρι να πέσουν για ύπνο. Το βράδυ, βλέπουμε φίλους για φαγητό, ή μένουμε σπίτι με κουβέντα, Netflix ή βιβλίο, ανάλογα με τη διάθεση.

Χριστίνα Παπαδοπούλου (Εκδότρια / Εκδόσεις Παπαδόπουλος & FarosBooks). 7:05 χτυπάει το ξυπνητήρι. Σηκώνομαι είτε σαν ρομπότ, είτε πετάγομαι σαν ελατήριο, καλημεριζόμαστε με ανθρώπους και ζώα, παίρνουμε το πρωινό μας, ετοιμαζόμαστε και βουρ ο καθένας στη δουλειά του. Καθ'' oδόν σκέφτομαι τη μέρα μου και (α΄) μια γλυκιά ανατριχίλα με διαπερνάει ή (β΄) κατεβάζω το καθρεφτάκι του αυτοκινήτου και μου χαμογελάω. Ακούω μουσική και δυο αγαπημένους μου τύπους στο ραδιόφωνο που με κάνουν και γελάω - ανεκτίμητη αξία! Στο γραφείο οι ώρες περνούν με ταχύτητα φωτός. Σε γενικές γραμμές ευχάριστα, με γερές δόσεις δημιουργικού άγχους. Τηλεφωνήματα, email, συναντήσεις με συνεργάτες, διάβασμα, συζητήσεις και ξαφνικά. ένα τηλεφώνημα απ' το σπίτι κι όλα σταματούν για μερικά λεπτά. Σιγά-σιγά ο ουρανός αρχίζει και παίρνει άλλο χρώμα, οπότε αρχίζω κι εγώ να παίρνω τον δρόμο του γυρισμού. Στη διαδρομή κανονίζω τις εκκρεμότητες εκτός έδρας -δηλαδή εκτός γραφείου- απ' το τηλέφωνο. Φτάνω στο σπίτι κι η πρώτη μου κουβέντα («Ξουτ, βρε!») απευθύνεται στον γάτο που παραφυλά πίσω από την πόρτα. Μετά από χάδια και αγκαλιές στους παρευρισκόμενους, φαγητό, διαδικασίες ύπνου, λίγο διάβασμα, λίγο τηλεόραση κι ενώ νιώθω ακόμα μες στην ενέργεια. Σιγά-σιγά, κλείνουν οι διακόπτες. Λίγο πριν πέσω στην αγκαλιά του Μορφέα, σκέφτομαι την επόμενη μέρα - και ονειρεύομαι.

Αργυρώ Πιπίνη (Συγγραφέας-Μεταφράστρια). Εννέα παρά δεκαεπτά. Αλλάζω πλευρό. Η Ταμίνα ρίχνει κάτω κάποιο βιβλίο. Εννέα παρά δέκα. Γυρίζω ανάσκελα και τραβάω το πάπλωμα. Η Πετούνια πηδάει στο στομάχι μου. Επτάμισι κιλά πάνω μου. Την ακουμπάω δίπλα μου και σηκώνομαι. Γεια σου, Ακρόπολη, Τουρκολίμανο. Δευτέρα. Πρέπει να τηρήσω το πλάνο. Επτά με δέκα σελίδες μετάφραση ― πρώτο χέρι. Ίσως λίγες ακόμα, μιας και την Πέμπτη είμαι καλεσμένη σε σχολείο και δεν θα δουλέψω το πρωινό. Κάνω χάρες στον εαυτό μου. Προσπαθώ να τον καλοπιάσω. Με τον πρώτο καφέ τρώω μισό κρουασάν σοκολάτα. Με τον δεύτερο ανοίγω τον υπολογιστή. Μπαίνω στα μέιλ. Δεν μπαίνω στο Facebook. Αργότερα. Στο μεγάλο διάλειμμα. Σηκώνω το κεφάλι απ' την οθόνη, δύο η ώρα, από τον κάτω κόσμο μου στέλνουν μηνύματα οι χαμένοι αλλά αλησμόνητοι, να βγω έξω, να ζήσω, να ζήσω: Τι κάθεσαι, σήκω απ' τον υπολογιστή, μην αργείς, η ζωή σε περιμένει. Ο Μπρεσόν έλεγε ότι φωτογράφιζε κάθε μέρα πλην Πέμπτης και Κυριακής. Αυτές τις μέρες ζωγράφιζε ― αυτό του άρεσε να κάνει πιο πολύ απ' όλα. Πριν παραδώσω κάποιο βιβλίο, δουλεύω ακόμα και δώδεκα ώρες. Και τα Σαββατοκύριακα. Και τις αργίες. Μετά διαλέγω μια μέρα και αποφασίζω ότι είναι Κυριακή. Και τότε γράφω τα δικά μου. Βγαίνω με φίλους, πάω σινεμά, για φαγητό. Τα υπόλοιπα βράδια βλέπω ταινίες, σειρές. Μέχρι το επόμενο βιβλίο.

