H προειδοποίηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, ότι το περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης και υψηλού πληθωρισμού μας γυρνάει πίσω στη δεκαετία του 1970, δεν αναφέρεται στην επιστροφή στην εποχή των χίπις και του Wodstock, αλλά στην επιστροφή στην εποχή του στασιμοπληθωρισμού. Μιας έννοιας, που βρίσκεται εδώ και σχεδόν 50 χρόνια καταχωνιασμένη μέσα στα πανεπιστημιακά βιβλία.
Η προσέγγιση της Παγκόσμιας Τράπεζας για τους κινδύνους εμφάνισης στασιμοπληθωρισμού, δεν έχει ακαδημαϊκό ή ερευνητικό χαρακτήρα. Και αυτό φάνηκε ήδη από την εκταμίευση ενός ποσού της τάξεως των $12 δισ. προς τις χώρες χαμηλού εισοδήματος που αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο επισιτιστικής κρίσης. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας θα υποχωρήσει από το 5,7% του 2021, στο 2,9% για το 2022 και στο 3% για το 2023 και 2024.
Το τοξικό κοκτέιλ του στασιμοπληθωρισμού, καθορίζεται από την απουσία ανάπτυξης και από την αύξηση του πληθωρισμού. Στη δεκαετία του 70, αφορμή για την εμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού ήταν η κρίση του πετρελαίου του 1970 που είχε τριπλασιάσει την τιμή του βαρελιού του μαύρου χρυσού από τα $15 στα $45, τα υψηλά αμερικανικά ελλείμματα από τον Πόλεμο του Βιετνάμ και η κατάρρευση του συστήματος Bretton Woods.
Οπότε οι φόβοι της Παγκόσμιας Τράπεζας και των οικονομικών αναλυτών, βασίζονται στο γεγονός, ότι και τώρα έχουμε πόλεμο, ότι και τώρα έχουν απογειωθεί οι τιμές της ενέργειας και ότι και τώρα η ανάπτυξη έχει αρχίσει να αγκομαχά.
Σήμερα ο πληθωρισμός καταγράφει τις υψηλότερες τιμές της τελευταίας 40ετίας. Οι τιμές του φυσικού αερίου, που έχει αντικαταστήσει σε σημαντικό βαθμό το πετρέλαιο, έχουν δεκαπλασιαστεί μέσα σε ένα 18μηνο. Παράλληλα, ο πόλεμος την Ουκρανία, η συνέχιση των λοκντάουν στην Κίνα, η παρατεταμένη διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας, αποδυναμώνουν την ανάπτυξη.
Η περίοδος της οικονομικής κρίσης του ’70, τέλειωσε με επώδυνο τρόπο. Η Fed, επί προεδρίας Paul Volcker, είχε ανεβάσει τα επιτόκια στο 20%, οδηγώντας σε ύφεση και σε διψήφια ποσοστά ανεργίας.
Παρ’ όλες τις ομοιότητες ανάμεσα στις δυο εποχές, υπάρχουν και σημαντικές διαφορές. Η ανεργία στις ΗΠΑ βρίσκεται σήμερα μόλις στο 3,6%. Η Fed γνωρίζει, ότι η πολιτική των επιτοκίων, λίγο μπορεί να συμβάλει στην τιθάσευση του πληθωρισμού και παράλληλα είναι πιο σοφή και πιο προσεκτική στην αύξηση των επιτοκίων.
Η προσεκτική και διστακτική αύξηση των επιτοκίων από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών, οφείλεται σε δυο θεμελιώδη δεδομένα. Το πρώτο είναι, ότι το παγκόσμιο χρέος και κυρίως το τμήμα που αναλογεί στις πιο ευάλωτες οικονομίες, μπορεί να εκπυρσοκροτήσει, λόγω του αυξημένου κόστους εξυπηρέτησης και αποπληρωμής του. Και το δεύτερο είναι, ότι η αύξηση των επιτοκίων, λειτουργεί αποτρεπτικά στην έκδοση νέων κρατικών ομολόγων και δημιουργεί προβλήματα στη δευτερογενή αγορά δημοσίου χρέους.
Ας ελπίσουμε, ότι οι κινήσεις των κεντρικών τραπεζών και οι αποφάσεις των κυβερνήσεων, θα επιτρέψουν στις μνήμες της δεκαετίας του ’70 να παραμείνουν στους χίπις και στο Woodstock και όχι στον εφιάλτη του στασιμοπληθωρισμού.
