«Αν, βάσει του νόμου, η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση, απλούστατα οι ιδρυτές και τα στελέχη της πρέπει να τιμωρηθούν για τη σύσταση και τη δράση της» τονίζει η συγγραφέας μιλώντας στον «Φ». Ωστόσο, επισημαίνει ότι «το ερώτημα πώς και γιατί διάφοροι συμπατριώτες μας τη θεώρησαν πολιτικό κόμμα, παραμένει»...
«Η Χρυσή Αυγή ήταν ένα φαινόμενο που υπερβαίνει, φυσικά, μια δολοφονία και δυο τρεις ακόμα δολοφονικές πράξεις και απόπειρες. Οι εμπλεκόμενοι στη Χρυσή Αυγή είναι δυνάμει δολοφόνοι, από ιδεολογία και από έλλειψη ήθους· από την ίδια τους την ύπαρξη στην επικράτεια των ενστίκτων».
Αρκετοί μπορεί να αισθάνονται αμηχανία από τις απόψεις και τον σχεδόν προκλητικά ατρόμητο τρόπο που η Σώτη Τριανταφύλλου αρθρώνει εδώ και χρόνια τον δημόσιο λόγο της. Στη συζήτησή μας -με αφορμή την επικείμενη ετυμηγορία στη δίκη της Χρυσής Αυγής- η ιστορικός και συγγραφέας μιλάει για τη «συμμορία από άσχημους ανθρώπους που παρασύρει Έλληνες σε αποτρόπαιες ιδέες και πράξεις», αλλά επιμένει να θέλει απαντήσεις στο «πώς και γιατί» κάποιοι τη θεώρησαν πολιτικό κόμμα. Από την άλλη, δεν αποδέχεται την παραμικρή έκπτωση στην αρχή απονομής της δικαιοσύνης «με τρόπο ψυχρό και ανεπηρέαστο από τις διακυμάνσεις και τις νευρώσεις της κοινής γνώμης».
«Το να ακούνε η διοίκηση, το κράτος, οι θεσμοί το «διαδικτυακό κίνημα», τα τρολ, τους άεργους που παίζουν στο Ίντερνετ, τους εγκάθετους και τους αγράμματους, δεν είναι σίγουρα νίκη της δημοκρατίας» δηλώνει και μας δίνει τροφή για σκέψη με τη διαπίστωσή της ότι «ο αντισυστημισμός είναι το καινούργιο κατεστημένο».
Συνέντευξη στην Κατερίνα Γαλανού
- Αυτά τα πεντέμισι χρόνια που διήρκεσε η δίκη της Χρυσής Αυγής, θεωρείτε ότι πέρασε στην ελληνική κοινωνία κάτι παραπάνω από την εξ ορισμού τραγική εικόνα και «αποστολή» της μητέρας του Παύλου Φύσσα να τιμωρηθούν οι ένοχοι της δολοφονίας του γιου της; Κι αν όχι, γιατί;
Η Χρυσή Αυγή ήταν ένα φαινόμενο που υπερβαίνει, φυσικά, μια δολοφονία και δυο-τρεις ακόμα δολοφονικές πράξεις και απόπειρες. Οι εμπλεκόμενοι στη Χρυσή Αυγή είναι δυνάμει δολοφόνοι, από ιδεολογία και από έλλειψη ήθους· από την ίδια τους την ύπαρξη στην επικράτεια των ενστίκτων. Αλλά στη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου ένα μέρος των Ελλήνων τους στήριξε ή τους ανέχτηκε. Για την οικογένεια του Παύλου Φύσσα, η Χρυσή Αυγή είναι η συμμορία που σκότωσε το αγαπημένο της πρόσωπο. Για μας τους υπολοίπους είναι μια συμμορία από άσχημους ανθρώπους που παρασύρει Έλληνες σε αποτρόπαιες ιδέες και πράξεις.
- Να σας ζητήσω μια προσομοίωση της δημόσιας συζήτησης την επομένη της ετυμηγορίας; Στην περίπτωση της καταδίκης και στην περίπτωση της αθώωσης.
Δεν είμαι καλή στις προσομοιώσεις. Ο δημόσιος διάλογος είναι, έτσι κι αλλιώς, ευτελής και δηλητηριασμένος. Το σύστημα της Δικαιοσύνης οφείλει να είναι ψυχρό και να μην επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις και τις νευρώσεις της κοινής γνώμης. Αν, βάσει του νόμου, η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση, απλούστατα οι ιδρυτές και τα στελέχη της πρέπει να τιμωρηθούν για τη σύσταση και τη δράση της. Παραμένει το ερώτημα πώς και γιατί διάφοροι συμπατριώτες μας τη θεώρησαν πολιτικό κόμμα και ποια είναι ενδεχομένως τα κοινωνικά προβλήματα που τους οδήγησαν σε αυτή την επιλογή.
