Του Κωνσταντίνου Αραβώση*
H Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος είναι μία ευκαιρία να αναλογιστούμε σε ποια κατάσταση βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα, όσον αφορά τις Περιβαλλοντικές της Πολιτικές και τις Υποδομές που έχει δημιουργήσει για το Περιβάλλον σε σχέση με τις άλλες χώρες της Eυρωπαΐκής Ενωσης. Δυστυχώς ο απολογισμός και η σύγκριση δεν είναι καθόλου θετικές για τη χώρα μας. Σε όλους σχεδόν τους δείκτες υπολειπόμαστε του μέσου όρου.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Aνακύκλωση. Παρόλες τις εξαγγελίες των τελευταίων 4-5 ετών και τις σχετικές διακηρύξεις ότι δίνουμε έμφαση στην ανακύκλωση, τα ποσοστά παραμένουν σταθερά στο 17 %, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής 'Ενωσης βρίσκεται στο 47% και ο δεσμευτικός στόχος για το 2020 στο 50 %.
Αντίστοιχο είναι και το παράδειγμα του δείκτη της εκτροπής από τους χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), που θα πρέπει να μετεξελιχθούν σε χώρους ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και να δέχονται μόνο τα υπολείμματα μετά από την επεξεργασία των απορριμμάτων με στόχο την πλήρη αξιοποίηση ως πρώτες Ύλες και Ενέργεια. Εμείς αξιοποιούμε 18% και το υπόλοιπο 82 % το θάβουμε , όταν ο κοινοτικός μέσος όρος ταφής είναι 25%, το υπόλοιπο 75 % αξιοποιείται και χώρες όπως η Γερμανία έχουν αξιοποίηση 100%, ενώ κλείνουν φέτος όλους τους ΧΥΤΥ.
Είναι ενδεικτικοί οι παραπάνω δείκτες για την τεράστια υστέρηση που έχουμε σε θέματα περιβάλλοντος με αποτέλεσμα να παραμονεύουν νέα κοινοτικά πρόστιμα για την μη συμμόρφωση μας στους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ και παράλληλα να βιώνουμε σημαντική υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής μας. Κορυφαίο παράδειγμα, όπου φάνηκε ανάγλυφα η υποβάθμιση το προηγούμενο καλοκαίρι, υπήρξε η Κέρκυρα ,όταν εν μέσω τουριστικής σεζόν τα σκουπίδια παρέμεναν στους δρόμους με γεμάτους τους κάδους. Η υιοθέτηση λύσεων και πολιτικών διαχείρισης απορριμμάτων με βάση το μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας παραμένει ακόμη στα χαρτιά.
Υστέρηση υπάρχει όμως και σε άλλους τομείς, όπως η διαχείριση των υγρών αποβλήτων, όπου θα πρέπει άμεσα να δημιουργήσουμε υποδομές επεξεργασίας με τριτοβάθμιος βιολογικούς καθαρισμούς και περιοχές όπως η Ανατολική Αττική, που ακόμη δεν έχουν λύσει το πρόβλημα. Θέματα όπως η επαναχρησιμοποίηση του νερού και η χρήση του για άρδευση καθώς και ή επίλυση των προβλημάτων λειψυδρίας που αντιμετωπίζει έντονα η χώρα μας σε πολλές περιοχές με κορυφαίο παράδειγμα την Κρήτη είναι μείζονα προβλήματα. Ενώ υπάρχουν τεχνολογικές λύσεις, όπως οι σύγχρονες μονάδες αφαλάτωσης, που μπορούν να δώσουν λύσεις στα νησιά, εμείς ολιγωρούμε ή προχωρούμε πολύ αργά σε σχέση με τους κοινοτικούς μας εταίρους.
Η Χωροταξία, οι Χρήσεις Γης που θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες για να δίνουν το αναγκαίο πλαίσιο και στους επενδυτές να γνωρίζουν τι επιτρέπεται να κατασκευαστεί και που , είναι επίσης ένα μεγάλο ζητούμενο. Είμαστε μία από τις τελευταίες χώρες της Ευρωπαΐκής Ένωσης, που δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη το Κτηματολόγιο. Το αποτέλεσμα είναι να δυσκολεύεται λόγω αυτού κάθε αδειοδοτική διαδικασία για νέες επενδύσεις, να υπονομεύεται η οικονομική ανάπτυξη, αλλά και να υποβαθμίζεται το Περιβάλλον.
Υστέρηση υπάρχει στον Τομέα της διαχείρισης της ενέργειας της εξοικονόμησής της και της ευρείας επέκτασης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) . Πέραν του ότι οι ΑΠΕ είναι ένας δυναμικός τομέας με μεγάλες αναπτυξιακές προοπτικές λόγω και του κλίματος, που ευνοεί τέτοιες μορφές ενέργειας στην χώρα μας, είναι πολλά που μπορούν να γίνουν και καθυστερούν λόγω θεσμικών ελλειμμάτων και έλλειψης θεσμικών κινήτρων. Κορυφαίο θέμα στην Ενέργεια , η Δ.Ε.Η., που βρίσκεται στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης λόγω άστοχων πολιτικών επιλογών απειλώντας το σύνολο του ενεργειακού συστήματος της χώρας μας.
Συνοψίζοντας και κάνοντας έναν απολογισμό της υφιστάμενης κατάστασης όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος στην χώρα μας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, διαπιστώνει κανείς ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη περιβαλλοντική πρόκληση ,που μπορεί όμως και να αποτελέσει ευκαιρία για επενδύσεις στον Τομέα και αναπτυξιακές προοπτικές.
Επιβάλλεται να υπάρξει άμεσα η πολιτική βούληση, που να δημιουργήσει το αναγκαίο πλαίσιο για την άμεση ενεργοποίηση των ενδεδειγμένων δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, αλλά και έργων ΣΔΙΤ, που θα επιλύσουν τα προβλήματα και τις ελλείψεις του παρόντος, αλλά παράλληλα θα δράσουν αναπτυξιακά δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και ευκαιρίες απασχόλησης.
*Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΠ και Επισκέπτης Καθηγητής Imperial College, Σύμβουλος Προέδρου ΝΔ για το Περιβάλλον