Μαρλένα Πολιτοπούλου (Συγγραφέας). Ακούω και διαβάζω πάντοτε με προσοχή και ελαφρά ζήλια το τι σημαίνει επαγγελματίας συγγραφέας. Καταλήγω σταθερά στο συμπέρασμα πως ο ερασιτεχνισμός με κυνηγάει ασταμάτητα σε ολόκληρη τη ζωή μου. Του ξεφεύγω για λίγο και επανέρχεται δριμύτερος να με γοητεύσει, εμποδίσει, περιθωριοποιήσει, εμπνεύσει, κουράσει, χαλαρώσει. Κρίνετε μόνοι σας. Ξυπνάω γενικώς νωρίς. Πέντε ζώα με καλούν με νιαουρητά και διακριτικά γρυλίσματα. Νερό και καφέ στην καφετιέρα, τάισμα. Ο μικρός βγαίνει στην αυλή, η τσοπάνα κάθεται δίπλα στο γραφείο περιμένοντας να τελειώσει και ο τρίτος καφές. Θέα οι λεμονιές μας. Αν είμαι σε φάση συγγραφής και πάει καλά, θα διαβάσω πρώτα τι έγραψα την προηγουμένη και μετά πάω βόλτα την αρχόντισσα που αρνείται επί εννέα χρόνια να λερώσει την αυλή. Οπότε ξανασκέφτομαι τα χτεσινά γραψίματα-σβησίματα. Οι ήρωες ξυπνάνε καλύτερα στον περίπατο στη Ρεματιά. Επιστροφή. Διάβασμα-έρευνα για το κείμενο. Μπορεί να προσθέσω λίγες αράδες. Μπορεί περισσότερο. Δουλειές, εκκρεμότητες. Στο σπίτι με έχουν εκλέξει Υπουργό Εξωτερικών. Facebook με μέτρο. Σιέστα επί ποινή θανάτου. Οι ήρωες επανέρχονται αργά το απόγευμα. Έχω ένα μικρό τετράδιο το οποίο δεν χρησιμοποιώ συχνά, αλλά πολλές αράδες γράφονται πρώτα σε αυτό όταν το ανακαλύπτω ανάμεσα στα μαξιλάρια. Καθώς ο ήλιος φεύγει, η μουσική μπαίνει στη ζωή μου. Αν βγω για σινεμά, θέατρο, παρέα, δεν θα γράψω. Θα διαβάσω όμως σίγουρα άμα τη επιστροφή. Λογοτεχνία κυρίως. Αν μείνω σπίτι, θα συγκεντρωθώ αργά το βράδυ στο δικό μου κείμενο, μετά τις ειδήσεις -δημοσιογραφική εμμονή- και λίγη κουβέντα περί τα του οίκου και του πολιτικού βίου. Συμβαίνει να περάσουν μέρες και να μην κοιτάξω το κείμενό μου. Και τότε νιώθω άβολα μαζί του. Μου ζητάει να κρατάω ένα νήμα που να μας ενώνει συνεχώς, κι εγώ το αφήνω μόνο του. Δεν το φροντίζω όσο τού πρέπει. Αυτή η απόσταση άλλοτε με απελπίζει, άλλοτε με βοηθάει να κατανοήσω καλύτερα το γιατί τής κάθε φράσης. Όμως παίρνει χρόνο, καθώς η διάθεσή μου αλλάζει και μαζί της η γραφή. Παίζουμε κρυφτούλι. Σε χάνω σε βρίσκω. Εκτός και αν βρεθώ στην εξοχή και μείνω για καιρό μόνη μου. Με μια ωραία θέα σε δεύτερο πλάνο και το λάπτοπ σε πρώτο. Τότε όλα πάνε καταπώς τα θέλει το κείμενο.

