Της Αγγελικής Κώττη
Κέντρο κατοίκησης και εμπορικών δραστηριοτήτων ήδη από τη Νεολιθική εποχή, το νησάκι που τώρα ονομάζεται Ιλ ντε λα Σιτέ στο Παρίσι, επάνω στο οποίο έχει ανεγερθεί η Νοτρ Νταμ, είχε αρκετά κατάλοιπα από διαφορετικές εποχές. Ο Σηκουάνας χρησιμοποιήθηκε για μεταφορά φορτίων από τους νεολιθικούς χρόνους και οι περισσότεροι κάτοικοι εκείνων των μακρινών καιρών κατοικούσαν είτε στις όχθες του, είτε στο νησί, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών.
Η ρωμαϊκή εισβολή στη Γαλατία, το 50 π.Χ., έφερε βαθιές αλλαγές στην περιοχή. Μεταβλήθηκε από έδρα μιας μικρής, φυλετικής κοινότητας σε ακμάζουσα ρωμαϊκή στρατιωτική πόλη. Η πόλη έλαβε το λατινικό όνομα Lutece Parisorium και ο ποταμός ονομάστηκε Σηκουάνας. Το εμπόριο αυξήθηκε καθώς εκεί πλέον συγκεντρώνονταν άνθρωποι και αγαθά από όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Μέχρι το 300 π.Χ. η Λουτέτια είχε μια γέφυρα από το νησί προς τη δεξιά και την αριστερή όχθη, πλακόστρωτους δρόμους και μια εθνική οδό που οδηγούσε στη Ρώμη. Είχε επίσης φορά, θέατρο, αρένα, λουτρά, παλάτια, και υδραγωγεία. Τα ρωμαϊκά κτίρια κατασκευάστηκαν από ασβεστόλιθο, τούβλο και κονίαμα με πηλό ενώ τα προγενέστερα ήταν κυρίως ξύλινα. Είχε επίσης τέσσερις ναούς αφιερωμένους στους ρωμαϊκούς, ελληνικούς και αιγυπτιακούς θεούς. Ένας από αυτούς ήταν αφιερωμένος στην Ισιδα και τη Δήμητρα και βρισκόταν, ακριβώς, εκεί όπου αργότερα μπήκαν τα θεμέλια της Νοτρ Νταμ.
Η Ίσις είναι μια αιγυπτιακή θεά που έφερε τον σύζυγό της Όσιρι πίσω στη ζωή και γέννησε τον γιο τους Ωρο Κατά συνέπεια, συνδέεται με την πίστη στη ζωή μετά το θάνατο και την ελπίδα της αθανασίας. Η θεά Ίσις γενικά λατρευόταν από γυναίκες, αν και οι άνδρες βρίσκονταν μεταξύ των οπαδών της. Τα κτίρια του ναού χρησιμοποιούνταν και για νοσηλεία. Οι ιερείς ήταν άνδρες, όμως είχαν γυναίκες ως βοηθούς.
Το αρχικό άγαλμα της θεάς διατηρηθεί στη Μονή Σεν Ζερμέν ντε Πρε μέχρι το έτος 1514, όταν το κατέστρεψε ο Αρχιεπίσκοπος του Μο. Το 1905, κατά την κατασκευή του παρισινού μετρό, κάτω από τη Βαστίλη βρέθηκε άλλο άγαλμα της Ίσιδας. Σταδιακά, η αρχαία αιγυπτιακή θεά που ήταν πάντοτε καλυμμένη με μαύρο πέπλο, μεταμορφώθηκε στη Μαύρη Παναγία, και η κρύπτη όπου λατρευόταν βρίσκεται ακριβώς στα κατάβαθα του εδάφους του «νησιού», στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων. Άλλωστε και η επωνυμία της «Νοτρ Νταμ», «η Κυρά μας» αντιστοιχεί στον τρόπο επίκλησης της αιγυπτιακής θεότητας
Συνετή και κόσμια
Ο ακαδημαϊκός Μιχάλης Τιβέριος αναφέρει πως η Ισις «είναι θεά συνετή και κόσμια, που μαζί με τον σύζυγό της τον Οσιρι και τον μονάκριβο γιο της τον Ωρο, αποτελούν τη σημαντικότερη θεϊκή τριάδα του αιγυπτιακού πανθέου, με έντονη παρουσία όχι μόνον στην αρχαία Αίγυπτο αλλά και στον αρχαίο ελληνο-ρωμαϊκό κόσμο. Όπως η Παναγία, έτσι και η θεά αυτή απέκτησε μύριες προσωνυμίες, ήταν δηλαδή μυριώνυμη, όπως «παντοκράτειρα» και «βασίλισσα του ουρανού, της γης και του κάτω κόσμου».»
Πρώτη δέχτηκε τη λατρεία της η αρχαία Ελλάδα. Γιατί; Ο διακεκριμένος αρχαιολόγος εξηγεί σε παλαιότερο άρθρο του στο «Βήμα»: «Με την κατάρρευση του κυρίαρχου θεσμού της πόλης-κράτους στην αρχαία Ελλάδα κατά τον 4ο αι. π.Χ. παρατηρείται και μια αξιοσημείωτη κατάπτωση της επίσημης ελληνικής θρησκείας, αυτής δηλαδή των δώδεκα θεών του Ολύμπου. Οσο περνούσαν τα χρόνια, το γεγονός αυτό γινόταν όλο και πιο αισθητό. Ετσι, οι μεγάλες λαϊκές μάζες άρχισαν να αναζητούν την αρωγή πιο οικείων θεοτήτων.
