Της Αντωνίας Δήμου*
Η Ελλάδα αποτελεί χώρα που συνεισφέρει ενεργά στη σταθερότητα και ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η χώρα μας μέσω της νήσου Κρήτης, που κατέχει σημαίνουσα γεωστρατηγική θέση, διασφαλίζει τη σύνδεση της Ευρώπης με την Μέση Ανατολή, την Βόρεια Αφρική και τον Περσικό Κόλπο. Η υποστήριξη συμμαχικών και δη αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων πραγματοποιείται στην Κρήτη από το 1958, και ενισχύθηκε έτι περαιτέρω το 1990. Οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Σούδα αφενός καταλαμβάνουν έκταση 110 στρεμμάτων συνυπάρχοντας με την 115 Πτέρυγα Μάχης της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και αφετέρου προσφέρουν τη δυνατότητα ελλιμενισμού αμερικανικών πολεμικών πλοίων στο λιμάνι της Σούδας.
Σήμερα Ευκολία!
Με την «Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας» που υπεγράφη μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ το 1990 συνομολογήθηκε η παραχώρηση αεροπορικών και ναυτικών διευκολύνσεων προς την αμερικανική πλευρά. Πρόκειται ουσιαστικά για στρατιωτική «ευκολία» που διατίθεται σε μία φίλη και σύμμαχο χώρα.Τα πλεονεκτήματα της Ευκολίας στη Σούδα συνίστανται στο ότι:
Πρώτον, υπάγεται στον Έλληνα Διοικητή της Αεροπορικής Βάσης που την φιλοξενεί.
Δεύτερον, είναι προφανώς ελεγχόμενη η όποια στρατιωτική δραστηριότητα για την οποία χρησιμοποιείται, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι επιτρέπεται στον Έλληνα Διοικητή η πρόσβασή του σε κάθε «διαβαθμισμένο» σημείο της Στρατιωτικής Ευκολίας στη Σούδα κατ' εφαρμογή των όρων της Συμφωνίας Παραχώρησης.
Τρίτον, το προσωπικό και τα μέσα που φιλοξενούνται στην Στρατιωτική Ευκολία είναι de facto λόγω χώρου περιορισμένου αριθμού και επιχειρησιακών δυνατοτήτων.
Τέταρτον, η ισχύς της Συμφωνίας Παραχώρησης είναι για σύντομο χρονικό διάστημα, συνήθως για ένα έτος, και με δικαίωμα ανανέωσης. Η τακτική ανανέωση της Συμφωνίας Παραχώρησης επιτρέπει στην φιλοξενούσα χώρα, εν προκειμένω στην Ελλάδα, εάν το επιθυμεί,την τροποποίηση των όρων της, σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο αρχικό κείμενο Συμφωνίας.
Στην Στρατιωτική Ευκολία στη Σούδα, κατά υπέρβαση των προβλεπομένων στη Συμφωνία Παραχώρησης, έχει διατεθεί επιπλέον χώρος, κυρίως για τη δημιουργία έργων που προάγουν την φύλαξη και την ασφάλεια του προσωπικού και των στρατιωτικών μέσων. Συγκεκριμένα, έχουν κατασκευαστεί ζώνες ελέγχου της όποιας πρόσβασης και έχουν τοποθετηθεί συστήματα αισθητήρων και καμερών για την επίτευξη ασφάλειας.
Αύριο ίσως Βάση;
Το εύλογο ερώτημα το οποίο ανακύπτει είναι το εξής: Είναι δυνατόν η υπάρχουσα σήμερα Στρατιωτική Ευκολία να αναβαθμιστεί σε Βάση;Η απάντηση είναι καταφατική υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
Πρώτον, για μία μελλοντική αναβάθμιση, πρέπει και οι δύο χώρες, φιλοξενούσα (Ελλάδα) και φιλοξενούμενη (ΗΠΑ), να το επιθυμούν.
