Toυ Αλέξανδρου Σκούρα
Σε προηγούμενο άρθρο η στήλη πανηγύρισε το γεγονός ότι αυτή τη φορά ο αντικαπνιστικός νόμος φαίνεται ότι θα τηρηθεί. Ο πανηγυρισμός δεν είχε να κάνει με το μέτρο καθαυτό αλλά με την ανταπόκριση των πολιτών στα κίνητρα και κυρίως στα αντικίνητρα της παραβατικότητας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε κατά καιρούς ότι τα κίνητρα (ή τα αντικίνητρα) έχουν μεγάλη σημασία στη χάραξη πολιτικής.
Σήμερα θα ασχοληθούμε με την θετική παρουσίαση του αντικαπνιστικού νόμου. Αύριο θα παρουσιάσουμε κάποιες εναλλακτικές στη μονομερή και σχεδόν ολοκληρωτική απαγόρευση του καπνίσματος σε “δημόσιους” χώρους. Εννοείται ότι ως φιλελεύθερος θα ασχοληθώ με τη σχέση του μέτρου με το αγαπημένο μας θέμα, την ατομική ελευθερία.
Η απαγόρευση του καπνίσματος στα μπαρ, τα καφέ και τα εστιατόρια είναι ένα μέτρο που για κάποιους αυξάνει και για άλλους μειώνει την ελευθερία. Ορισμένοι πελάτες, εργαζόμενοι, ακόμα και ιδιοκτήτες είδαν την ελευθερία τους να αυξάνεται από την εφαρμογή του μέτρου και μετά. Το παθητικό κάπνισμα, η δυσάρεστη οσμή και η αποπνικτική ατμόσφαιρα που προκαλεί το τσιγάρο αποτελούν παρελθόν από τα περισσότερα μαγαζιά και οι άνθρωποι που εκτιμούν αυτές τις συνθήκες, μεταξύ των οποίων και αρκετοί καπνιστές, είναι σίγουρα ευχαριστημένοι.
Σε μία φιλελεύθερη δημοκρατία οι ελευθερίες δεν είναι απόλυτες και έρχονται αρκετά σε σύγκρουση μεταξύ τους. Ο τρόπος που επιλύει μία πολιτεία τις διαφορές αυτές καθορίζει και σε μεγάλο βαθμό την προσήλωση της στην αρχή της ελευθερίας ή της επιβολής. Στην περίπτωσή μας, η κυβέρνηση διάλεξε ξεκάθαρα και για αρκετούς συμπολίτες απολύτως δικαιολογημένα το δρόμο της επιβολής. Ο αντικαπνιστικός είναι ένας νόμος με ελάχιστες εξαιρέσεις (όπως για παράδειγμα ορισμένα IQOS Stores), αυστηρές ποινές και διόλου ευκαταφρόνητα πρόστιμα προς καταστηματάρχες που δεν τον ακολουθούν. Μάλιστα, επειδή απαγορεύει υπό συνθήκες μία συμπεριφορά στο όνομα της δημόσιας υγείας, δηλαδή προστατεύει πολίτες από τους εαυτούς τους, θα μπορούσε να πει κανείς ότι πέρα από αυστηρός είναι και αρκετά πατερναλιστικός.
Τα επιχειρήματα των υποστηρικτών του αντικαπνιστικού είναι πολλά και σοβαρά. Όμως, μία τίμια και επί της αρχής εξέτασή του επιβάλλει να μην αρκεστούμε μόνο στο πλήθος και τη σοβαρότητα των επιχειρημάτων. Ισχύει ότι οι εργαζόμενοι σε χώρους καπνιζόντων εκτίθενται στην εξωτερικότητα του καπνίσματος των καπνιστών. Επίσης ισχύει ότι από τη στιγμή που έχουμε ένα δημόσιο σύστημα υγείας, οι καπνιστές επιβαρύνουν την ευημερία των υπολοίπων καθώς θα χρησιμοποιήσουν δημόσιους πόρους για τη θεραπεία των ασθενειών που θα τους δώσει το κάπνισμα. Σωστό, επίσης, είναι και το ότι το κράτος έχει συμφέρον και υποχρέωση να προστατεύει τη δημόσια υγεία. Αυτά τα τρία, νομίζω, είναι τα ισχυρότερα επιχειρήματα υπέρ του αντικαπνιστικού.
Κατά πόσο όμως τα επιχειρήματα αυτά συμβατά με τις αρχές της ελευθερίας; Θα το εξετάσουμε αύριο αυτό. Μείνετε συντονισμένοι.
