Του Παναγιώτη Καρκατσούλη
Μια από τις πάγιες αρμοδιότητες των υπουργείων Εσωτερικών, διεθνώς, είναι η λήψη πρόσφορων μέσων για την αντιμετώπιση των «εσωτερικών εχθρών» της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Δέχεται, δηλαδή, η πολιτειολογία και η οργανωτική επιστήμη ότι μπορεί να υπάρχουν εσωτερικοί και εξωτερικοί εχθροί της δημοκρατίας. Εξ ου και από την εποχή του Jellinek, όλες οι δημοκρατίες έχουν ένα υπουργείο Εσωτερικών, όπως κι ένα υπουργείο Εξωτερικών. Αμφότερα θεωρούνται ότι αποτελούν τμήμα του λεγόμενου «σκληρού πυρήνα» του κράτους. Δεν νοείται, δηλαδή, κράτος χωρίς υπουργείο Εσωτερικών.
Οι εσωτερικοί εχθροί έχουν διαφορετικούς τρόπους να οργανώνονται και να εκδηλώνονται αλλά, σε κάθε περίπτωση, οριοθετούνται σε σχέση με την παράκαμψη/ανυπακοή τους στις εντολές της συντεταγμένης πολιτείας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας ένας σταθερός εχθρός της συντεταγμένης φιλελεύθερης πολιτείας μας είναι το πελατειακό κράτος. Αυτό δεν εξαντλείται σε προσλήψεις ημετέρων αλλά εκτείνεται σε πράξεις, ιδίως δε, σε παραλείψεις που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της κρατικής μηχανής. Για παράδειγμα, η πελατειακή τοποθέτηση ενός ημέτερου στην ηγεσία μιας διωκτικής αρχής μπορεί να έχει επίπτωση στην αποδοτικότητά της. Το αποτέλεσμα είναι, συνήθως, αρνητικό και η εν γένει αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα της υπηρεσίας είναι εξαιρετικά περιορισμένες.
Η περίπτωση που ο ίδιος ο πολιτικός προϊστάμενος παραβιάζει δια πράξεων και παραλείψεων, και μάλιστα σωρηδόν, το καθήκον να αντιμετωπίσει τον εσωτερικό εχθρό του πελατειασμού καθιστά το πρόβλημα μεγαλύτερο και εξαιρετικά δυσεπίλυτο.
Η πολιτεία μας δεν έχει εργαλεία να το αντιμετωπίσει, πέραν των οριζόμενων στις διατάξεις περί ευθύνης των υπουργών. Η διαδικασία που προβλέπεται σ' αυτές είναι εξαιρετικά αδύναμη να αντιμετωπίσει την ζημιά που μπορεί να προκαλέσει ο πολιτικός στη διακυβέρνηση της χώρας.
Υποστηρίζω, επί μακρόν, ότι χρειαζόμαστε νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση των πελατειακών πρακτικών οι οποίες οργανώνονται και εφαρμόζονται από την πολιτική ηγεσία. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται τα εργαλεία του δημόσιου μάνατζμεντ, έναντι των οποίων οι ελληνικές κυβερνήσεις δείχνουν, διαχρονικά, ιδιαίτερη απέχθεια. Σ' αυτά ανήκουν η στοχοθεσία, η μέτρηση και η αξιολόγηση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπηρεσιών και λειτουργών.
Τα κυβερνητικά στελέχη θα πρέπει να αξιολογούνται ως προς τα αποτελέσματα της διακυβέρνησής τους και με αυτά τα κριτήρια. Ας αναλογιστεί κανείς πως θα κρίνονταν ο κ. Σκουρλέτης και η κ. Δούρου, εάν έπρεπε να αξιολογηθούν ως προς τις πράξεις και παραλείψεις τους εν σχέσει προς την προστασία των ανθρώπινων ζωών από φυσικές καταστροφές.
Μετά την οδυνηρή εμπειρία και των αριστερών πελατειακών πρακτικών, επείγει η θεσμοθέτηση μέτρων για την προστασία της δημοκρατίας μας από ανάλογες πρακτικές και συμπεριφορές. Η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να παρουσιάσει ένα πλαίσιο λειτουργίας της, σύμφωνα με το οποίο οι υπουργοί της και ιδιαίτερα εκείνοι που θα είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών που προστατεύουν την ζωή, την ασφάλεια και την περιουσία των πολιτών θα κρίνονται διαρκώς ως προς την ικανότητά τους να το επιτυγχάνουν.
Φωτογραφία: Eurokinissi