Οι θεότητες αυτές βρίσκονταν πιο κοντά στους ανθρώπους, γιατί γνώριζαν τον ανθρώπινο πόνο και συμμετείχαν ενεργά στην επίλυση των προβλημάτων τους. Τέτοιες θεότητες υπήρχαν κυρίως στα πάνθεα της Ανατολής, τα οποία ήταν εύκολα προσιτά εξαιτίας της ουσιαστικής ανεξιθρησκείας που επικρατούσε στην αρχαία Ελλάδα.
Μια από τις πρώτες αλλοδαπές θεότητες που πλησίασαν οι Έλληνες ήταν η Ισιδα, που τους ήταν γνωστή από παλιά ως θεά της βλάστησης και του κάτω κόσμου και γι' αυτό την ταύτιζαν με τη δική τους Περσεφόνη και κυρίως με τη Δήμητρα. Η λατρεία της στον ελληνικό χώρο απαντά ακριβώς από τον 4ο αι. π.Χ., οπότε και παρατηρείται ένας βαθμιαίος εξελληνισμός της, πράγμα αισθητό και στην εικονογραφία της, αφού δεν απεικονιζόταν πλέον κατά τον αιγυπτιακό τρόπο, δηλαδή με κεφαλή αγελάδας.
Συγχρόνως έχουμε μια ριζική αναμόρφωση της προσωπικότητάς της, καθώς εμπλουτίζεται με πολλές νέες ιδιότητες. Έτσι γίνεται «τροφός και μητέρα του σύμπαντος», «μεταμορφώνεται σε όλες τις μορφές και σε όλα τα είδη», διακρίνεται από έναν έμφυτο έρωτα για καθετί αγαθό και αποστρέφεται το κακό. Με την εξελληνισμένη μορφή της και με τις νέες της ιδιότητες, που συνεχώς αυξάνονται, γίνεται αποδεκτή από όλους τους λαούς της Μεσογείου και σ' αυτό καθοριστική είναι η συμβολή της δυναστείας των Πτολεμαίων στην Αλεξάνδρεια.
Μειλίχια
Η λατρεία της Ίσιδας διαδόθηκε ευρέως επειδή οι Πτολεμαίοι την προέβαλλαν ως την πιο καλόβουλη, καλοπροαίρετη, μειλίχια και πολυεύσπλαχνη θεά που είχαν γνωρίσει ως τότε οι άνθρωποι, καθώς η ίδια, αν και θεά, δοκίμασε αβάσταχτο πόνο και γνώρισε ποικίλα βάσανα όταν, ως αφοσιωμένη νεαρή σύζυγος, αναζητούσε μέσα σ' έναν σκοτεινό κόσμο τον αδικοχαμένο και κατακρεουργημένο σύζυγό της και ως στοργική μητέρα αγωνιζόταν με αυτοθυσία να σώσει το ανήλικο παιδί της που κινδύνευε.
Επομένως, αφού είχε άμεση αντίληψη του πόνου και της δυστυχίας, μπορούσε αυτή καλύτερα από κάθε άλλη θεότητα να συμπαρασταθεί στους πάσχοντες ανθρώπους, στους οποίους συχνά παρουσιαζόταν στα όνειρά τους και τους γνωστοποιούσε τις συνταγές θεραπείας τους και εν γένει τις επιθυμίες της. Επενέβαινε ακόμη και σε πρακτικά τους προβλήματα, καθώς φρόντιζε για τη βελτίωση των οικονομικών τους και τους προστάτευε από τους κινδύνους της θάλασσας.
Υπάρχει παράδοση που θέλει την Ίσιδα παρθένο και να συλλαμβάνει τον μονάκριβο γιο της χωρίς ανδρική συνδρομή. Έκανε και αυτή θαύματα, καθώς ειδικευόταν, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία, στη θεραπεία ποικίλων νοσημάτων, ακόμη και μέσω της εξομολόγησης, της ομολογίας δηλαδή αμαρτιών. Όσοι θεραπεύονταν από τη θεά είχαν την υποχρέωση να γνωστοποιούν δημόσια τη θεραπεία τους και τις ικανότητες της θεάς και να απαγγέλνουν ένα εγκώμιο, μια «αρεταλογία» της.
Οι «αρεταλογίες» της Ίσιδας είναι ύμνοι στους οποίους απαριθμούνται οι προσφορές της στο ανθρώπινο γένος. Έτσι από αυτούς γνωρίζουμε ανάμεσα στα άλλα ότι η Ισις ήταν αυτή που δίδαξε την καλλιέργεια των καρπών της γης βάζοντας τις βάσεις του πολιτισμένου βίου ή ότι αυτή επέβαλε τον σεβασμό στον θεό και στον όρκο, την αγάπη των γονιών για τα παιδιά και τη φροντίδα των παιδιών για τους γονείς, ενώ εισήγαγε και τον θεσμό του γάμου. Οι ισιακές «αρεταλογίες» μοιάζουν κάπως με τον ευχαριστήριο ύμνο προς την Παναγία, τον γνωστό ως Ακάθιστο Ύμνο, μόνο που εδώ ο υμνωδός είναι αυτός που υμνεί και δοξάζει τις «αρετές» της Θεοτόκου, ενώ στις «αρεταλογίες» η ίδια η Ισις είναι αυτή που απαγγέλλει με αυταρέσκεια τις ευεργεσίες της.»
