Του Παντελή Καρκαμπάση*
Τα Βαλκάνια – ιστορικά η "πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης” – διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο την τελευταία δεκαετία του 20ού και την πρώτη του 21ου αιώνα, όταν η Ευρώπη έζησε την κοσμογονία της ανατροπής του υπαρκτού σοσιαλισμού. Οι χώρες της περιοχής, η μία μετά την άλλη, ακολούθησαν την προδιαγεγραμμένη, θα έλεγε κανείς, διαδρομή, που με αρχή την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης (είχε ήδη ξεκινήσει εκείνη της Γιουγκοσλαβίας!) οδήγησε στην επαναχάραξη των συνόρων σειράς όλης χωρών της γηραιάς ηπείρου.
Η όλη διαδικασία συνοδεύτηκε στην πλειονότητα των περιπτώσεων στην περιοχή μας από ένοπλη βία – ενώ όχι σπάνια υπήρξαμε μάρτυρες και εθνοκάθαρσης. Τα υπολείμματα των αντιπαραθέσεων εξακολουθούν εν πολλοίς να δηλητηριάζουν τις διακρατικές σχέσεις, με μόνη την ευρωπαϊκή προοπτική να αποτελεί τον ιστό που συνέχει εθνότητες και οικονομίες τόσο διαφορετικές όσο λ.χ. εκείνες της Σερβίας και του Κοσόβου.
Ωστόσο, τριάντα και πλέον χρόνια από την έναρξη της κοσμογονίας αυτής αρκετές χώρες των Βαλκανίων (Βουλγαρία, Ρουμανία, Κροατία, Σλοβενία – με τις δύο τελευταίες να αποποιούνται τον παραπάνω χαρακτηρισμό υπέρ εκείνου της Κεντρικής Ευρώπης ή, επί το παραδοσιακότερον, Μεσευρώπης – ενώ η Ελλάδα είχε προηγηθεί) ανήκουν ήδη στην οικογένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ως αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής, ο ζήλος των χωρών της περιοχής που απομένουν στον ευρωπαϊκό προθάλαμο (στο σύνολό τους χώρες των Δυτικών Βαλκανίων), εκδηλώνεται με ιδιαίτερη ζωτικότητα – την οποία έρχεται στην πλειάδα των περιπτώσεων να επισκιάσει η έλλειψη από πλευράς τους ανταπόκρισης στα προαπαιτούμενα για τη δρομολόγηση της ενταξιακής διαδικασίας.
Οι λόγοι γνωστοί: εκτεταμένη διαφθορά, με την ανοχή, συχνά δε και την ενεργό συμμετοχή, της πολιτικής τάξης, παραπαίουσα οικονομία και έλλειψη θεσμικής κατοχύρωσης του Κράτους Δικαίου. Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω δε, πολιτική αστάθεια και άνθηση του οργανωμένου εγκλήματος.
Περιοριζόμενος στην πλέον κραυγαλέα των ανωτέρω περιπτώσεων, εκείνη της Αλβανίας, καταγράφει κανείς τυπικά χαρακτηριστικά μιας συστημικής κρίσης, που mutatis mutandis απαντούν και στη Βόρεια Μακεδονία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία, σε ποικίλλοντες βαθμούς.
Η χρόνια οικονομική δυσανεξία, συνέπεια της ενδημικής διαφθοράς, προκαλεί φαινόμενα φυγής μεταξύ των νέων κυρίως, αγανάκτησης δε στον πληθυσμό, που αισθάνεται παγιδευμένος από μια πολιτική τάξη που μεριμνά μόνο για το ίδιο όφελος παρατείνοντας την παραμονή της στην εξουσία με εκλογές που κερδίζει μοιράζοντας προεκλογικά δώρα…
Στα Τίρανα, με μιαν αντιπολίτευση ελάχιστα άξια του ονόματός της, ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Ράμα θύει και καταλύει κατ' ουσίαν χωρίς αντίπαλο, καθώς ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος Μπάσα δεν πείθει ουσιαστικώς ούτε τους ίδιους τους οπαδούς του…
Ο διεθνής παράγων τώρα – και το σημείο αυτό αποτελεί την κρίσιμη παράμετρο του προβλήματος – περιορίζεται σε νουθεσίες, ευλαβικά τηρώντας ίσες αποστάσεις από όλους τους παίκτες. Οι επίσημοι απεσταλμένοι των Βρυξελλών, καίτοι εν γνώσει των προβλημάτων, δεν τολμούν “να σπάσουν αυγά”, ενώ από ελληνικής πλευράς ελάχιστα θέματα τίθενται.
Όμως, τόσο στο διμερές επίπεδο, όσο και στο άμεσα ευρωπαϊκό (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Επιτροπή) οι παρεμβάσεις των Αθηνών, ειδικότερα στην παρούσα περίοδο, μετά τη συμφωνία των Πρεσπών, πρέπει να είναι συνεχείς, συστηματικές και στοχευμένες, καθώς ο διεθνής παράγων (ένθεν κι εκείθεν του Ατλαντικού) εξακολουθεί να μας απονέμει εύσημα…
Οι εκπρόσωποί μας στα διεθνή και ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να αναχθούν σε εκφραστές μιας πολιτικής εθνικής συνεννόησης και ομοψυχίας. Οι αιρετοί μεταξύ αυτών, όπως είναι οι Έλληνες ευρωβουλευτές που σύντομα πρόκειται να εκλεγούν, δεν θα πρέπει να αποφεύγουν και να φοβούνται τις σκληρές αλήθειες αλλ' αντίθετα να τις υπηρετούν με συνέπεια, με μόνο γνώμονα το εθνικό συμφέρον.
* Ο κ. Παντελής Καρκαμπάσης είναι υποψήφιος Ευρωβουλευτής με το Ποτάμι
