Στον σπουδαίο Βρετανό φιλελεύθερο πολιτικό και ιστορικό του 19ου αιώνα Λόρδο Άκτον πιστώνεται η φράση “η εξουσία διαφθείρει, και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα”. Έκτοτε, οι φιλελεύθεροι χρησιμοποιούμε αυτή τη ρήση συνήθως ασκώντας κριτική στην κρατική εξουσία, γνωρίζοντας τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά πως όσες περισσότερες εξουσίες εκχωρούμε στους κυβερνήτες, τόσο βεβαιότερη είναι η διαφθορά τους. Ο σοφός όμως Άκτον δεν περιόρισε την επιρροή της εξουσίας μόνο στους κρατικούς φορείς. Κύριο μέλημά του, όπως και πολλών άλλων σημαντικών φιλελεύθερων της εποχής του, ήταν η κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Και σίγουρα ο Άκτον θα είχε πολλά να πει αν γινόταν σήμερα μάρτυρας των όσων συμβαίνουν στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, με την απόλυτη εξουσιαστική διαφθορά των μπαχαλάκηδων εν τη απουσία του κράτους.
Το όραμα μίας πραγματικά ελεύθερης ακαδημαϊκής κοινότητας είναι ένας άξιος στόχος για μία κοινωνία. Στη χώρα μας, μετά τη δικτατορία, δοκιμάσαμε να ξεριζώσουμε το παρελθόν της κρατικής και παρακρατικής βίας με έναν τρόπο που στην αρχή έμοιαζε ρομαντικός. Για να βεβαιωθούμε ότι οι νέες και οι νέοι μας θα μαθαίνουν τις επιστήμες σε ένα ελεύθερο περιβάλλον, μακριά από κρατική παρέμβαση και καταστολή, βαφτίσαμε τις σχολές μας «άσυλα». Δεν γνωρίζω αν ποτέ λειτούργησε το σύστημα αυτό όπως θα ήθελαν οι εμπνευστές του, ήμουν βρέφος άλλωστε τότε, όμως το σίγουρο είναι πως τα τρωτά σημεία του δεν άργησαν να φανούν.
Τις τελευταίες δεκαετίες η ελεύθερη επιστημονική αναζήτηση και η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης έχουν αντικατασταθεί από μία άλλου είδους καταστολή. Αντί για ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον που να χαρακτηρίζεται από την καινοτομία, τη χαρά της γνώσης και της εξερεύνησης, τον πολιτισμένο διάλογο και αντίλογο, τα πανεπιστήμιά μας είναι πλέον διαβόητα για τα συχνά φαινόμενα ανομίας και ανελευθερίας που συνεχίζουν να συμβαίνουν εντός τους. Οι ιδέες έδωσαν τη θέση τους στα ρόπαλα και τα κατσαβίδια, η νόμιμη αστυνομία έδωσε τη θέση της στην αστυνομία της σκέψης των αναρχικών, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια έδωσε τη θέση της στην απελπισία και τον φόβο της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ειδικά για τους φιλελεύθερους, που συχνά είμαστε σχεδόν εξτρεμιστές σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση της ατομικής ελευθερίας, το ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Οι περισσότεροι από μας έχουμε άλλωστε ακούσει δεκάδες πρωτογενείς μαρτυρίες για απαράδεκτα περιστατικά τραμπουκισμού όπου φιλελεύθεροι καθηγητές και φοιτητές διώχθηκαν, ξυλοκοπήθηκαν, απειλήθηκαν, και φιμώθηκαν στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Όμως, ο Λόρδος Άκτον είχε δίκιο και σήμερα βλέπουμε ότι η άσκηση της απόλυτης εξουσίας των μπαχαλάκηδων τους οδήγησε σε ένα μοιραίο σφάλμα. Τους διέφθειρε και τους οδήγησε στην αλαζονεία που τόσο συχνά χαρακτηρίζει τους εξουσιομανείς. Η εικόνα της διαπόμπευσης του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ φαίνεται ότι είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της ανοχής μιας ολόκληρης κοινωνίας απέναντι στους καταπιεστές της.
Η κυβέρνηση οφείλει να αλλάξει αυτό το κατεστημένο άμεσα, χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα. Αυτά που ζητά η μεγάλη μερίδα των πολιτών είναι μετρημένα και συγκεκριμένα: Ένα πανεπιστήμιο όπου κανείς δεν θα φοβάται να εκφράσει την άποψή του, ένα πανεπιστήμιο καθαρό και ασφαλές, που σέβεται τους επισκέπτες του και τα χρήματα των φορολογουμένων που το χρηματοδοτούν με τις θυσίες τους. Οι κυβερνώντες τι έχουν να πουν; Είναι υπερβολικά αυτά τα αιτήματα για μία ευρωπαϊκή χώρα εν έτει 2020;