- Τι τελικά θα είναι «νίκη της δημοκρατίας»; Η ίδια η δίκη; Ή μια καταδικαστική ετυμηγορία την οποία απαίτησε και το διαδικτυακό κίνημα;
Το διαδικτυακό κίνημα είναι διχασμένο ανάμεσα σε δύο άκρα που μοιάζουν χωρίς να είναι ίδια πάντοτε και χωρίς εξαίρεση. Νίκη της δημοκρατίας είναι νίκη του διαλόγου και μάλιστα του διαλόγου με λογική: αν και οι δύο λέξεις έχουν την ίδια ρίζα, διάλογος δεν σημαίνει να δίνουμε ίσο βήμα σε όλες τις απόψεις όσο εξωφρενικές κι αν είναι. Είτε το θέλουμε είτε όχι, όλες οι απόψεις ακούγονται - μερικές ωστόσο παραείναι παράλογες ή αήθεις για να τους παραχωρούμε χρόνο και χώρο. Στην περίπτωση της δίκης πρέπει να αφήσουμε το σύστημα της Δικαιοσύνης ανεπηρέαστο να εφαρμόσει τον νόμο.
Οταν κάποτε στην Ελλάδα μάθουμε ότι ο νόμος βρίσκεται πάνω από μας, οι πιθανές οχλοκρατικές αντιδράσεις θα πάψουν να μας ανησυχούν. Το να ακούνε η διοίκηση, το κράτος, οι θεσμοί το «διαδικτυακό κίνημα», τα τρολ, τους άεργους που παίζουν στο Ίντερνετ, τους εγκάθετους και τους αγράμματους δεν είναι σίγουρα «νίκη της δημοκρατίας».
- Έχετε πει στο παρελθόν -και πάλι αναφερόμενη στη Χρυσή Αυγή- ότι «το λαϊκό αίσθημα δεν μπορεί να καθορίζει τις εξελίξεις». Κι όμως το «λαϊκό αίσθημα» και την εξέθρεψε στην πρώτη φάση και φαίνεται να την απορρίπτει οριστικά. Ή μήπως όχι;
Ναι, κάπως έτσι συνέβη, το υπαινίχθηκα ήδη. Η φυσιογνωμία της ηλεκτρονικής δημοκρατίας έχει μια πλευρά εικονικής βίας που υποκαθιστά τον αρχαίο λιθοβολισμό και το λιντσάρισμα. Ο όχλος νιώθει ισχυρός και η φωνή του ακούγεται εκκωφαντική, πλην όμως συγκεχυμένη και γεμάτη αντιφάσεις: οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι θέλουν, τους κινητοποιεί ο φθόνος και το μίσος. Δεν ήταν ποτέ πολύ διαφορετικά ως προς την ουσία, ήταν όμως πολύ διαφορετικά ως προς τη μορφή.
- Διακρίνετε σήμερα στη χώρα ψήγματα ή σημάδια κάποιου νέου «αντισυστημισμού», που προοπτικά μπορεί και να έβρισκε πολιτική έκφραση - με ύφος παρόμοιο της Χ.Α.;
Οι αναρχοφασίστες δεν διαφέρουν από τη Χρυσή Αυγή, ει μη μόνον, πιθανώς, ως προς την ταξική καταγωγή (προέρχονται, γενικά, από υψηλότερα κοινωνικά στρώματα, αν και όχι πάντοτε). Είναι μεγάλος ο πειρασμός των άκρων και της βίας που μπορεί να εκληφθεί ως «πολιτική». Δεν υπάρχει «πολιτική» και μη πολιτική βία: η βία είναι βία. Οι δυτικές κοινωνίες έχουν οδηγηθεί σ’ αυτόν τον διαχωρισμό μέσω της μαρξιστικής ανάλυσης.
Πιστεύω ότι τα συμπεράσματα αυτής της ανάλυσης δεν μας έχουν ωφελήσει: έχουν δημιουργήσει ένα προνομιούχο κοινωνικό στρώμα που ασκεί βία στην πλειοψηφία και του οποίου η γνώμη λαμβάνεται υπόψη σαν να έχει περισσότερη βαρύτητα από εκείνη της πλειοψηφίας. Στον σύγχρονο κόσμο, οι μειοψηφίες επιτυγχάνουν μια μορφή τυραννίας: όποιος διαδίδει την πιο εντυπωσιακή εικόνα κερδίζει έδαφος στο πεδίο της προπαγάνδας. Ούτε αυτό το φαινόμενο είναι καινούργιο, αποκτά όμως όλο και μεγαλύτερο εύρος. Ο αντισυστημισμός είναι το καινούργιο κατεστημένο.
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο του σαββατοκύριακου 19 - 20 Αυγούστου.