Λίζα Σιόλα (Εκδότρια / Στερέωμα). Οι Εκδόσεις Στερέωμα έχουν δύο διακριτού τύπου εκδοτικές δραστηριότητες, τους σχολικούς άτλαντες και χάρτες Σιόλα-Αλεξίου και τη λογοτεχνία στην οποία επεκτάθηκαν το 2014. Αν και ανώνυμη εταιρία, είμαστε μια μικρή επιχείρηση οικογενειακού τύπου και μοιραζόμαστε τις υπευθυνότητες. Προσωπικά είμαι υπεύθυνη για τη λογοτεχνία, από την επιλογή των τίτλων που θα εκδοθούν μέχρι το βιβλίο να φτάσει στα βιβλιοπωλεία. Ξεκινώ τη μέρα μου στο γραφείο κάπως κοινότοπα, αρχικά με έλεγχο των μέιλ και βέβαια επίσκεψη στη σελίδα των εκδόσεων στο Facebook, καθώς και μερικών άλλων που συμπαθώ. Πρώτη φροντίδα μου μετά από αυτό είναι η παρακολούθηση της εξέλιξης των συμβολαίων με τους ξένους εκδότες. Είμαι ιδιαιτέρως προσεκτική στα νομικού τύπου ζητήματα όπως και στα θέματα copyright και περνώ κάποιο χρόνο στον έλεγχο αυτό. Επικοινωνώ συχνά με τους λογοτεχνικούς μας συμβούλους και ακούω προτάσεις. Για την επιλογή των τίτλων που θα εκδοθούν, επισκέπτομαι καθημερινά τις σελίδες βιβλίου διαφόρων εντύπων και διαβάζω κριτικές ώστε να σχηματίσω μια πρώτη άποψη. Η επιλογή των τίτλων είναι μια κρίσιμη διαδικασία και προσπαθώ πολύ να μην επιλέγω μόνο βιβλία που μου αρέσουν, αλλά να υπολογίζω και τις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού. Οι εκδότες δυστυχώς δεν έχουν στη διάθεσή τους στοιχεία που να βασίζονται σε έρευνες πάνω στην ελληνική αγορά του βιβλίου, οπότε η άποψη του αναγνώστη παραμένει το μέγα μυστήριο. Στη συνέχεια ασχολούμαι με την πιο αγαπημένη μου διαδικασία που είναι η παρακολούθηση όλου του φάσματος της προετοιμασίας της έκδοσης των προγραμματισμένων βιβλίων, αυτό που οι Γάλλοι ονομάζουν suivi editorial. Αν ήξερα πόσο πολύ θα μου άρεσε, θα είχα αφήσει την αρχιτεκτονική νωρίτερα. Όμως οφείλω στην αρχιτεκτονική μου παιδεία το γεγονός ότι με προίκισε με την ικανότητα να αντιμετωπίζω το βιβλίο όχι μόνον ως περιεχόμενο αλλά και ως αντικείμενο που απαιτεί αισθητική προσέγγιση. Τα εξώφυλλα, το χαρτί, οι γραμματοσειρές με γοητεύουν και συνδέονται εκ των προτέρων με κάθε τίτλο. Έτσι λοιπόν αναζητώ και επιλέγω φωτογραφίες για το εξώφυλλο, και εποπτεύω το γενικό στήσιμο κάθε βιβλίου σε συνεργασία με δύο εξαιρετικά ατελιέ στοιχειοθεσίας. Μετά ακολουθούν τα ραντεβού με τους Έλληνες συγγραφείς, καθώς και τους εξωτερικούς μας συνεργάτες που μεταφράζουν, επιμελούνται, διορθώνουν. Μέσα από τη διαδικασία αυτή γνώρισα πολλούς εξαιρετικούς ανθρώπους του βιβλίου. Καμιά φορά αργά το βράδυ στο σπίτι πλέον ανοίγω τα μέιλ μου και βλέπω αρχεία που μου έχουν στείλει. Δυστυχώς δεν μπορώ να αντισταθώ και απαντώ, ευχόμενη ο παραλήπτης να μη δει την ώρα που συντάχτηκε η απάντηση.

