Τέτοια ευκαιρία δεν θα ξαναυπάρξει. Εν μέσω κρίσης, μιας συνεχούς γεωπολιτικής αβεβαιότητας, ενόψει ενός δεύτερου κύματος πανδημίας, τα ευρωπαικά κονδύλια έχουν ανοίξει για την Ελλάδα ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας.
Αυτό βλέπουν και οι ξένοι οίκοι, όπως σημειώνει στο liberal.gr ο Παναγιώτης Πετράκης για την απόφαση την Παρασκευή της αμερικανικής Fitch να διατηρήσει, παρά την μεγάλη ύφεση και τις ανησυχίες για έξαρση της πανδημίας, αμετάβλητη την αξιολόγηση για την ελληνική οικονομία.
Κίνηση που αντανακλά, όπως λέει ο καθηγητής Οικονομικών στο ΕΚΠΑ, ένα επίπεδο εμπιστοσύνης για την Ελλάδα, την εκτίμηση ότι το κολοσσιαίο ποσό που μας αναλογεί από τα ευρωπαικά κονδύλια, επιτρέπει τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα να φύγει προς τα εμπρός με γενναίες μεταρρυθμίσεις και αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου.
Και για να συμβεί αυτό, σημειώνει ότι θα πρέπει να οργανωθεί εκ νέου η διοικητική μηχανή και να συζητήσουμε λεπτομερώς δύο θέματα στην Ελλάδα : Τις αναπτυξιακές οικονομικές προϋποθέσεις (με αφορμή και την έκθεση Πισσαρίδη) και το μείγμα της οικονομικής πολιτικής που θα πρέπει να κοιτάξει περισσότερο προς την εργασία και την αποτελεσματικότητα των επιμέρους πολιτικών.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τι μας δείχνει η νέα έκθεση της Fitch που διατήρησε αμετάβλητη την αξιολόγηση για το αξιόχρεο της Ελλάδος στο BB, προβλέποντας ύφεση 7,9% φέτος αλλά και ισχυρή ανάκαμψη το 2021;
Η εκτίμηση της Fitch έχει τόσο θετικά για εμάς στοιχεία, όσο και αρνητικά. Το θετικό από την αξιολόγηση της Fitch είναι ότι το σταθερό outlook, δηλαδή η «σταθερή» αξιολόγηση έρχεται στο χειρότερο σημείο της πολύ μεγάλης ύφεσης στην Ελλάδα.
Κάποιοι συνωμοσιολόγοι θα έβλεπαν σκοτεινό δάκτυλο προτίμησης της Fitch προς την κυβέρνηση αλλά δεν είναι έτσι. Η αποκρυπτογράφηση του “χρησμού” του ξένου οικου, σε συνδυασμό με αντίστοιχες εκθέσεις άλλων αναλυτών τελευταίως, μπορούν να μας φωτίσουν για τα χαρακτηριστικά της παρούσας στιγμής.
Στο βάθος της ύφεσης λίγο πολύ συμφωνούμε όλοι. Ομως το σταθερό outlook μπορεί να συνδέεται με το γεγονός ότι η ανακοίνωση της Fitch ήρθε αμέσως μετά την απόφαση της Συνόδου Κορυφής στην Ευρώπη. Είναι μία εξαιρετικά σοβαρή απόφαση που σταθεροποιεί την εικόνα του ευρωπαϊκού χώρου (εξάλλου το βλέπουμε και στα spreads και στην αποτίμηση του ευρώ).
Ειδικά όμως για την Ελλάδα τέτοια ευκαιρία δεν θα ξαναυπάρξει. Εν μέσω κρίσης, μιας συνεχούς γεωπολιτικής αβεβαιότητας, ενόψει ενός δεύτερου κύματος πανδημίας, τα ευρωπαικά κονδύλια ανοίγουν για την Ελλάδα ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας. Το ποσό είναι κολοσσιαίο για τα ελληνικά δεδομένα και μπορεί να αλλάξει ριζικά την εικόνα της χώρας.
Η κλείδα κατανομής των κονδυλίων κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα που μας δίνει καλύτερη αναλογία επιδοτήσεων προς δάνεια απ’ ότι δίνει στο σύνολο του πακέτου. Συγχρόνως διατηρήθηκε το αρχικό ύψος (32 δισ ευρώ) της πρότασης για το μερίδιο μας στην διανομή των κονδυλίων.
