Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Οι αποφάσεις των εταιρειών για το πώς θα επενδύσουν τα χρήματά τους δίνει συχνά μια γεύση από το τι εκτιμούν οι επιχειρηματίες ότι θα συμβεί όχι μόνο στην εταιρεία, αλλά και στον κλάδο αλλά και ευρύτερα την παγκόσμια οικονομία, αν μιλάμε για πολυεθνικές εταιρείες με δραστηριοποίηση σε πολλές χώρες. Η απόφαση, επομένως, εταιρειών όπως Εxxon, 3M, Siemens, Apple να προχωρήσουν σε επαναγορά των δικών τους μετοχών κάτι δείχνει; Τι όμως δείχνει ακριβώς;
Κατ'' αρχήν, καλό είναι να δούμε τι είναι η επαναγορά μετοχών. Σε πρώτη ανάγνωση, οι εταιρείες αγοράζοντας τις μετοχές τους από το χρηματιστήριο ουσιαστικά καννιβαλλίζουν τις μετοχές τους και τα μετρητά τους. Μια εταιρεία, π.χ., δαπανά 10 δισ. ευρώ για να βάλει στο συράρι της μετοχές της ιδίας. Στη συνέχεια βγάζει αυτές τις μετοχές «από το συρτάρι» και τις πουλάει στην αγορά μετά κάποια περίοδο σε υψηλότερη τιμή (treasury stock) για να βγάλει κέρδος, ή, το πιθανότερο, τις ακυρώνει. Δεν φαίνεται λογικό. Δεν φαίνεται λογικό η εταιρεία να είναι trader των μετοχών της, διότι δεν είναι αυτή η κανονική παραγωγική δραστηριότητα της εταιρείας, ούτε φαίνεται λογικό να ακυρώνει κάποιος τις μετοχές του, διότι έτσι μειώνει τα κεφάλαιά του. Όμως με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η κυκλοφορία μετοχών στην αγορά. Καθώς η τιμή μετοχής εξαρτάται από την προσφορά και τη ζήτηση, το ότι εμφανίζεται ενας αγοράστής (η εταιρεία) που αγοράζει μετοχές αυξάνει την τιμή στο χρηματιστήριο. Αν η εταιρεία καταφέρει να αγοράσει, για παράδειγμα το 3% των μετοχών της, συνέπεια είναι, κατά προσέγγιση, η άνοδος της μεσοσταθμικής τιμής της μετοχής κατά 10%. Αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα του λόγου για τον οποίο αγόρασε μετοχές (trading για να τις ξαναπουλήσει ή ακύρωση).
Αν, πάντως, η εταιρεία αποφάσισε να αγοράσει μετοχές για να τις ξαναπουλήσει, αυτό δημιουργεί μία σημαντική εξέλιξη σε βάθος χρόνου. Η πρώτη και σοβαρότατη εξέλιξη για το χρηματιστήριο είναι η κυκλοφορία λιγότερων μετοχών για τα ίδια κέρδη.
Αν η εταιρεία είχε 100 δισ. ευρώ κέρδη και είχε 50 δισ. μετοχές πριν, τότε τα κέρδη ήταν 100/50=2 ευρώ ανά μετοχή. Αν η εταιρεία αγοράσει και ακυρώσει τα 10 δισ. μετοχών, τότε κάτι που οδηγεί σε άνοδο κερδών ανά μετοχή η εταιρεία τώρα θα έχει μεν 100 δισ. ευρώ κέρδη, αλλά μολις 40 δισ. μετοχές, άρα 2,5 ευρώ ανά μετοχή κέρδη. Δηλαδή τα κέρδη ανέβηκαν… από 2 σε 2,5 ευρώ ανά μετοχή. Είναι 25% αύξηση. Αυτή η αύξηση αργά η γρήγορα θα οδηγήσει σε 25% αύξηση τιμής στο χρηματιστήριο.
Αρα, κάποιος θα υποθέσει ότι πετρελαικές εταιρείες – κολλοσσοί, όπως Εxxon, χημικές εταιρείες, όπως η 3M, ή εταιρείες τεχνολογίας, όπως Siemens και Apple, δαπανούν κολοσσιαία ποσά για να ανεβάσουν την τιμή μετοχής αντί να χρησιμοποιούν αυτά τα ποσά σε νέες επενδύσεις. Ακριβώς αυτό είναι το ζητούμενο. Οι εταιρείες πιστεύουν ότι στο επόμενο διάστημα δεν υπάρχουν τόσο επικερδείς επενδύσεις που να επιτρέπουν τη δαπάνη των χρημάτων αυτών που να επιτρέπει 25% ανατίμηση της αξίας της εταιρείας. Αν π.χ. η χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας είναι 900 δισ., και η εταιρεία δαπανήσει 90 δισ. ευρώ, σε επενδύσεις, αυτά είναι μάλλον αδύνατο να δώσουν τόση αύξηση κερδών που να αυξήσει κατά 25% (25%*900=225 δισ. ευρώ) τη χρηματιστηριακή της αξία. Δεν θα υπάρχουν πολύ επικερδείς τοποθετήσεις στην επόμενη περίοδο. Γι'' αυτό οι εταιρείες χρησιμοποιούν αυτήν τη μέθοδο όταν προβλέπουν πτωτικά κέρδη, κάτι που συμβαίνει όταν κάτι δεν πάει καλά με τον κλάδο τους.
Όταν 2 - 3 μικρές εταιρείες εκτιμούν ότι δεν θα βρουν κερδοφόρες επενδύσεις στα επόμενα 4 - 5 χρόνια, δεν είναι σημαντικό. Όταν, όμως, οι εταιρείες - κολοσσοί της παγκόσμιας οικονομίας, όπως Apple, Siemens, Εxxon και 3M, περιλαμβανομένων τραπεζών, αεροπορικών εταιρειών και φαρμακοβιομηχανιών, τότε κάτι μεγάλο θα συμβεί στο επόμενο διάστημα.
Προφανώς, η παγκόσμια οικονομία είναι με το ένα πόδι πριν την ύφεση, όπως τουλάχιστον δείχνουν έτσι να εκτιμούν εταιρείες με τεράστα αντίληψη και παρουσία στις αγορές παγκόσμια. Και αυτό είναι πολύ ανησυχητικό. Για αυτό πιστεύουμε ότι η επαναγορά μετοχών θα είναι αυξανόμενα της μόδας στο επόμενο διάστημα. Με μία μόνο υποσημείωση: επαναγορά μετοχών κάνουν μόνο εταιρείες που έχουν υψηλή ρευστότητα με την έννοια των μετρητών. Γι'' αυτό, το πιθανότερο είναι ότι η επαναγορά μετοχών δεν μπορεί να υλοποιηθεί συνολικά για όλες τις εταιρείες, ούτε θα σώσει όλο το χρηματιστήριο. Οι μετοχές, επομένως παγκοσμίως, στο σύνολό τους δεν θα σωθούν, θα βιώσουν ραγδαία πτώση τιμών στο διάστημα που έρχεται…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