Δεύτερον, η σύναψη μακροχρόνιας σύμβασης αποτελεί αναγκαιότητα η οποία αυτόματα θα επιβεβαιώσει την φιλική, συμμαχική και στρατηγική σχέση των συμβαλλόμενων χωρών, καθώς και το πνεύμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και υποστήριξης.
Ωφελήματα Αναβάθμισης σε Βάση
Όσον αφορά τα άμεσα ωφελήματα που δύναται να προκύψουν από την αναβάθμιση της υπάρχουσας Ευκολίας σε Βάση στην Σούδα,αυτά ταυτοποιούνται ως ακολούθως:
Πρώτον, αύξηση των ωφελημάτων σε χρήμα (οικονομική βοήθεια) και σε είδος (παραχώρηση αμυντικού υλικού) για τη φιλοξενούσα χώρα.
Δεύτερον, αύξηση των επιχειρησιακών ωφελημάτων της φιλοξενούσας χώρας, λόγω των έργων υποδομής που θα χρηματοδοτηθούν από τη φιλοξενούμενη χώρα, όπως επισκευή αεροδιαδρόμων, τοποθέτηση σύγχρονων ραδιο-βοηθημάτων, τοποθέτηση αντι-αεροπορικών και άλλων αμυντικών οπλικών συστημάτων, καθώς και λοιπών ευκολιών για τη λειτουργική αναβάθμιση της Βάσης.
Επισημαίνεται δε ότι, όσον αφορά τις μακροχρόνιες Συμβάσεις, προβλέπεται η έγκριση σημαντικών πιστώσεων από το αμερικανικό Κογκρέσο για την χρηματοδότηση των ανωτέρω έργων. Αντιθέτως, για την περίπτωση Συμφωνίας Παραχώρησης με ετήσια βάση ανανέωσης, δεν υφίσταται ο χρόνος για επενδύσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς είθισται να εξασφαλίζεται η έγκριση χρηματοδότησης μόνο μικρών έργων αντλώντας κονδύλια από τον αμερικανικό αμυντικό προϋπολογισμό ενός μόνο οικονομικού έτους (fiscal year).
Γεωστρατηγικά Πλεονεκτήματα Αναβάθμισης σε Βάση
Η αναβάθμιση της Στρατιωτικής Ευκολίας της Σούδας σε Βάση εκτιμάται ότι θα ενδυναμώσει την Ελλάδα τόσο σε διμερές με τις ΗΠΑ όσο και σε ΝΑΤΟικό επίπεδο. Η υποβάθμιση της βάσης του Ιντσιρλίκ στην Τουρκία με την πραγματοποιηθείσα μεταφορά των αμερικανικών πυρηνικών στην Ρουμανία καθώς και του συνόλου των προηγμένων συμβατικών οπλικών συστημάτων σε άλλες χώρες αλλά και την μετεγκατάσταση των αμερικανικών Drones στο Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας (ΑΤΑ) στην Λάρισα αναπόδραστα ισχυροποιεί τον γεωπολιτικό ρόλο της χώρας μας στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον.
Η αναβάθμιση από Στρατιωτική Ευκολία σε Στρατιωτική Βάση της Σούδας στην Κρήτη εκτιμάται ότι είναι εφικτό να αυξήσει την οικονομική και αμυντική βοήθεια που δύναται να λάβει η χώρα μας από τον αμερικανικό αμυντικό προϋπολογισμό στην βάση των προβλεπόμενων οικονομικών κονδυλίων για το σύνολο των αμερικανικών βάσεων που λειτουργούν ανά την υφήλιο. Η κομβική σημασία της Σούδας για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής είναι αναμφισβήτητη.
Στο χέρι της όποιας ελληνικής κυβέρνησης έγκειται η έμπρακτη ποιοτική αναβάθμιση και οικονομική ανταμοιβή του ρόλου της χώρας μας...
* Η κ. Αντωνία Δήμου είναι επικεφαλής του Τομέα Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Άμυνας και Ασφάλειας (ΙΑΑΑ) με έδρα την Αθήνα καθώς και Εταίρος στο Κέντρο για την Ανάπτυξη της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες.