Άννα Σταθοπούλου (Marketing-Δημιουργικό). Είμαι Αιγόκερως και ταυτόχρονα αυτό που λένε «παραδοσιακή» γυναίκα. Αυτό σημαίνει ότι είμαι ελαφρώς εργασιομανής και τα θέλω όλα στην εντέλεια, ή, σε μετάφραση, μονίμως τρέχω για κάπου. Ξυπνάω νωρίς, μένω στην εξοχή κι έτσι κάθε πρωί και για μία ώρα είμαι στους δρόμους μέχρι να πατήσω το ποδαράκι μου χαρωπή στο γραφείο, στα Bell. Από την ώρα που θα ανοίξω υπολογιστή, ραδιόφωνο (αυτό είναι must) και κλιματιστικό, είναι δύσκολο πολλές φορές να σηκωθώ έστω και για δύο λεπτά από το γραφείο ακόμα και για ζητήματα υψίστης ανάγκης. Τα αντικείμενα πολλά και ποικίλα, τα dead line κυνηγάνε, όλοι θέλουνε κάτι εδώ και τώρα και το άγχος παίρνει τον δρόμο για το ταβάνι. Πολλές φορές εύχομαι να ήμουν η θεά Κάλι, αλλά δυστυχώς! Δεν ξέρω -αν με ρωτήσεις ξαφνικά- τι μήνα, τι μέρα έχουμε, ποια είμαι, πού πάω. Ευτυχία μεγάλη οι αγαπημένοι μου συνάδελφοι, μεγάλο πράγμα αυτό! Είναι τα τρελά «εμπορικά» και διαδικαστικά θέματα που πρέπει να διευθετηθούν καθημερινά, αλλά είναι και οι ώρες της μεγάλης μου αγάπης. Οι ώρες που «καλλιτεχνώ», που σκέφτομαι, φαντάζομαι και ψάχνω ώστε να ξεκινήσω τη δημιουργία νέων εξωφύλλων ή άλλων δημιουργικών για τις ανάγκες της εταιρίας. Οι ώρες γραφείου δεν φτάνουν βέβαια κι έτσι πολλές φορές δουλεύω και στο σπίτι. Διαλυμένη από την κούραση και με ένα μυαλό σε αποσύνθεση, κάνω το χρέος μου μέχρι τις 5 που χτυπάει το κουδούνι για τη λήξη εργασιών. Θα είμαι τυχερή αν τελειώσει εκεί η τρεχάλα, γιατί συχνά-πυκνά οι επαγγελματικές υποχρεώσεις συνεχίζονται και εκτός ωραρίου! Κι αν δεν είναι βιβλιοπαρουσίαση ή λέσχη, θα είναι επίσκεψη για λίγο στη μανούλα ή αλλού ή στο σούπερ μάρκετ, πάντως κάτι θα 'ναι! Κάποια ευλογημένη ώρα παίρνω σερνάμενη τον δρόμο του γυρισμού, όπου φοράω το καπέλο της νοικοκυράς-αγρότισσας, μάνας τεσσάρων κατοικιδίων και ιδιοκτήτριας ενός κήπου που περιμένουν τη φροντίδα μου. Και βρίσκω χρόνο -δεν ξέρω πού- να ασχοληθώ με την κουζίνα, με τα φυτά μου, και με τον αγαπημένο μου σύντροφο όταν επιστρέψει κι εκείνος αργά το βράδυ. Εκεί, στο σπιτάκι μου στο βουνό, με όλα αυτά, γαληνεύω και τελειώνω τη μέρα μου κατάκοπη αλλά ευχαριστημένη γιατί κάθε μέρα τα καταφέρνω! Κι είναι ωραίο να τα καταφέρνεις - κι ας κοστίζει κούραση και ψυχή.

Ειρήνη Συνοδινού (Υπεύθυνη Τυπογραφείου). Η μυρωδιά του χαρτιού είναι απόλυτα συνυφασμένη με την ύπαρξή μου. Από μωρό στα τυπογραφεία, έμαθα να ζω, να κινούμαι και να παίζω σε χώρους άγνωστους για τα περισσότερα παιδιά. Λέξεις όπως φιλμ, χρωμοφάν, πρέσες, καλούπια μπήκαν νωρίς στο λεξιλόγιό μου. Το χαρτί και το χαρτόνι έγιναν απόλυτη λατρεία, όπως και οι ήχοι των μηχανών. Το πολύ πρωινό ξύπνημα έγινε συνήθεια αγαπημένη. Η καθημερινότητά μου λούζεται με τα αρώματα των μελανιών και του χαρτιού και με ήχους από όλο το φάσμα του ηχητικού βασιλείου. Τίποτα δεν συγκρίνεται με το να βλέπεις ένα κουτί ή ένα βιβλίο να γεννιούνται από την αρχή. Η μαγεία του παραδοσιακού τρόπου -σκοτεινοί θάλαμοι, φιλμ, χρωμοφάν, μοντάζ- έδωσε πάσα στην ευκολία της ηλεκτρονικής επεξεργασίας, χωρίς όμως να χαθεί ούτε ίχνος από τη χαρά της δημιουργίας. Πόσο μάλλον όταν τα τελευταία χρόνια παρακολουθείς την έκδοση ενός βιβλίου από την αρχή. Όταν ο άντρας σου