Από την άλλη βέβαια μεριά αυτό δείχνει και ότι η ελληνική οικονομία, υποφέρει συγκριτικά περισσότερο από αρκετούς ανταγωνιστές της στην κατανομή των κονδυλίων (περισσότερο φτωχές περιφέρειες, μεγαλύτερη ανεργία).
Αρα, η Fitch βλέπει τρία στοιχεία : Το πρώτο αφορά στο γεγονός ότι η Ελλάδα έχει μπροστά της μια “χρυσή ευκαιρία”. Το 70% των κονδυλίων που αναμένουμε από τα 32 δισ συγκεντρώνονται στα χρόνια 2021 και 2022 και το υπόλοιπο 30% το 2023. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι την περίοδο 2021 έως 2023 θα μπορούσαν να εισρεύσουν εμπροσθοβαρώς στην Ελληνική οικονομία 32 δισ ευρώ. Αν αυτό πράγματι συμβεί (και αυτό θα εξαρτηθεί και από την προετοιμασία μας ) οι θετικές επιπτώσεις θα είναι τόσο μεγάλες ώστε μιλάμε για μία αναπτυξιακή έκρηξη κλασικού "νεοκεϋνσιανού" χαρακτήρα με υψηλούς πολλαπλασιαστές και εξαιρετικά υψηλές θετικές πιέσεις στον ρυθμό μεγέθυνσης και στο διαθέσιμο εισόδημα.
Τόσο μεγάλες ώστε θα οδηγήσουν σε μία μακροχρόνια εξασφάλιση ομαλής κυβερνητικές βιωσιμότητας επηρεάζοντας δραστικά τον πολιτικό κύκλο. Αυτό με την σειρά του θα έχει άμεσες επιπτώσεις στο παρόν και στην ελκυστικότητα της οικονομίας ιδίως όταν περάσει η κρίση του COVID.
Το δεύτερο συνδέεται με την κυβερνητική αξιοπιστία στην διαχείριση των δημόσιων οικονομικών. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση απέφυγε τον πειρασμό να μεταβάλλει το ύψος του δημοσιονομικού μαξιλαριού και στην πραγματικότητα το ξαναγεμίζει με δανεισμό κόστους μικρότερου αυτού του οποίου χρησιμοποιήθηκε για να σχηματιστεί, καταλήγει να είναι μία σοβαρή επιτυχία της δημοσιονομικής διακυβέρνησης.
Το τρίτο γεγονός αφορά στην πετυχημένη διαχείριση της πανδημίας. Έτσι δεν οδηγηθήκαμε σε μία λαϊκιστική αναποφασιστικότητα αλλά συντεταγμένα αντιμετωπίσαμε έναν ασύμμετρο εχθρό με θετικά παιδαγωγικά οφέλη για το τι σημαίνει κοινωνικός σκοπός και στόχος και το τι σημαίνει κοινωνική κινητοποίηση για την επίτευξή του έστω και εάν το υπόβαθρο της συντεταγμένης αυτής μάχης ήταν οι υγειονομικοί φόβοι. Και στην Αμερική τους έχουν (ΗΠΑ και Λατ. Αμερική) αλλά τα έχουν κάνει θάλασσα.
- Τα αρνητικά στην αξιολόγηση της Fitch ποια είναι; Τι είναι αυτό που πρέπει να προσέξουμε;
Τα γνωστά, δηλαδή τα ελλείμματα και το χρέος. Η πανδημία θα αυξήσει τα δημοσιονομικά μας ελλείμματά, αλλά όχι απαραιτήτως και τα πρωτογενή δημοσιονομικά αποτελέσματα τα οποία μετά το 2022 θα διατηρηθούν υπό θετικό έλεγχο. Ταυτόχρονα η δημοσιονομική ρευστότητα αποκαθίσταται μέσω της ΕΚΤ και τις εισροές από την EU.
Η ευρωπαϊκή οικονομική διαχείριση είναι πιο προσεκτική απ’ όσο πιστεύει ο πιο πολύς κόσμος. Για την διαμόρφωσή της και ειδικότερα για την χρηματοδότηση της έχει ληφθεί υπόψιν τα νέα ελλείμματα που θα δημιουργηθούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο να καλύπτονται από τις ενέργειες της ΕΚΤ και τον δανεισμό που θα κάνει η ΕΕ για λογαριασμό των κρατών μελών.
