Του Μηνά Αναλυτή*
Τι πιστεύει ένας αριστερός και για ποιους λόγους έχει δημιουργήσει ένα πέπλο φαντασιώσεων μέσα στο οποίο ζει;
Στο παρόν, σύντομο άρθρο θα προσπαθήσουμε να διεισδύσουμε στα άδυτα του αριστερού ψυχισμού με έμφαση στην οικονομική προσέγγιση, και να περιγράψουμε τις αιτίες μιας τέτοιας συμπεριφοράς.
Ο κάθε αριστερός προτάσσει το σύνολο αντί του ατόμου, το οποίο θα πρέπει να υποτάσσεται στα κελεύσματα μιας υπέρτατης αρχής που την εκφράζει το κράτος και οι μηχανισμοί του. Το κράτος, ως μία οντότητα απαλλαγμένη από τα ατομικά πάθη, εργάζεται για το γενικότερο καλό. Έτσι, κάθε ατομική πρωτοβουλία για δημιουργία πλούτου και ανάληψη κινδύνων καταδιώκεται ως μια μη ηθική πράξη, ως μια παρεκκλίνουσα και μη επιτρεπτή συμπεριφορά, η οποία με τον άλφα ή τον βήτα τρόπο πρέπει να τιμωρηθεί και οι παραβάτες να συμμορφωθούν, για το δικό τους, βέβαια, καλό. Ένας σύγχρονος τρόπος τιμωρίας, που οι δυτικές κοινωνίες εφαρμόζουν με μαεστρία, είναι και η υπερφορολόγηση, που ουσιαστικά δημεύει ιδιωτικό πλούτο και τον αναδιανέμει κατά το δοκούν. Στην τιμωρητική αυτή διάθεση, φαίνεται ότι οι πολίτες υποτάσσονται μοιρολατρικά.
Ο κάθε αριστερός φαντασιώνεται τη λειτουργία της οικονομίας, χωρίς περιορισμούς και εμπόδια, όπου οι παραγωγικοί πόροι είναι ανεξάντλητοι και δεν υπόκεινται σε καμίας μορφής δέσμευση. Μπορούμε να παρομοιάσουμε, με μαθηματικούς όρους αυτήν την κατάσταση, ως μία διαδικασία αριστοποίησης της αντικειμενικής συνάρτησης της οικονομίας, η οποία κατά έναν περίεργο λόγο δεν υπόκειται σε περιορισμούς.
Φαντασιώνεται, δηλαδή, έναν επίγειο παράδεισο, πριν από το προπατορικό αμάρτημα, όπου όλοι οι καρποί του είναι ελεύθερα διαθέσιμοι και προσφέρονται χωρίς κόπο στους πρωτόπλαστους από τον πανάγαθο δημιουργό. Είναι, πράγματι, αξιοπερίεργο πώς μια βιβλική περιγραφή μπορεί να επηρεάσει σε τόσο μεγάλο βαθμό, χωρίς βέβαια να το αντιληφθούν, τους αντιπάλους του θρησκευτικού στοιχείου που με τόσο μένος πολεμούν.
Ο κάθε αριστερός θεωρεί, εσφαλμένα βέβαια, ότι η οικονομία πρέπει να υπακούει στα δικά του κελεύσματα. Όλα είναι προδιαγεγραμμένα εκ των προτέρων και αρκεί η εφαρμογή μιας σειράς μέτρων αριστερής έμπνευσης, ώστε τα γρανάζια του οικονομικού συστήματος να λειτουργούν κατά έναν προβλέψιμο και απρόσκοπτο τρόπο. Όλα και όλοι εντάσσονται σε έναν καλοδουλεμένο μηχανισμό που αποκλείει συγκρούσεις και εμπλοκές.
Και η αβεβαιότητα; Το τυχαίο;
Όλα αυτά έχουν εξοβελιστεί, διότι σε ένα τέτοιο τέλειο σύστημα δεν υπάρχουν ούτε τριβές ούτε και δυσλειτουργίες που θα μπορούσαν να φέρουν εμπόδια στην επίτευξη των σκοπών του. Τα μέρη, ως υποσύνολα, λειτουργούν βάσει των οδηγιών της υπέρτατης αρχής με τρόπο συνεργατικό. Είναι πράγματι παράξενο, σήμερα με την πρόοδο της επιστήμης που εντάσσει την αβεβαιότητα στην καθημερινότητά της, πώς τέτοιες προσεγγίσεις συνεχίζουν να υφίστανται. Πολλώ δε μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπινες, απρόβλεπτες συμπεριφορές που δεν επιδέχονται μοντελοποίησης και συνεπώς ασφαλούς πρόβλεψης.
Η οικονομική και κοινωνική αιτιοκρατία που διαμορφώθηκε από τον Μαρξ, συνεχίζει ακόμα και σήμερα να εδράζει στο ιδεολογικό οπλοστάσιο των αριστερών. Αλήθεια, η θεωρία του Μαρξ θα είχε γραφτεί με τον ίδιο τρόπο, εάν ο συγγραφέας γνώριζε τον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής ή την αρχή της αβεβαιότητας και των χαοτικών συστημάτων;
Ο κάθε αριστερός πιστεύει ότι είναι ο κάτοχος της υπέρτατης αλήθειας, προτάσσοντας επιδεικτικά τον διαχωρισμό: «εμείς και αυτοί». «Εμείς», δηλαδή οι πεφωτισμένοι, οι έχοντες το καθήκον να διαμορφώσουν το νέο παράδειγμα και να προσαρμόσουν την πραγματικότητα στα μέτρα τους. «Αυτοί», όλοι οι άλλοι που καλούνται να εκτελέσουν τις διαταγές των πρώτων, χωρίς ίχνος αμφισβήτησης και κριτικής σκέψης στο όνομα μιας αρχής, η οποία αγωνίζεται για το γενικότερο καλό.
Η ολοκληρωτική αυτή αντίληψη είναι πηγή αυταρχισμού και οδύνης. Όπου δε, εφαρμόστηκε, δημιούργησε επίγειες κολάσεις και εκατόμβες αθώων θυμάτων.
Και όλα αυτά στο όνομα της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης που οι αριστεροί ιεραπόστολοι και κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας διακηρύσσουν με περίσσια υπερηφάνεια, αγνοώντας πολλές φορές τους βαθύτερους λόγους αυτής της συμπεριφοράς τους.
Τόσο η ψυχολογία όσο και η οικονομική επιστήμη, συνεργαζόμενες, μπορούν να εμβαθύνουν περισσότερο στα αίτια, απομυθοποιώντας συγχρόνως τους λόγους υπεροχής της αριστερής διανόησης.
*Ο κ. Μηνάς Αναλυτής είναι Οικονομολόγος Ph.D Πανεπιστημίου Poitiers Γαλλίας