διευθύνει έναν εκδοτικό οίκο (Εκδόσεις Bell, Silk, Άρλεκιν) διαβάζει και επιλέγει ο ίδιος τα βιβλία που θα εκδοθούν και ζεις από κοντά τη χαρά απόκτησης ενός τίτλου. Και μετά, η μπάλα στο δικό σου γήπεδο. Ώρα για να τυπώσεις ένα-ένα τα τυπογραφικά του βιβλίου. Να διπλώνεις το 1ο φύλλο για να ελέγξεις τη σελιδοποίηση και να σε πλημμυρίζει το άρωμα του φρέσκου μελανιού πάνω στο χαρτί. Να τυπώνεις το εξώφυλλο. Να πλαστικοποιείς. Να φτιάχνεις κλισέ για τα ανάγλυφα. Φιλμάκια για τα τοπικά UV. Να βιβλιοδετείς. Να σκέφτεσαι, να σχεδιάζεις και να κατασκευάζεις σελιδοδείκτες. Έναν διαφορετικό για κάθε βιβλίο. Συνήθως με κοπτικό. Γιατί η ανάγνωση ενός βιβλίου γίνεται ακόμα πιο απολαυστική όταν έχεις έναν ιδιαίτερο σελιδοδείκτη ανάμεσα στις σελίδες του. Η παραγωγή στα καλύτερά της. Μια παραγωγή πάντα πιεσμένη χρονικά, που απαιτεί να κινείσαι από τη μία μηχανή στην άλλη. Αλλά αυτό είναι που σε κρατάει σε εγρήγορση. Που λαδώνει τα γρανάζια σου και σε μαγεύει. Γιατί στο τέλος της ημέρας, όσο κουρασμένη κι αν είσαι, ξέρεις πως κάποιοι αναγνώστες θα πάρουν το βιβλίο σου στα χέρια τους. Θα χαζέψουν τον σελιδοδείκτη σου. Θα χαϊδέψουν το εξώφυλλο. Θα ανοίξουν τις σελίδες και θα μυρίσουν λίγο από το άρωμα που εισέπνευσες κι εσύ. Αλλά, κυρίως, γιατί φεύγοντας από το εργοστάσιο πλησιάζει η ώρα που θα χαλαρώσεις κι εσύ με κάποιο από τα βιβλία σου. Γιατί το βιβλίο για σένα δεν είναι μόνο δουλειά. Είναι πάνω απ' όλα απόλαυση, απόδραση και ένα υπέροχο ταξίδι.

Αμαλία Σταθάκη (Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων). Δευτέρα. Πρωινό ξύπνημα στις 6:30. Σήκω, ντύσου, γάλα, κολατσιό και τσάντα, έτοιμα για το σχολείο και δρόμο! Λεωφορείο, αναμονή, στρίμωγμα και τσουπ φτάσαμε. Στάση Ζωοδόχου Πηγής, κριτσίνια από τον Τάσο στη γωνία και στο γραφείο λίγο πριν τις 8. Τριπλός ελληνικός απαραίτητος για να ξυπνήσουμε. Ανοίγουμε υπολογιστή και με το καλημέρα σας καμιά εβδομηνταριά εισερχόμενα, έτσι για να πάει καλά η μέρα. Δελτία Τύπου? εκκρεμότητες? νέα εξώφυλλα? υπό έκδοση? λίστα με ομιλητές? επόμενη εκδήλωση? λυπούμαστε ο χώρος δεν είναι διαθέσιμος? τελικά δεν θα μπορέσω να έρθω? οι προσκλήσεις σας είναι έτοιμες? θα φτάσουν εγκαίρως; (Καλή ερώτηση!) Τηλέφωνα, πρώτη συνάντηση, δεύτερος καφές, ένας νέος συγγραφέας από το πουθενά, κι άλλα τηλέφωνα, κι άλλες εκκρεμότητες, για το δικό μου το βιβλίο πότε θα κάνετε εκδήλωση; Κι άλλη συνάντηση, κι άλλα τηλέφωνα, δεν παραδόθηκαν τα βιβλία, ακόμα δεν τυπώθηκαν οι αφίσες κλπ. Κοντεύει 4 και ακόμα δεν έκλεισε το πρόγραμμα με τις συναντήσεις του επόμενου διμήνου στο Πατάρι μας, στο Πατάρι του Gutenberg. Γιατί; Ουφ, κι αύριο μέρα είναι. Σχολάσαμε! Γρήγορα σπίτι (δεν το λες και σπίτι: μέχρι και ένα φωτιστικό έσπασαν χθες οι φίλοι του). Όχι, γράψε λάθος. έχουμε εκδήλωση σήμερα, ένα τηλέφωνο στο σπίτι (Πώς ήταν η μέρα σου; Έχεις πολλά για αύριο; Να κάνετε πολλές φορές την ορθογραφία με τη γιαγιά. Σε κλείνω, αγόρι μου. Θα αργήσω να γυρίσω. Ναι, θα σου δώσω ένα φιλί όταν γυρίσω κι ας κοιμάσαι), ένα σνακ στο χέρι και τρέχουμε. Θα έχουμε κόσμο; Θα έρθουν οι ομιλητές στην ώρα τους; Όλα καλά θα πάνε. Και γιατί να μην πάνε; Και τα τυχόν απρόοπτα στο πρόγραμμα είναι. Εκτός. εκτός από την επιστροφή στο σπίτι.

