Του Αλέξανδρου Σκούρα
Χθες, παρουσίασα τα -σοβαρά- επιχειρήματα υπέρ της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου. Σήμερα, θα παρουσιάσω την άλλη πλευρά.
Μια καθαρά φιλελεύθερη προσέγγιση στο ζήτημα έχει ως αφετηρία τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, και εν προκειμένω τη δυνατότητα του ιδιοκτήτη ενός καταστήματος να επιλέγει τους κανόνες που ισχύουν στον χώρο του.
Για έναν φιλελεύθερο, ένας χώρος εστίασης είναι πρωτίστως ιδιωτικός: Όπως ακριβώς έχω τη δυνατότητα να επιλέξω αν στο σπίτι μου επιτρέπεται το κάπνισμα ή όχι, κι εσείς ως καλεσμένοι έχετε τη δυνατότητα να με επισκεφθείτε -ή όχι- χωρίς όμως να μου επιβάλετε τις δικές σας επιλογές, το ίδιο κατ’ αρχήν ισχύει και σε ένα κατάστημα. Αν ένας καταστηματάρχης θέλει λοιπόν στο κατάστημά του να επιτρέπεται το κάπνισμα, κατ’ αρχήν το κράτος θα πρέπει να του επιτρέπει αυτή την επιλογή.
Και λέω «κατ’ αρχήν» γιατί παραμένουν κάποια επιμέρους ζητήματα. Πρώτον, το επιχείρημα πως αν επιτρέπεται το κάπνισμα, τότε όλα τα μαγαζιά θα γίνουν καπνιζόντων. Εμπειρικά αυτό δεν συμβαίνει. Δείτε για παράδειγμα τα Starbucks, ή επιμέρους ξενοδοχεία και εστιατόρια που πάντα ήταν μη καπνιζόντων. Άλλωστε, θα μπορούσε η άδεια για ένα μαγαζί καπνιζόντων να κοστίζει ακριβότερα ώστε το κόστος αυτό να αντανακλά τις διάφορες εξωτερικότητες, όπως για παράδειγμα την επιβάρυνση του συστήματος δημόσιας υγείας από τις συνέπειες του καπνίσματος.
Δεύτερον, το επιχείρημα της υγείας των εργαζομένων. Εκεί σημαντική βαρύτητα έχει το αν οι όροι εργασίας έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων. Αν πιάσω δουλειά με την πεποίθηση ότι ο αντικαπνιστικός νόμος με προστατεύει ως μη καπνιστή, και στην πράξη δω ότι ο νόμος δεν τηρείται, τότε ευλόγως θα αισθάνομαι αδικημένος. Αν όμως ξέρω εκ των προτέρων ότι στον χώρο εργασίας μου καπνίζουν, αν το δέχομαι οικειοθελώς, αν έχουν ληφθεί όλα τα εύλογα υγειονομικά μέτρα όπως για παράδειγμα ένας καλός εξαερισμός, τότε το πράγμα μπορεί και να αλλάζει. Ιδίως μάλιστα, αν η οικονομία πάει καλά και έχω τη δυνατότητα να αναζητήσω με επιτυχία δουλειά που να καλύπτει τις ανάγκες και προτιμήσεις μου.
Αναγνωρίζω ότι το ζήτημα είναι περίπλοκο καθώς αφορά εξωτερικότητες και σταθμίσεις. Όμως να που μπορούμε κι εδώ να σταθμίσουμε ψηλά την ατομική ελευθερία.