Υπό αυτή την έννοια, για μια χώρα όπως η Ελλάδα, ο συνδυασμός υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης που είδαμε προηγουμένως και ελεγχόμενων δημοσιονομικών ελλειμμάτων εξασφαλίζει σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο την διατηρησιμότητα του χρέους.
Υπάρχει όμως ένα αλλά. Το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ θα παραμείνει υψηλό, όπως σημειώνει η Fitch. Γεγονός που θα θέτει συνεχώς το ζήτημα επαναρρύθμισής του παρόλο που η διακράτησή του από επίσημους ευρωπαϊκούς φορείς αφαιρεί τον κίνδυνο της αθέτησης των υποχρεώσεων. Αυτό είναι ένα σημείο που δεν τονίζεται επαρκώς στην λογική των οίκων αξιολόγησης παρ’ ότι η διαπίστωσή τους ότι εντέλει ασκούνται αρνητικές πιέσεις στον δημοσιονομικό χώρο είναι ορθή.
- Εκτός όμως από το υψηλό χρέος, ο ξένος οίκος κρούει ακόμη μια φορά το καμπανάκι για τις ελληνικές τράπεζες και τα κόκκινα δάνεια…
Και εδώ πρέπει να πούμε ότι η πανδημία ενδεχομένως καθυστέρησε την μείωσής τους κατά ένα με δύο χρόνια και ενδεχομένως θα αυξήσει το μέγεθός τους. Όμως εκτιμάται ότι θα αυξήσει το μέγεθός τους στον βαθμό που καλύπτονται κυρίως από κρατικές εγγυήσεις μεγαλώνοντας εντέλει τα δημοσιονομικά ελλείμματα και απειλώντας λιγότερο την κατάσταση του τραπεζικού συστήματος.
Σε κάθε περίπτωση όμως, η νέα κρίση αδυνατίζει τα στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, θέτοντας διλήμματα χρηματοπιστωτικής διαχείρισης. Αυτό είναι ένα εκκρεμές θέμα μπροστά μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σημειώστε πάντως ότι η προοπτική κόπωσης της ανάπτυξης στην Ευρώπη και τη προοπτική ιαπωνοποίησής της, ήταν γνωστές πριν την κρίση. Ήταν τόσο σαφής η απαισιόδοξη αυτή προοπτική ώστε στοιχηματίζαμε ότι η μεγαλύτερη δυναμική της Ελλάδας, που επίσης ήταν ορατή, θα επανεργοποιούσε τις προοπτικές σύγκλισης της ελληνικής με την ευρωπαϊκή οικονομία. Τέτοιες τάσεις είναι πάλι παρούσες αλλά πιστεύουμε σε εντονότερους ρυθμούς παρ’ ότι οι κίνδυνοι της ελληνικής οικονομίας για την Fitch είναι μεγαλύτεροι απ’ όσο εμείς πιστεύουμε στο βασικό σενάριο.
- Συμπερασματικά πως βλέπετε την επόμενη ημέρα για την ελληνική οικονομία;
Δημιουργείται ένα παράθυρο ευκαιρίας που στηρίζεται πλέον σε αποφάσεις και γεγονότα. Η προοπτική δημοσιονομικής και νομισματικής χαλαρότητας σε συνδυασμό με μεταρρυθμιστικούς ρυθμούς είναι μία “χρυσή ευκαιρία” σχεδόν αντίστροφή της αρνητικής συγκυρίας των μνημονίων. Και θα πρέπει να την δούμε ως την "ασπίδα" μπροστά στιες τόσο πολλές αβεβαιότητες που παραμένουν στο τραπέζι.
Σε αυτές, εκτός από τον κορονοϊό προσθέστε και τον γεωστρατηγικό κίνδυνο. Τα παραπάνω δεν αναιρούν ότι πρέπει να φύγουμε προς τα εμπρός με γενναίες μεταρρυθμίσεις και αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου.
Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να επανοργανωθεί η διοικητική μηχανή (εδώ ίσως μπαίνει και ο ανασχηματισμός) και να συζητήσουμε λεπτομερώς δύο θέματα στην Ελλάδα : Τις αναπτυξιακές οικονομικές προϋποθέσεις (με αφορμή και την Έκθεση Πισσαρίδη) και το μείγμα της οικονομικής πολιτικής που θα πρέπει να κοιτάξει περισσότερο προς την εργασία και την αποτελεσματικότητα των επιμέρους πολιτικών.