Αγγέλα Σωτηρίου (Διευθύντρια Εκδόσεων / Εκδόσεις Ψυχογιός). Όταν ο αγαπημένος φίλος Κυριάκος Αθανασιάδης μού ζήτησε να περιγράψω το εικοσιτετράωρό μου μέσα σε 300 λέξεις, η πρώτη μου σκέψη ήταν: «Δε φτάνουν οι 300 λέξεις!» Και ύστερα θυμήθηκα ότι το μεσαίο όνομά μου είναι «οργανωτική». Ξυπνητήρι: 7:00 π.μ. Πάντα ξυπνάω πριν χτυπήσει και μέσα στο μισάωρο, χαζεύοντας τις πρωινές εκπομπές και τσεκάροντας παράλληλα τα email της δουλειάς, έχω καταστρώσει με μαθηματική ακρίβεια τις κινήσεις όλης της ημέρας. Ξύπνημα παιδιών με όλα τα συμπαρομαρτούντα όταν έχεις να πείσεις μια εντεκάχρονη να ντυθεί και έναν εννιάχρονο να σηκωθεί από το κρεβάτι του, να πιει το γάλα του και να βουρτσίσει τα δόντια του (με αυτή τη σειρά). Αφήνω τα παιδιά στο σχολείο και στις 8:30 π.μ. είμαι στο ολοφώτεινο γραφείο μου, με τον καφέ μου και τον υπολογιστή ανοιχτό και. απαντάω στα email, διορθώνω οπισθόφυλλα, γράφω reports, μεταφράζω κείμενα, ξεχνάω να φάω, ελέγχω ηλιοτυπίες, αναθέτω μεταφράσεις-επιμέλειες-αξιολογήσεις-εξώφυλλα, υπογράφω συμβόλαια, μιλάω στα τηλέφωνα, βγαίνω απ' το ένα μίτινγκ, μπαίνω στο άλλο, τσακώνομαι με τους συναδέλφους, γελάω με τους συναδέλφους, ξαναξεχνάω να φάω. μέχρι τις 6:00 μ.μ. περίπου όπου πετάγομαι απ' την καρέκλα καθώς θυμάμαι ότι έχω και δύο παιδιά και έναν άντρα και πρέπει να τα πάω εναλλάξ μπάσκετ, τάε κβο ντο, αγγλικά, γαλλικά (τα παιδιά, όχι τον άντρα) και να φτιάξω κάτι πρόχειρο να φάνε. Ευτυχώς τη βασική καθημερινή σίτιση την έχουν αναλάβει η καλή νταντά των παιδιών, η καλή μαμά και η καλή πεθερά. Μαζευόμαστε κατά τις 21:00 για φαγητό-μπάνιο-κουβεντούλα-τσακωμό («Αυτή μου πήρε το mp3», «Αυτός έπαιξε περισσότερο με το PlayStation») μέχρι να έρθει η ευλογημένη εκείνη ώρα που επιτέλους τα καλά μου τα παιδάκια θα κοιμηθούν κι εγώ θα ξαπλώσω στο κρεβάτι μου με. ένα βιβλίο στα χέρια για το απαραίτητο δίωρο βραδινό διάβασμα για. όνειρα γλυκά! Κι αυτή είναι μια συνηθισμένη καθημερινή. Όσο για τα Σαββατοκύριακα, αυτά είναι ακόμη πιο τρελά, καθώς πρέπει κάπως να χωρέσει και η «κοινωνική πλευρά» της ζωής μας. Αλλά τελικά όλα γίνονται-όλα καλά-την υγειά μας να έχουμε. Απλώς. είναι ωραίο να γκρινιάζεις!

Κατερίνα Τριαντάφυλλου (Εκδότρια / Εκδόσεις Παπαδόπουλος). Αν χρειαζόταν να περιγράψω μια τυπική μέρα με μια λέξη, θα ήταν η λέξη «προθεσμίες». Όταν δεν τις κυνηγώ εγώ, με κυνηγούν εκείνες. Για μένα, η μέρα ξεκινά πολύ νωρίς. Πίνω τουλάχιστον τον πρωινό καφέ στην ησυχία του σπιτιού, διαβάζοντας στον υπολογιστή τα νέα αλλά και ό,τι άλλο τραβήξει την προσοχή μου. Επίσης συνεχίζω για λίγο και το διάβασμα κάποιου από τα βιβλία που είχα λάβει τις προηγούμενες μέρες. Στο γραφείο, οι ρυθμοί θα είναι τελείως διαφορετικοί. Συναντήσεις με τους ανθρώπους από τα αλλά τμήματα, το δημιουργικό, το μάρκετινγκ και το εμπορικό. Θα συζητήσουμε για το εκδοτικό πρόγραμμα, την προετοιμασία των βιβλίων, τα εξώφυλλα, το χρονοδιάγραμμα της έκδοσης και των παρουσιάσεων. Θα μιλήσω μετά με μεταφραστές και επιμελητές για νέες αναθέσεις, για προθεσμίες και μερικές φορές για τις καθυστερήσεις που προκύπτουν. Κείμενα βιβλίων φτάνουν συνέχεια, κυρίως με e-mail. Διαβάζω συνήθως τις πρώτες σελίδες και ταυτόχρονα τα προωθώ σε κάποιους από τους συνεργάτες μας. Και αν κάτι που διαβάζω μ' αρέσει πολύ; Τότε, ανάμεσα σε ερωτήσεις και απαντήσεις, τηλέφωνα και συναντήσεις, θα ξεκλέψω 5-10 λεπτά να διαβάσω λίγες ακόμα σελίδες. Κάποια απογεύματα ή βράδια, πολύ λιγότερα απ' όσο θα ήθελα, πηγαίνω σε παρουσιάσεις, αναγνώσεις ή εκδηλώσεις για κάποιο βιβλίο. Και όταν πια γυρίσω σπίτι, θα προτιμήσω (ή μάλλον θα προσπαθήσω) να δω μια ταινία. Συνήθως θα με πάρει ο ύπνος στα 5 λεπτά.

Γιούλη Τσακάλου (Blogger Βιβλίου). Είμαι μαμά, σύζυγος, πρώην διευθυντικό στέλεχος σε ναυτιλιακή εταιρία, νυν συνταξιούχος, βιβλιοφάγος και ό,τι άλλο προκύψει σχετικό με τη λογοτεχνία. Μετά από τόσα χρόνια δουλειάς έχω ξεχάσει πως είναι να κάθεσαι! Έχετε υπόψιν σας πώς ήταν ο Βέγγος στις ταινίες; Έτσι συνεχίζω να είμαι και εγώ! Από το πρωί έως το βράδυ τρέχω να ικανοποιήσω τους πάντες: σπίτι, παιδί ξενιτεμένο (τη συμπάθειά μου σε όσες μανούλες έχουν παιδιά που σπουδάζουν ή εργάζονται στο εξωτερικό), σύζυγο και φυσικά να βρω χρόνο και για το αγαπημένο μου βιβλίο, και για παρουσιάσεις και συνεντεύξεις, και για οργάνωση της σελίδας μου Βιβλιοπαρουσιάσεις-Κριτικές παρουσιάζοντας τις νέες δουλειές των συγγραφέων και ανταλλάσσοντας απόψεις και κριτικές με άλλους αναγνώστες. Στόχος μου, είναι να προσελκύσουμε περισσότερο κόσμο, να πείσουμε κι άλλους ανθρώπους να διαβάσουν βιβλία, καθώς το αναγνωστικό κοινό είναι πολύ μικρό αυτή τη στιγμή, να τραβήξουμε την προσοχή όσων περισσότερων γίνεται, είτε διαβάζουν είτε όχι. Όνειρό μου είναι να φέρουμε σε επαφή το βιβλίο με τις νεότερες γενιές, στις οποίες έχει διεισδύσει για τα καλά το ίντερνετ. Λόγω έλλειψης χρόνου, πολλές φορές διαβάζω περπατώντας στον δρόμο έχοντας συνεχή αίσθηση της πορείας και δίχως να τρακάρω πουθενά (όταν κρατάς στα χέρια σου ένα βιβλίο, μάλλον συνηθίζουν να σε αποφεύγουν οι άλλοι). Κατασκηνώνω άπειρες ώρες σε ένα βιβλιοπωλείο, μπορώ και να περάσω εκεί μέσα μέρες ολόκληρες ξεφυλλίζοντας βιβλία. Η θέση της δημοτικής βιβλιοθήκης βοηθάει τον προσανατολισμό μου σε μια πόλη. Μπαίνω σε βιβλιοθήκες έχοντας την ισχυρή ψευδαίσθηση πως τις ξέρω καλύτερα από τον βιβλιοθηκάριό τους (θα με νομίζουν ψωνάρα). Και φυσικά κάνω άπειρα σχέδια για το μέλλον - αν και, όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια, ο Θεός, λένε, γελάει.

Μαριάννα Ψύχαλου (Εκδότρια / Μικρή Σελήνη). Αν είσαι Έλληνας εκδότης και ειδικά αν είσαι Έλληνας «μικρός» εκδότης, ξέρεις ότι το μόνο σίγουρο στη δουλειά σου είναι ότι δεν κάνεις μία μόνο δουλειά. Επομένως, ξυπνάς το πρωί και την ώρα που πλένεις τα δόντια σου γίνεσαι creative director γιατί σου ήρθε μια ιδέα και πρέπει να τρέξεις να την καταγράψεις προτού χαθεί μαζί με τους αφρούς. Στα επόμενα 5 λεπτά μπορεί να έχεις μεταλλαχθεί σε εμπορικό διευθυντή γιατί έχεις προλάβει να δεις τα mail σου και να προωθείς τιμολόγια, παραγγελίες πελατών και ειδοποιήσεις πληρωμών. Μπαίνεις στο αυτοκίνητο για να πας γραφείο. Το κινητό πάντα δίπλα σου. Χτυπάει το τηλέφωνο. Ο τυπογράφος! «Τι χαρτί θα βάλουμε στο βιβλίο; Πόσα γραμμάρια; Έχουμε πρόβλημα στα χρώματα. Πότε θες τα δοκίμια;» Φτάνεις γραφείο και νομίζεις ότι έχει περάσει ήδη μια μέρα, ανοίγεις τον υπολογιστή ενώ τρως και λίγο πρωινό που δεν πρόλαβες το πρωί και το πήρες στο χέρι. Αλλάζεις τίτλο και γίνεσαι Social media marketing director. Άαα, ωραίος τίτλος! Ανοίγεις τις εταιρικές σελίδες, κοινοποιείς, πατάς καρδούλες, μιλάς με συνεργάτες, φτιάχνεις ωραίες εικόνες για να ποστάρεις και μιλάς παράλληλα σε 10 παράθυρα στο Messenger. Ταυτόχρονα στέλνεις email για τα βιβλία που σε ενδιαφέρουν από το εξωτερικό, κλείνεις συμφωνίες, μιλάς με σχολεία και βιβλιοπωλεία που θέλουν να κάνουν εκδηλώσεις, ονειρεύεσαι τα επόμενα βιβλία που έρχονται και αναπολείς κάποιες στιγμές τις μέρες που δεν είχες να σκεφτείς κάτι περισσότερο από το ποια μαθήματα χρωστάς στην επόμενη εξεταστική. Αισθάνεσαι ότι η μέρα δεν σου φτάνει, αλλά σε εξιτάρει και ο ρυθμός. Θες να πας το απόγευμα και στην ημερίδα που σε έχουν καλέσει γιατί έχει ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, αλλά σκέφτεσαι ότι στο σπίτι δεν έχει φαγητό και τι θα φάνε οι υπόλοιποι. Γυρνάς σπίτι, αγκαλιάζεις τα παιδιά σου και τον σύντροφό σου, αλλά απαντάς και στα μηνύματα της γραφίστριας που μπορεί μόνο απόγευμα. Μαγειρεύεις και γράφεις ταυτόχρονα και αναρωτιέσαι αν ο χυμός τομάτα είναι 100 ματζέντα / 100 κίτρινο. Οι ώρες περνούν και οι δυνάμεις πέφτουν, αλλά ξαφνικά σού σκάει στο μυαλό μια ιδέα - και φτου κι απ' την αρχή!